ضدحمله‌هاي مرگبار اوكراين، تلفات گسترده‌اي را
به ارتش مهاجم وارد كرده است
روسيه و طرح‌ريزي براي تك جديد در دونتسك
محمدحسين لطف‌الهي
درحالي‌كه جنگ همچنان ادامه دارد، اوكراين توانسته با تكيه بر كمك‌هاي مستمر ايالات متحده و كشورهاي غربي و مقاومت قابل توجه نيروهاي نظامي خود طي يك ماه گذشته جلوي پيشروي بيشتر نيروهاي روسيه را بگيرد و تلفات زيادي به ارتش روس وارد كند. وضعيتي كه ممكن است با آغاز عمليات جديد روسيه در شمال شرق استان دونتسك تغيير كند.
پس از ماه‌ها جنگ سخت ميان روسيه و اوكراين كه با پيشروي مداوم روسيه در جبهه جنوب و جبهه شرق همراه بود، شرايط در حال تغيير است. اوكراين توانسته موتور پيشروي ارتش روسيه را خاموش كند، ضربات سنگيني به تجهيزات نظامي روس‌ها بزند و تلفات انساني زيادي را بر نيروي مهاجم تحميل كند. روزنامه نيويورك‌تايمز مي‌نويسد: «بر اساس برخي تخمين‌ها روزانه بيش از 500 سرباز روسي كشته يا زخمي مي‌شوند.»
جان اسپنسر، افسر بازنشسته ارتش امريكا و كارشناس جنگ شهري در موسسه تحقيقاتي مديسون معتقد است نيروهاي اوكرايني هرچند كنترل برخي از مناطق كليدي اين كشور را از دست داده‌اند اما موفق شده‌اند ضربه‌هاي زيادي به نيروي مهاجم وارد كنند. اسپنسر مي‌گويد: «موضوع اساسي اين است كه آنها توانسته‌اند ارتش روسيه را در موقعيتي قرار دهند كه مجبور به استفاده از برخي منابع انساني و لجستيكي استراتژيك خود شود. روسيه امكان جايگزيني اين نيروها را در كوتاه‌مدت نخواهد داشت.» به گفته او، اين مسائل به معناي پيروزي ارتش اوكراين بر روسيه نيست اما نشان مي‌دهد كه اوكرايني‌ها بسيار فراتر از حد انتظار ظاهر شده‌اند. به رغم ضربات اوكراين، روسيه هنوز از مزيت‌هاي قابل توجهي در ميدان نبرد برخوردار است. نيروهاي روس زرادخانه مجهزتر و بزرگ‌تري را در اختيار دارند، ارتش بزرگ‌تري از نظر نيروي انساني در مقايسه با اوكراين دارند و توانسته‌اند كنترل خود را بر بسياري از مناطق مهم اوكراين كه تصرف كرده‌اند حفظ كنند. اوكراين هم آسيب‌هاي بسيار زيادي متحمل شده است؛ بر اساس ارزيابي‌ها و تخمين‌هاي سرويس‌هاي اطلاعاتي ايالات متحده روزانه دست‌كم 200 نفر از نيروهاي نظامي اوكراين كشته مي‌شوند، تعداد تلفات غيرنظاميان به بيش از 5 هزار نفر رسيده و برخي از شهرها در اين كشور عملا با خاك يكسان شده‌اند.
آنچه باعث شده اوكراين بتواند در برابر اين ضربات سهمگين روسيه مقاومت كند، حمايت‌هاي گسترده‌اي است كه ايالات متحده و متحدان اروپايي اين كشور از كي‌يف به عمل مي‌آورند. تنها در طول هفته گذشته، وزراي دفاع كشورهاي اروپايي شامل بريتانيا، فنلاند و تعدادي ديگر از اعضاي ناتو و اتحاديه اروپا متعهد شدند تا 1.55 ميليارد دلار كمك نظامي جديد به اوكراين اعطا كنند. انگليس كه قبلا سامانه‌هاي تسليحاتي پيشرفت‌هاي به اوكراين اهدا كرده و به هزاران سرباز اين كشور آموزش نظامي داده است، اعلام كرد كه سامانه‌هاي موشك‌انداز بيشتري براي آنها ارسال خواهد كرد. اين كشور همچنين تعداد قابل توجهي موشك هدايت‌شونده نقطه‌زن را كه مي‌توانند اهدافي را تا فاصله ۸۰ كيلومتري هدف قرار دهند به اوكراين خواهد داد. بن والاس وزير دفاع انگليس در بيانيه‌اي اعلام كرد: «اين حمايت نظامي اخير به نيروهاي مسلح اوكراين كمك مي‌كند تا به دفاع در مقابل اقدامات تجاوزگرانه روسيه ادامه دهند. حمايت مداوم ما پيام روشني به همراه دارد، انگليس و جامعه بين‌المللي با اين جنگ غيرقانوني همچنان مخالف هستند و در كنار اوكراين خواهيم بود و كمك‌هاي نظامي براي آنها فراهم مي‌كنيم تا بتوانند در مقابل تهاجم از خود دفاع كنند». مته فردريكسن نخست‌وزير دانمارك هم در اين كنفرانس گفت: كشورش ۱۱۰ ميليون يورو به اوكراين كمك مالي مي‌كند. بدين‌ترتيب و با احتساب كمك مذكور، دانمارك از آغاز جنگ روسيه و اوكراين در مجموع بيش از ۳ ميليارد كرون (۴۱۷ ميليون دلار) به اوكراين كمك كرده است.
در جبهه جنگ چه مي‌گذرد؟
نيروهاي اوكرايني ضد حمله‌هاي خود را روي وارد آوردن خسارت‌هاي گسترده به ارتش روسيه- نظير آنچه در كريمه اتفاق افتاد- و تلاش براي قطع خطوط ارتباطي نيروهاي روس در خط مقدم متمركز ساخته‌اند.
كارشناسان نظامي پيش‌بيني مي‌كنند كه ممكن است روسيه به منظور جلوگيري از تشديد ضدحمله‌هاي ارتش اوكراين، در روزهاي پيش رو عمليات جديدي را در مناطق شمال شرقي دونتسك آغاز كند. موسسه مطالعات جنگ در واشنگتن مي‌نويسد: «از 11 اوت، نيروهاي روسي تعداد حملات محدود زميني را در منطقه سيورسك افزايش داده‌اند. اين حملات، همراه با حملات مستمر در منطقه باخموت، ممكن است تلاشي براي تحريك اوكراين براي انتقال نيرو و تجهيزات خود به محور باخموت-سيورسك در شمال شرقي استان دونتسك باشد تا از حجم ضدحمله‌ها عليه نيروهاي روس در مناطق جنوبي اوكراين كاسته شود.»
براساس ارزيابي سرويس‌هاي اطلاعاتي، تداوم جنگ به صورت يك جنگ فرسايشي دست‌كم تا پايان سال است. ژنرال جيم هُكنهال رييس اطلاعات نظامي بريتانيا مجبور است برخي از نيروهاي خود را از دونباس به جنوب اعزام كند كه به گفته او تحت فشار شديد نيروهاي اوكرايني در خرسون و اطراف آن قرار دارد. اما ژنرال هكنهال همچنان مي‌گويد كه انتظار يك تغيير قاطع در جنوب در ماه‌هاي آينده غيرواقعي است. او مي‌گويد كه تمايل اوكراين براي بازپس‌گيري خاكش را درك مي‌كند، اما مي‌افزايد كه اگرچه پاتك‌ها و ضدحمله‌هايي اتفاق خواهند افتاد، او معتقد نيست كه امسال اقدام قاطعانه‌اي از سوي هيچ‌يك از طرف‌ها انجام شود. او انتظار دارد درگيري طولاني باشد.
مقام‌هاي روسي و مقام‌هاي اوكرايني يكديگر را به بمباران نيروگاه هسته‌اي زاپروژيا متهم مي‌كنند.
سكون ديپلماسي
در عرصه ديپلماسي، پس از توافقي كه چند هفته قبل ميان روسيه، اوكراين، تركيه و سازمان ملل متحد بر سر انتقال غلات از طريق دريا منعقد شد هيچ پيشرفتي ديده نشده و مقام‌هاي دو كشور اوكراين و روسيه بيش از پيش درصدد محكوم كردن طرف مقابل در عرصه بين‌المللي هستند. الكساندر دارچيف، مدير دپارتمان امريكاي شمالي در وزارت امور خارجه روسيه روز يكشنبه گفت: «واشنگتن براي جلوگيري از شكست بايد ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين را مجبور به بازگشت به مذاكرات با روسيه كند.» دارچيف افزود: بهترين راه‌حل براي واشنگتن براي جلوگيري از شكست تحقيرآميز، همان‌طوركه اخيرا در افغانستان اتفاق افتاد، اين است كه رييس‌جمهور اوكراين را وادار كند كه مقاومت پوچ خود را رها كرده و قبل از اينكه خيلي دير شود، به ميز مذاكره بازگردد. دارچيف خاطرنشان كرد كه واشنگتن ترجيح مي‌دهد به خواسته‌هاي مسكو گوش ندهد. در مقابل ولوديمير زلنسكي خواهان تحريم و فشار اقتصادي بيشتر از جانب غرب عليه روسيه است. او در درخواستي جديد از كشورهاي اتحاديه اروپا خواست تا صدور ويزا براي اتباع روس را ممنوع كنند تا مانع از تبديل شدن اين بلوك به «سوپرماركتي» باز براي ورود همگان شوند.