نااميدي اوكراين
از نتايج سفر رهبران فرانسه، آلمان، ايتاليا و روماني به كي‌يف
نمايش دروغين حمايت از اوكراين
محمدحسين لطف‌الهي
رهبران اروپايي در اولين سفر خود به اوكراين از زمان آغاز جنگ روسيه عليه اين كشور، تلاش كردند تا با ترديدها درخصوص تعهدشان به پيروزي اوكراين در مقابل روسيه مقابله كنند و وعده دادند تا در مسير پيوستن به اتحاديه اروپا از كي‌يف حمايت كنند با اين وجود اين رهبران حاضر نشدند درخواست‌هاي اوكراين درخصوص فروش «سلاح‌هايي را كه براي شكست دادن روسيه» موردنياز است، بپذيرند.
رهبران فرانسه، آلمان، ايتاليا و روماني روز پنجشنبه در ديدار با ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين توافق كردند كه از تلاش‌هاي كي‌يف براي برداشتن اولين گام در مسير عضويت در اتحاديه اروپايي حمايت كنند. رسانه‌هاي اروپايي اين اقدام را گامي در راستاي «باز تعريف اوكراين به عنوان بخش جدايي‌ناپذيري از اتحاديه اروپا به جاي يك كشور حائل در حاشيه شرقي اين اتحاديه» توصيف كرده‌اند. اولاف شولتز صدراعظم آلمان در كنفرانس خبري مشترك با رهبران اروپايي ديگر و رييس‌جمهور اوكراين در اين باره اظهار كرد كه او و همكارانش با يك پيام روشن به كي‌يف آمده‌اند: «اوكراين عضوي از خانواده اروپاست.»
كارشناسان معتقدند اروپايي‌ها در پي ارايه امتيازاتي به كي‌يف هستند تا اوكراين راضي به پيشبرد راهبرد ديپلماتيك مد‌نظر آنها براي پايان دادن به جنگ با روسيه شود.
يك روز پس از اين ديدار نيز كميسيون اروپا روز جمعه با اعطاي عنوان «نامزد عضويت» در اتحاديه اروپا به اوكراين موافقت كرد. اورزولا فون در لاين، رييس كميسيون اروپا امروز گفت: اين كميسيون به شوراي اروپا توصيه كرد تا چشم‌انداز اروپايي و عنوان «نامزد عضويت در اين اتحاديه» به اوكراين اعطا شود. البته اين با اين پيش‌فرض است كه اين كشور اصطلاحات مهم بيشتري انجام دهد. فون در لاين گفت، اوكراين شايسته چشم‌انداز اروپايي است، اما تصريح كرد كه هنوز كارهاي مهمي مانده كه كي‌يف بايد در حوزه حاكميت قانون و مبارزه با فساد انجام دهد. زلنسكي روز گذشته اين تصميم كميسيون اروپا را كه اولين گام به سوي عضويت در اتحاديه اروپا است تصميمي ناميد كه اوكراين را «يك گام به پيروزي نزديك‌تر مي‌كند.» او همچنين ابراز اميدواري كرد در هفته آينده اخبار مثبتي از شوراي اروپا بشنود. اين ابراز اميدواري در حالي صورت مي‌گيرد كه به‌طور معمول طي شدن پروسه پذيرش نهايي عضويت يك كشور در اتحاديه اروپا، چندين سال زمان مي‌برد.
به گزارش «اعتماد»، اين سفر يك سفر بسيار سخت براي برخي از اين رهبران اروپايي به ويژه امانوئل مكرون رييس‌جمهور فرانسه به حساب مي‌آمد. مكرون چندي پيش در اظهارنظري كه واكنش‌هاي بسياري را در پي داشت، گفته بود كه «يك پايان سريع و بر‌مبناي مذاكرات براي جنگ اوكراين را ترجيح مي‌دهد، حتي اگر در پايان روسيه مناطقي از خاك اوكراين را به عنوان دستاورد ارضي در‌اختيار خود نگه دارد.» اين اظهارنظر باعث شد رييس‌جمهور اوكراين و بسياري از شهروندان اين كشور عليه فرانسه موضع بگيرند. هرچند كه اين اظهارنظر مكرون نظر برخي از مطرح‌ترين كارشناسان سياست خارجي در جهان از جمله هنري كيسينجر، وزير خارجه سابق ايالات متحده نيز محسوب مي‌شود با اين وجود رييس‌جمهور فرانسه دست‌كم در ظاهر مجبور شد نظر خود را تغيير دهد. مكرون روز پنجشنبه در كي‌يف اظهار كرد: «آنچه من امروز مي‌گويم اين است كه اوكراين بايد در اين جنگ پيروز شود.»
بدبيني اوكرايني‌ها به سفر رهبران اروپايي
از مدت‌ها قبل، شهروندان اوكرايني و رهبران آنان به عملكرد كشورهاي اروپايي درخصوص حمايت آنها از اوكراين براي غلبه بر روسيه بدبين بودند، با اين حال اين بدبيني‌ها در هفته‌هاي اخير و با توجه به اظهارنظر برخي رهبران اروپايي نظير مكرون كه به آن اشاره شد، رو به فزوني گذاشت. روزنامه نيويورك‌تايمز مي‌نويسد: «درحالي كه نگراني‌هاي اروپا به دليل افزايش بهاي سوخت در قاره سبز و احتمال كشيده شدن جنگ به ديگر كشورها روز به روز بيشتر مي‌شد اين تصور وجود داشت كه رهبران اروپايي به كي‌يف مي‌آيند تا ولوديمير زلنسكي رييس‌جمهور اوكراين را براي دستيابي به يك توافق صلح با ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه تحت فشار قرار دهند.»
اين نگراني اوكرايني‌ها اما چندان بي‌راه و بي‌دليل به نظر نمي‌رسيد. روز جمعه ولوديمير زلنسكي اظهار كرد كه رهبران اروپايي به‌طور خصوصي صحبت‌هايي را درباره چشم‌انداز مذاكرات با روسيه مطرح كرده‌اند اما «جنگ در اين مرحله نمي‌تواند پايان يابد.» همزمان اولكسي هونچارنكو يك نماينده پارلمان اوكراين در مصاحبه‌اي گفته است كه «وعده پذيرش نامزدي عضويت در اتحاديه اروپا بخشي از معامله پيشنهادي اروپايي‌ها در ازاي حركت دولت آقاي زلنسكي به سمت مذاكرات آتش‌بس با روسيه است.» ويكتور آندروسيو، مشاور وزير كشور اوكراين نيز در شبكه‌هاي اجتماعي نوشت: «ماكرون، شولز و دراگي براي ما وعده نامزدي عضويت در اتحاديه اروپا را آورده‌اند و در ازاي آن خواهان مذاكره و صلح با پوتين هستند.»
اين وضعيت، احساس نااميدي در ميان برخي مقام‌هاي اوكرايني را تشديد كرده اما رهبران اروپايي اصرار دارند كه زلنسكي را براي پذيرش صلح تحميلي از سوي روسيه تحت فشار قرار نداده‌اند و همچنان به مواضع اعلامي دولت بايدن مبني بر اينكه مردم اوكراين خود بايد درباره سرنوشت‌شان تصميم‌گيري كنند، پايبند هستند. امانوئل مكرون روز پنجشنبه در اين باره گفت: «ما براي دفاع از استقلال، تماميت ارضي و آزادي شما در درازمدت در كنار شما هستيم و در كنار شما خواهيم ماند. اين هدف ماست، هدف ديگري نداريم و به آن خواهيم رسيد.» زماني كه خبرنگاران از مكرون درباره اظهارات او مبني بر ضرورت «عدم تحقير روسيه» سوال كردند، رييس‌جمهور فرانسه تلاش كرد، بگويد از صحبت‌هاي او برداشت اشتباهي صورت گرفته و توضيح داد كه «تحقير آلمان در جنگ جهاني اول» زمينه‌ساز بروز جنگ جهاني دوم شد: «فرانسه در آن زمان يك اشتباه تاريخي بزرگ انجام داد، به جاي انعقاد توافق صلح، تحقير آلمان را هدف خود قرار داد و همين امر موجب شد ما يك بار ديگر در دام جنگ اسير شويم.» او تاكيد كرد اوكراين نبايد اشتباهي را كه ديگران در گذشته انجام داده‌اند مرتكب شود. رييس‌جمهور فرانسه در ادامه به اقداماتي كه او و ساير رهبران اروپايي براي تنبيه روسيه صورت داده‌اند اشاره كرد.
اولاف شولتز صدراعظم آلمان نيز روز پنجشنبه همنوا با مكرون، تلاش اروپا براي سوق دادن اوكراين به سوي مذاكره و تسليم را رد كرد. او گفت: «تنها اراده اوكرايني‌ها -شامل رييس‌جمهور، دولت، پارلمان و مردم اوكراين- است كه مي‌تواند تعيين كند در چارچوب يك توافق صلح كه متاسفانه ما هنوز بسيار بسيار دور از آن هستيم، چه چيزي درست است.»
به گزارش «اعتماد»، اين نگاه مطرح است كه اروپايي‌ها «صادقانه» از «تلاش براي پيروزي اوكراين» سخن مي‌گويند اما هنوز تعريف واحد و مشخصي از معناي پيروزي براي اوكراين مطرح نشده و اين تعريف مي‌تواند بازه‌اي از «حفظ استقلال و حاكميت كي‌يف در بخش‌هايي از خاك اوكراين از جمله مناطق غربي و مركزي» تا «بيرون راندن روسيه از تمام مناطق اشغالي» را در بر بگيرد. زماني كه دستاوردهاي سفر چند مقام ارشد اروپا و ناتو به اوكراين مورد بررسي قرار مي‌گيرد مساله و تفاوت‌ها آشكار مي‌شود. زلنسكي روز پنجشنبه گفت كه «خواسته ما تجهيزات نظامي و به ويژه تسليحات سنگين، موشك‌اندازها و سيستم دفاع موشكي است و هر بسته‌اي از تجهيزات كه مي‌رسد جان انسان‌هاي بيشتري نجات داده مي‌شود.» واكنش رهبران اروپايي به اين خواسته اما به هيچ‌وجه برآورده‌كننده انتظارات كي‌يف نبود. مكرون اعلام كرد در هفته پيش رو فرانسه 6 هويتزر سنگين را كه روي كاميون‌هاي سزار مستقر هستند به اوكراين تحويل خواهد داد. پيش‌تر هم 12 دستگاه از اين هويتزرها از سوي فرانسه تحويل اوكراين داده شده بود و ايالات متحده هم وعده 108 دستگاه هويتزر ديگر را به اوكراين داده است. اين درحالي است كه مشاوران ارشد رييس‌جمهور اوكراين گفته بودند براي ايجاد تغيير محسوس در مسير نبرد، دست‌كم 1000 دستگاه هويتزر و تعداد زيادي از تجهيزات پيشرفته نياز است.
اعتراض روس‌ها به «سفر نمادين» اروپايي‌ها
روس‌ها معتقدند تلاش رهبران اروپايي براي مبرا ساختن خود از فشار به اوكراين و عدم مواجهه شجاعانه آنها با حقيقت جنگ در اوكراين باعث مي‌شود كه زمان براي دستيابي به صلح از دست رفته و كاري از پيش برده نشود. دميتري مدودف، رييس‌جمهور پيشين و نايب‌رييس فعلي شوراي امنيت ملي روسيه روز جمعه با «نمادين» و «تو خالي» خواندن سفر رهبران اروپايي به كي‌يف در توييتر نوشت: «طرفداران عشق به قورباغه، جگر و اسپاگتي از كي‌يف ديدار مي‌كنند؛ بدون هيچ دستاوردي. آنها بار ديگر وعده عضويت در اتحاديه اروپا و چند هويتزر قديمي را مطرح كردند، از ودكاي اوكرايني (گروليكا) نوشيدند و همانند 100 سال قبل سوار بر قطار شدند و به خانه‌هاي‌شان بازگشتند. همه اينها خوب است ولي هيچ‌كدام‌شان اوكراين را حتي يك گام هم به صلح نزديك نمي‌كند و زمان هم در حال گذر است.» مقام‌هاي روسيه، غرب را در ناكام ماندن مذاكرات صلح مقصر مي‌دانند. ماريا زاخارووا، سخنگوي وزارت خارجه روسيه در مصاحبه با اسكاي‌نيوز گفت: «ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه بارها تاكيد كرده كه مسكو به عمليات نظامي خود در اوكراين تا زمان تحقق اهداف ادامه مي‌دهد. كي‌يف مذاكرات را به بن‌بست رساند و پاسخ روسيه و راهكارهايي را كه براي پايان بحران ارايه كرده بود، نداد.»