معضل سگ‌هاي ولگرد
هادي شيراني
قانون طبيعت به شكلي نوشته شده است كه خود طبيعت تعادل در جمعيت موجودات زنده را انجام مي‌دهد اما متاسفانه دخالت انسان نظم طبيعت را شديدا به هم زده است.
گونه‌هاي ارزشمند مانند يوزپلنگ آسيايي در حال انقراضند و بعضي گونه‌هاي ديگر مانند سگ اهلي در حال افزايش جمعيت، افزايش جمعيتي كه اين روزها موجب نگراني شهروندان شده و هرازگاهي نيز اخبار حوادث غم‌انگيزي از گوشه و كنار كشور در نتيجه حمله سگ‌هاي ولگرد به شهروندان به گوش مي‌رسد كه متاسفانه بعضا موجب مرگ هموطنان شده است. اما به هر حال چاره‌اي جز كنترل جمعيت سگ‌هاي ولگرد نيست متاسفانه تمركز بر حذف فيزيكي سگ‌ها از سوي شهرداري‌ها و ناديده گرفتن روش‌هاي كارشناسي و ثابت شده مانند عقيم‌سازي و واكسيناسيون موجب افزايش جمعيت سگ‌هاي ولگرد شده است از طرف ديگر كشتار و حذف فيزيكي اين سگ‌ها علاوه بر اينكه راه كنترل جمعيت آنها نيست بلكه هيچ توجيه اخلاقي و شرعي هم ندارد. در كشورهاي توسعه‌يافته مانند هلند با زنده‌گيري و عقيم‌سازي و با فرهنگ‌سازي و عدم رها كردن سگ‌هاي خانگي توسط مالكان آنها امروز به جايي رسيده‌اند كه تقريبا جمعيت سگ‌هاي ولگرد آنها به صفر رسيده است. اما در كشور ما بر اثر عواملي چون غذا دادن به سگ‌هاي ولگرد و بدتر از آن رهاسازي غيرمسوولانه سگ‌ها توسط صاحبان آنها نيز به تشديد اين معضل كمك زيادي كرده است. در مناطق شهري و در محله‌هايي كه مردم از روي ترحم به سگ‌هاي ولگرد غذا مي‌دهند تراكم جمعيت آنها بيشتر است. مسووليت‌پذيري افراد جامعه در اين خصوص نيز از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. متاسفانه چه بسيارند افراد بي‌مسووليتي كه بدون توجه به حقوق ساير افراد جامعه اقدام به نگهداري سگ كرده و بعد از مدتي غيرمسوولانه آن را رها مي‌كنند. در سال‌هاي اخير نگهداري سگ در خانه نيز رواج زيادي پيدا كرده است كه اين مورد هم متاسفانه با باورهاي ديني و اخلاقي ما و با مسائل بهداشتي سازگاري ندارد و بدتر اينكه همين افراد هم بعد از مدتي بدون توجه به حقوق ساير افراد جامعه حيوان را به حال خود رها مي‌كنند. خشكسالي‌هاي اخير خصوصا در استان‌هاي جنوبي باعث از دست رفتن دام عشاير شده و با بيكاري آنها و مهاجرت به حاشيه شهرها موجب رها شدن تعداد زيادي از اين سگ‌ها شده و اين امر هم جمعيت سگ‌هاي ولگرد را دوچندان كرده است. اما زيان سگ‌هاي ولگرد فقط در حمله به انسان‌ها و مسائل بهداشتي خلاصه نمي‌شود بلكه در تحقيقاتي كه از سوي دانشمندان اروپايي انجام شده مشخص شده مدفوع و ادرار سگ‌ها با توليد نيتروژن و فسفر زياد موجب آلودگي شديد زيست محيطي مي‌شوند كه براي ادامه حيات موجودات ديگر خطرناك است و بعضا با ورود به مناطق حفاظت شده محيط‌زيست و حمله به گونه‌هاي در معرض انقراض ديگر موجب سرعت گرفتن روند انقراض آنها مي‌شود.
در سال‌هاي اخير شهرداري‌ها با جمع‌آوري تعدادي از اين سگ‌ها و نگهداري ازآنها اقداماتي را در كنترل اين معضل انجام داده‌اند اما حوادث دلخراش حمله سگ‌هاي ولگرد به شهروندان در گوشه كنار كشور و مشاهده كلوني‌هاي اين حيوانات در شهرها و روستاها نشان مي‌دهد اين معضل در حال بدتر شدن و رسيدن به مرحله هشدار است. در حل اين معضل همه دستگاه‌ها و مردم بايد كمك كنند اما شهرداران، دهياران و مسوولان بهداشتي مسووليت سنگيني در اين زمينه دارند و بايد به مسووليت خطير خود عمل كرده كه به قول قدما علاج واقعه را قبل از وقوع بايد كرد.