موزه، مصرف فرهنگي ارزان
سارا كريمان
با سيطره يافتن وضعيت اقتصادي خاص، طبيعتا مرتفع ساختن الزامات معيشتي، بر انواع نيازها و ازجمله مصرف فرهنگي پيشي مي‌گيرد. تيغ تيز گراني دامنه استفاده از انواع كالاي فرهنگي را كوتاه مي‌كند. كتاب، موسيقي و سينما، مشتقات و محصولات‌شان از مهم‌ترين مصروفات فرهنگي قلمداد مي‌شوند. در چرخه‌هاي جهاني اقتصاد فرهنگ، موارد متعددي شامل ميراث فرهنگي، گردشگري، مُد و فشن، انواع بازي‌ها و سرگرمي‌ها و مواردي از اين دست گنجانده مي‌شوند. موزه به عنوان نهادي فرهنگي، داراي وجوه مختلف آموزشي و سرگرمي است كه در چرخه اقتصاد فرهنگ هم از منظر تكميل فرآيندهاي الگو‌سازي فرهنگي و هم از بعد گردشگري نقشي مهم ايفا مي‌كند. در واقع بازديد از موزه نوعي مصرف فرهنگي تلقي مي‌شود كه فرد با مراجعه به موزه با پرداخت هزينه نسبتا اندك از مجموعه‌اي از امكاناتي كه براي انتقال اطلاعات، التذاذ و حظ محيطي و بصري فراهم شده است، بهره مي‌جويد. موقعيت موزه‌ها از اين منظر مهجور مانده و كمتر مورد بررسي قرار گرفته است، موزه‌ها اغلب گنجينه‌هايي فاخر از آثار تاريخي و هنري هستند كه در كنار نمايش آثار، خدمات كتابخانه‌اي، آموزشي و... ارايه مي‌دهند و دايما در پي راه‌اندازي شيوه‌هاي تازه ارايه اطلاعات هستند. با درنظر گرفتن اين واقعيت كه هيچ كنشي را نمي‌توان با فعلي ديگر جايگزين كرد، در روزهاي دشواري كه امكان مصرف فرهنگي نحيف شده است. موزه‌ها با آغوشي گشاده حيات فرهنگي جامعه را دوام مي‌بخشند. امروزه بيشتر موزه‌ها مجهز به وب‌سايت و روش‌هاي ارايه اطلاعات مانند كيوآركد در كنار آثار هستند كه علاوه بر تماشاي اثر مي‌توانند در نقش ماخذي مفصل به شرح اثر بپردازند. اين علم‌افزايي خاص و وظيفه موزه‌هاست و بايد جامعه را متوجه اين امكان در دسترس كرد، چراكه موزه‌ها ذاتا به عنوان موسسات مردم نهاد به شكل كالبدي پويا در راستاي پاسخگويي به نيازهاي فرهنگي جامعه فعاليت مي‌كنند. در پاسخ به اين سوال كه با توجه به هزينه‌هاي بالاي نگهداري و اداره موزه‌ها، چرا اغلب آنها مبلغي اندك را به عنوان وروديه يا نرخ بليت درنظر گرفته‌اند، دلايل متعددي قابل ذكر است. اما نكته‌اي كه نبايد مورد غفلت قرار گيرد، اين است كه ماهيت موزه با ساير مصارف فرهنگي متفاوت است. موزه در كنار وجوه تفنني و تفريحي خود، ساختاري آموزشي است كه بايد در خدمت تمامي افراد جامعه باشد و حتي‌المقدور هيچ فردي از آن محروم نشود مانند نظام آموزش و پرورش كه حيات جامعه به آن وابسته است.