سرنخ فعاليت‌هاي شبه‌رسانه‌هاي سوداگر
صديقه ببران
روز گذشته اخباري در خصوص بازداشت گردانندگان چند كانال تلگرامي منتشر شد و يك‌بار ديگر بحث شبه‌رسانه‌هاي سوداگر و غير شفاف را در فضاي عمومي و رسانه‌اي كشور گشود. هرچند فعاليت‌هاي رسانه‌اي به عنوان ركن چهارم دموكراسي در يك جامعه مردمسالار تضمين شده است، اما اين بدين معنا نيست كه هر ساختاري بدون رعايت اخلاق رسانه‌اي و بدون توجه به مسووليت‌هاي انساني و قانوني مي‌تواند هر رفتاري در فضاي عمومي و رسانه‌اي كشور داشته و هر خبر كذبي را منتشر كنند. اين كانال‌هاي تلگرامي بر اساس اتهاماتي كه نهادهاي مسوول بر آنها وارد ساختند، بر اساس رانت‌هاي خاص براي پيگيري برخي اهداف خاص، راه‌اندازي شدند تا پرونده‌سازي‌هاي جعلي را عليه برخي چهره‌هاي مسوول دنبال كرده، اذهان عمومي را مشوش ساخته و ميان مسوولان اختلاف ايجاد كنند. اينكه چه افراد و جرياناتي نامه‌هاي طبقه‌بندي‌شده و اسناد محرمانه را در اختيار مديران اين كانال‌ها قرار مي‌دادند، موضوعي است كه بايد به آنها توجه ويژه‌اي شود. واقع آن است بسياري از شبه‌رسانه‌ها از طريق رانت‌هاي ويژه و مناسبات خاص سياسي، يك‌شبه سر بر مي‌آورند و اهداف خاصي را پيگيري مي‌كنند كه اين اهداف هيچ ارتباطي با منافع عمومي جامعه و اخلاقيات رسانه‌اي ندارند. سال‌هاست كه كارشناسان و اساتيد دانشگاهي نسبت به خطرات اين نوع شبه‌رسانه‌ها هشدار مي‌دهند، اما توجه لازم به اين هشدارها و تذكارها نمي‌شود. در اثر فعاليت‌هاي اين نوع كانال‌ها، بسياري از استعدادهاي كشور عطاي فعاليت در اين كشور را به لقاي آن مي‌بخشند و مسير مهاجرت را انتخاب مي‌كنند. بسياري از افراد نيز از ترس آبرو و به دليل اتهاماتي كه اين نوع شبه‌رسانه‌ها به آن وارد مي‌سازند، دچار التهاب و اضطراب مي‌شوند. كانال‌هايي كه مي‌توان آنها را ورژن داخلي «آمدنيوزها» و آنها را ذيل شبه‌رسانه‌هاي مخرب نام‌گذاري كرد. در علوم رسانه‌اي مفهومي به نام عمليات فريب رسانه‌اي وجود دارد كه مبتني بر آن، برخي افراد و جريانات با استفاده از حجم محدودي از اخبار واقعي و دامنه وسيعي از اخبار كذب تلاش مي‌كنند افكار عمومي را تحت‌تاثير قرار دهند. اين دسته از كانال‌هاي تلگرامي از اين دست رويكردهاي فريبكارانه بهره مي‌برند تا منافع اقتصادي، سياسي و گروهي گردانندگان خود را احيا كنند. تاسف‌آور اينكه اين كانال‌ها با سوءاستفاده از احساسات پاك جوانان مذهبي و عدالت‌جو، قلمروي فعاليت‌هاي خود را ساماندهي مي‌كنند. تجاوز به حريم خصوصي افراد، به خطر انداختن آبروي شهروندان، ايجاد اختلافات ميان مسوولان كشور و البته سياه‌نمايي از جمله اهدافي است كه توسط اين كانال‌ها انجام مي‌شود. اين شبه‌رسانه‌ها كه مشخص نيست سرنخ فعاليت‌هاي آنها به كدام محافل ارتباط دارد، اغلب اقدام به نشر اخبار كذب مي‌كنند تا اميال گردانندگان را محقق كنند. در اين ميان بايد توجه داشت كه ضروري است چهره‌هاي پشت پرده اين فعاليت‌هاي شبه‌رسانه‌اي شناسايي شده و برنامه‌ريزي براي شفافيت بيشتر در جامعه در دستور كار قرار گيرد. واقع آن است زماني كه بستر لازم براي فعاليت‌هاي شفاف رسانه‌اي فراهم نشود، فضا براي سر برآوردن شبه‌رسانه‌هاي سوداگر مهيا خواهد شد. در خلأ فعاليت‌هاي شفاف رسانه‌اي است كه يك چنين كانال‌هايي گسترش پيدا مي‌كند.