قمار ديپلماتيك بنت در بحران اوكراين
رژيم صهيونيستي در ميانه بحران اوكراين سعي مي‌كند با بازي نقش يك ميانجي، موقعيت ديپلماتيك خود را تقويت كند
آرمين منتظري
نفتالي‌بنت نخست‌وزير رژيم صهيونيستي، روز شنبه با تشديد تهاجم روسيه به اوكراين، نقش ميانجي را برعهده گرفت و قبل از تماس با رييس‌جمهور اوكراين و پرواز به برلين، يك جلسه سه‌ساعته در كرملين با ولاديمير پوتين برگزار كرد. ديدار نخست‌وزير نفتالي‌بنت با پوتين اولين نشست يك رهبر خارجي با رييس‌جمهوري روسيه از روزي بود كه نيروهاي اين كشور به اوكراين حمله كردند. خبرها حاكي از آن است كه اين ديدار پس از درخواست اوكراين از تل‌آويو انجام شد.
بنت تاكنون خط‌مشي محتاطانه‌اي را در مورد مناقشه اوكراين دنبال كرده است و به دنبال حفظ همكاري امنيتي با روسيه است چراكه اين كشور حضور نظامي گسترده‌اي در همسايه شمالي اسراييل، يعني سوريه دارد. بنت در محكوميت قاطعانه تهاجم روسيه به اوكراين ترجيح داد به صف رهبران غربي به ويژه متحد كليدي‌اش ايالات متحده نپيوندد و در عوض بر روابط قوي اسراييل با روسيه و اوكراين تاكيد كند. بنت پيش از سفر به مسكو، بارها با پوتين و رييس‌جمهور اوكراين ولوديمير زلنسكي تلفني صحبت كرده بود. مايكل اورن، سفير سابق اسراييل در واشنگتن، به خبرگزاري فرانسه گفته است: «اقدام بنت جسورانه است اما در عين حال خطرناك. نتايج اين سفر خيلي به وضعيت ذهني پوتين بستگي دارد.» اورن خاطرنشان كرد درحالي‌كه پوتين قبل از تهاجم، اقدامات ديپلماتيك گسترده را رد كرد، «روسيه امروز در موقعيت متفاوتي قرار دارد و پوتين ممكن است به دنبال راهي براي خروج از مخمصه خود باشد و ممكن است نفتالي‌بنت بتواند اين راه خروج را براي پوتين فراهم كند.»
دفتر بنت گفت كه او صبح روز شنبه اسراييل را به مقصد مسكو ترك كرد. سفر كاري در روز شنبه براي يك يهودي متعصب نوعي ساختارشكني محسوب مي‌شود. يهودي‌ها در روز شنبه، به جز در شرايط فوق‌العاده هيچ كار مرتبطي با كسب‌وكار انجام نمي‌دهند. يك مقام اسراييلي گفته كه ديدار بنت و پوتين به مدت سه ساعت طول كشيده است و بنت قبل از اين سفر هماهنگي‌هايي با امريكا، آلمان و فرانسه صورت داده است. زيو الكين، وزير مسكن كابينه بنت كه به زبان روسي كاملا مسلط است و زماني كه اوكراين بخشي از اتحاد جماهير شوروي بود، در اين منطقه به دنيا آمده، بنت را همراهي كرد.
كرملين اعلام كرد در اين نشست «جنبه‌هاي مختلف وضعيت اوكراين» مورد بحث قرار گرفت. پس از مذاكره با پوتين، بنت با زلنسكي كه يهودي است و اقوامي در اسراييل دارد و بارها به اين كشور سفر كرده است، تماس گرفت. بنت سپس براي گفت‌وگو با صدراعظم آلمان، اولاف شولز، عازم اين كشور شد.
دفتر رياست‌جمهوري فرانسه نيز اعلام كرد امانوئل ماكرون پيش از عزيمت بنت به مسكو در روز شنبه به عنوان بخشي از تلاش‌هاي مشترك براي «دستيابي به آتش‌بس در اوكراين» با او صحبت كرده است.
ديويد هوروويتز، سردبير ارشد روزنامه تايمز اسراييل، گفت كه سفر بنت «مخاطرات فوق‌العاده بالايي داشت. اصرار بنت بر تلاش براي انجام كاري تقريبا غيرممكن، يعني حفظ رابطه نه چندان بي‌طرف، بلكه گرم با هر دو طرف جنگ - موضع امريكا را تهديد كرده و اين پتانسيل را دارد كه عميقا به جايگاه اسراييل در جهان آزاد آسيب برساند.» باراك راويد، خبرنگار برجسته اسراييلي، نيز به نقل از يك منبع ناشناس، در توييتي نوشت كه كاخ سفيد به اسراييل گفته است كه در «شانس بنت براي تاثيرگذاري بر موضع پوتين ترديد دارد.»
ظاهرا در ديدار بنت با پوتين، موضوع ايران نيز مورد گفت‌وگو قرار گرفته است. يك مقام اسراييلي گفته: مذاكرات بنت و پوتين همچنين «پيشرفت مذاكرات هسته‌اي ايران در وين را مورد بررسي قرار داد. ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي اوايل روز شنبه پس از گفت‌وگو در تهران گفتند كه روي رويكردي براي حل مسائل حياتي در تلاش‌ها براي احياي توافق هسته‌اي سال 2015 اين كشور توافق كردند. بنت از مخالفان سرسخت تلاش‌هاي جهاني براي احياي توافقي است كه ايران را در ازاي محدود كردن برنامه هسته‌اي‌اش، از تحريم‌ها رهايي مي‌بخشد. در آن سو نيز روسيه كه طي روزهاي اخير ضربات مهلكي از تحريم‌هاي وضع‌شده از سوي اروپا و امريكا دريافت كرده است، همان روز سفر بنت به مسكو اعلام كرد كه پيش از موافقت از احياي برجام از امريكا تضميني كتبي مي‌خواهد كه مراودات تجاري و نظامي مسكو با تهران، براي روسيه مشكلي ايجاد نكند. اين اقدام روسيه روند احياي سريع برجام را با پيچيدگي‌هايي همراه كرده است. سرگئي لاوروف، وزير امورخارجه روسيه اعلام كرد كه روسيه از امريكا درخواست كرده كه تضمين كتبي دهد كه تحريم‌هايي كه در ارتباط با اوكراين، عليه روسيه وضع شده است، به حق روسيه در تجارت آزادانه و سرمايه‌گذاري و همكاري‌هاي نظامي و فني با ايران، آسيب وارد نخواهد كرد.» البته هنوز مشخص نيست كه آيا سفر بنت به مسكو با اين اظهارنظر جديد لاوروف و تغيير موضع ناگهاني مسكو درباره برجام ارتباط دارد يا خير. اما بسياري از تحليلگران اين ارتباط ميان اين دو را محتمل مي‌دانند.
اگرچه اسراييل در هفته گذشته به قطعنامه مجمع عمومي سازمان ملل عليه روسيه راي مثبت داد، اما قبل از آن مقامات اسراييلي براي جلوگيري از محكوميت شديد تهاجم پوتين مانورهاي ديپلماتيكي صورت دادند. در 24 فوريه، درست پس از اينكه نيروهاي روسي پا به خاك اوكراين گذاشتند، يايير لاپيد، وزير امور خارجه، اين حمله را «نقض جدي نظم بين‌المللي» خواند - اما نامي از پوتين نبرد. اخيرا در پاسخ به حمله روسيه به كي‌يف كه در مجاورت بناي يادبود هولوكاست در بابين يار رخ داد، لاپيد «خسارات وارده را محكوم كرد»، اما باز اشاره نكرد كه روسيه عامل اين آسيب است. در همين حال، نخست‌وزير نفتالي‌بنت كه گفته مي‌شود به دنبال ايفاي نقش ميانجي در بحران است، تاكنون از استفاده از كلمات «پوتين»، «روسيه» و «محكوم» در يك جمله اجتناب كرده است. بنت تنها يك بار گفت: «ما براي رفاه شهروندان اوكراين دعا مي‌كنيم و اميدواريم از خونريزي بيشتر جلوگيري شود.» تا به اينجاي كار بنت تنها با ارسال كمك‌هاي بشردوستانه - از جمله تجهيزات پزشكي، سيستم‌هاي تصفيه آب، چادر، پتو و كيسه خواب- موافقت كرده است.
حتي ولوديمير زلنسكي، نخست‌وزير اوكراين، از دولت اسراييل نيز خواسته است كه تسليحات مورد نياز اوكراين را تامين كند، اما اسراييلي‌ها تاكنون از اين كار خودداري كرده‌اند. روز پنجشنبه، رييس‌جمهور اوكراين كه خود يهودي است، از اسراييل خواست موضع اخلاقي قوي‌تري اتخاذ كند. شايد بنت به‌طور جدي معتقد است كه با خودداري از حمله مستقيم به پوتين، نقش فرضي خود را به عنوان يك واسطه و ميانجي صادق حفظ خواهد كرد. مشكل اما آنجا است كه در حالي كه بنت سعي مي‌كند در اين مانور ديپلماتيك منافع اسراييل را در اولويت قرار دهد اما به عنوان يكي از نزديك‌ترين متحدان امريكا خود را در برابر فشاري كه از سوي امريكا و غرب به روسيه وارد مي‌شود، قرار داده است. از آنجايي كه تهاجم پوتين جان افراد بي‌گناه بيشتري را مي‌گيرد و بحران اوكراين بيشتر منافع امريكا، اروپا و جهان را تهديد مي‌كند، بنت مطمئنا مي‌داند كه بايدن و بسياري در جامعه بين‌المللي از اسراييل انتظار دارند كه مانند آنها عمل كند.