از مناقشه بر سر «شهرك كليله و دمنه » تا توقيف «برادران ليلا »
قربانيان برخورد قهري
تينا جلالي
دوشنبه‌اي كه گذشت، تنها در 24 ساعت، سينماي ايران با تناقض‌ها و بلبشوهاي زيادي همراه شد و خبرهاي متعدد انواع حواشي را پشت سر گذاشت. البته حواشي كه چه عرض كنيم! خبرهاي منتشر شده بيشتر از آنكه حول يك اتفاق در سينماي ايران باشند، از شكل و شمايل تازه‌اي از تحديد سينما و سينماگران حكايت داشتند.
ظهر روز دوشنبه بود كه اعتماد آنلاين خبر از توقيف مجموعه عروسكي «شهرك كليله و دمنه» به كارگرداني مرضيه برومند از جانب ساترا را اعلام كرد. با اينكه از چند روز گذشته در رسانه‌ها اعلام شده بود كه پخش قسمت‌هاي آتي «شهرك كليله و دمنه» با حاشيه‌هايي همراه شده و سازندگان سريال تحت فشار هستند اما دقايقي بعد ايسنا از زبان تهيه‌كننده نوشت كه خبر توقيف سريال صحت ندارد. در حالي كه روابط عمومي ساترا هم اين خبر را نادرست خوانده بود اما رييس ساترا تاب نياورد و همان لحظه بلافاصله از اقدامات قضايي عليه اين سريال و پلتفرم فيلم‌نت خبر داد. سعيد مقيسه معاون رييس سازمان صداوسيما و رييس سازمان تنظيم مقررات رسانه‌هاي صوت و تصوير فراگير در فضاي مجازي به صبا گفت: «براي توقف سريال يا فيلتر پلتفرم مربوطه، نياز به طي مراحل قانوني است كه از طريق مقامات قضايي و مسوولان ذي‌ربط در حال پيگيري هستيم.» اين صحبت‌هاي سعيد مقيسه و حواشي به وجود آمده عليه سريال درحالي مطرح مي‌شود كه مجموعه عروسكي «شهرك كليله و دمنه» به كارگرداني مرضيه برومند نزديك به ٨٠٠ دقيقه ساخته شده و شنيده‌ها حكايت از آن دارد كه يك دقيقه از اين مجموعه محل مناقشه است و گويا مسوولان ساترا تنها روي همان يك دقيقه مساله دارند. همان يك دقيقه‌اي كه در فضاي مجازي وايرال مي‌شود. به اين معنا كه آن يك دقيقه گويا آنها را به تصميم‌گيري براي توقيف سريال و فشار روي سازندگان آن واداشته است. مخاطبان ساخته‌هاي مرضيه برومند بعد از 30 سال با حال و هواي آثار او تفكرات و انديشه‌هايش آشنا هستند. محتواي اين مجموعه نمايشي او هم خارج از حيطه ديگر ساخته‌هاي او نيست. چنان‌كه مشكلات كنوني جوانان، مسائل محيط زيست، اهميت گسترش روابط خانوادگي، همزيستي قوميت‌ها در كنار هم و ... مضاميني هستند كه «شهرك كليله و دمنه» آنها را دستمايه قرار داده است. حالا چطور مي‌توان درباره يك سريال با اين مفاهيم گسترده و 800 دقيقه به يك ويديوي بسيار كوتاه تا اين اندازه توجه كرد و زحمات يكساله گروه را زير سوال برد؟ پرسشي كه بايد از مسوولان و تصميم‌گيران سازمان تنظيم مقررات صوت و تصوير فراگير در فضاي مجازي پرسيد. گرچه شايد بتوان گفت چنين تصميمي از نگاه سلبي ساترا چندان هم دور از انتظار نيست! گويا بايد تصريح كرد كه تلويزيون بيش از هر وقت ديگري در حال حذف رقباي خود است. نيك مي‌دانيم كه در چند روز گذشته تلويزيون چه حواشي تاسف‌‌انگيزي داشته! اگر تهديدهاي ساترا و اقدامات سلبي اين سازمان را اقدامي براي منحرف و عوض كردن فضا از جنجال‌هاي پيرامون تلويزيون بدانيم و نه چيز ديگر، چيزي به گزاف نگفته‌ايم.
روز يكشنبه مديركل دفتر نظارت بر عرضه و نمايش فيلم به «اعتماد آنلاين» تاكيد مي‌كند: «برنامه مديران مربوطه در دولت سيزدهم اين است كه هيچ فيلمي از جانب سازمان سينمايي و وزارت ارشاد توقيف نشود و از آنجا كه رييس سازمان سينمايي برآمده از سينما و اتفاقاً تهيه‌كننده سينما هستند، از همان ابتدا بر عدم توقيف فيلم‌ها و كمك به خروج آثار از بلاتكليفي يا توقيف تاكيد داشته‌اند...» هنوز جوهر انتشار گفته‌هاي آقاي مديركل خشك نشده در فاصله تنها 24 ساعت از سازمان سينمايي خبر مي‌رسد كه فيلم «برادران ليلا» رسما توقيف شد. چطور مي‌شود روز يكشنبه گفته شود اكنون ديگر اكران فيلم «برادران ليلا» در اختيار سازمان سينمايي نيست و اميدواريم تلاش تهيه‌كننده و دست‌اندركاران فيلم براي بازگرداندن آن به مسير طبيعي اكران با موفقيت همراه باشد اما روز دوشنبه بلافاصله اعلام شود كه اين فيلم تا اطلاع ثانوي و تا رفع موانع ايجاد شده، صلاحيت اخذ پروانه نمايش را نخواهد داشت. كار به جايي مي‌رسد كه صداي سعيد روستايي، كارگردان فيلم بلند مي‌شود: «برادران ليلا را با خون دل ساختم. براي ساختنش تمام روحم زخمي شد. لطفا بيش از اين من را نسوزانيد. تحقير و تهديد را تمام كنيد لطفا.» در حالي كه تهيه‌كننده فيلم از مسوولان سازمان سينمايي خواسته با يك تدبير، مشكل نمايش فيلم را حل كنند و حتي به اين نكته اشاره كرده كه از ۸ اصلاحيه‌اي كه به فيلم داده شده سه، چهار مورد آن را اعمال كرده‌اند اما سازمان سينمايي به جاي همكاري و تعامل با فيلم و فيلمسار مربوطه و خلاف ادعاي مطرح شده‌اش در گفت‌وگو با «اعتماد آنلاين» مبني بر اينكه «سازمان سينمايي نيز بر اساس وظيفه ذاتي خود از همه ظرفيت‌هايي كه در اختيار دارد براي حل مشكل اين فيلم استفاده خواهد كرد» تاكيد مي‌كند كه اين فيلم مجوز نمايش در ايران ندارد. تمام اين جنجال‌ها در حالي رخ داده است كه همين هفته پيش سيد ضياء هاشمي تهيه‌كننده سينما به «اعتماد» گفته بود: «سينماي ايران امروز به جهات مختلف درگير حاشيه شده و اگر منشأ و دلايل بروز اين رخدادها به شكلي هدفمند آسيب‌شناسي نشود، تكرار آن هزينه زيادي را به سينما و متوليان دولتي آن تحميل خواهد كرد. امروز در ميانداري و مديريت سينما نيازمند روحيه پدرانه و سعه صدر هستيم و در زمينه حضور فعالانه در جوامع داخلي و خارجي نيازمند دقت نظر و هوشمندي همه‌جانبه در شناخت مصالح و ضرورت‌هاي زمانه‌ايم.اگر سازمان سينمايي به جاي تفاهم با اهالي سينما بر طبل تقابل و زورآزمايي بكوبد، نه تنها آرامش و امنيت به سينماي ايران باز نخواهد گشت؛ بلكه همين اندك مجال‌هاي اميدواركننده و سرمايه‌هاي بالقوه به حاشيه رانده خواهند شد» يا مرور كنيد بخش كوتاهي از گفته‌هاي حجت‌الله ايوبي، رييس سازمان سينمايي سابق را كه چند روز پيش تجربيات خود در دوره مديريتش در سازمان سينمايي را با «اعتماد» در ميان گذاشت: «نكته‌اي كه مرا خيلي نگران مي‌كند، اين روزها پچ‌پچ‌ها و بدگويي‌هايي است كه نسبت به سينماگران و سينماي ايران شروع شده. من از مديران ارشد سينما كه بسيار گرامي هستند و براي‌شان آرزوي توفيق دارم و مي‌دانم چه آدم‌هاي زحمتكشي هستند، مي‌خواهم مواظب باشند و به اين آتش ندمند. يك مقدار هم فضاي دلسردي و نااميدي‌هايي نه تنها در سينما كه در بخش‌هاي مختلف به دليل تحريم و مشكلات اقتصادي وجود دارد. اهالي هنر كه حساس‌تر هم هستند و اين، دوباره فضاي دلسردي و نااميدي را در فضاي سينماي ايران به وجود ميآورد. مديران بيايند پدرانه بر اين فضا غالب شوند.» با اين حال «آنچه البته به جايي نرسد» انگار هنوز «فرياد است». مسوولان سينمايي انگار نه تنها توجهي به اين گوشزدها و هشدارها ندارند بلكه مصرانه بر طبل تقابل و روزآزمايي با هنرمندان و اهالي سينما مي‌كوبند. دريغ از هر گونه تلاش براي ايجاد همدلي در ميان سينماگران! به راستي از اين‌همه خط و نشان كشيدن براي سينما چه كساني سود مي‌برند؟