بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي براي بازديد از وضعيت بزرگ‌ترين نيروگاه هسته‌اي اوكراين به اين كشور سفر مي‌كنند
جنگ روايت‌ها در زاپروژيا
محمدحسين لطف‌الهي
مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي روز دوشنبه خبر داد كه گروهي از بازرسان اين نهاد وابسته به سازمان ملل متحد در راه رفتن به نيروگاه هسته‌اي زاپروژيا در اوكراين هستند؛ اقدامي كه پس از مدت‌ها مذاكره ممكن شد و حالا بازرسان آژانس مي‌توانند از وضعيت موجود در نيروگاهي كه كارمندان اوكرايني آن زيرنظر نيروهاي نظامي روسيه كار مي‌كنند، آگاهي يابند.
رافائل ماريانا گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي روز گذشته در حساب كاربري رسمي خود در توييتر نوشت: «بالاخره روز موعود فرا رسيد؛ بازرسان آژانس در راه زاپروژيا هستند. ما بايد از ايمني و امنيت بزرگ‌ترين نيروگاه اوكراين و اروپا مراقبت كنيم. مفتخرم كه هيات بازرسان را رهبري مي‌كنم. اين هيات تا پايان هفته به زاپروژيا خواهد رسيد.»
در حالي كه تداوم تبادل آتش ميان نيروهاي روس و اوكراين در نزديكي نيروگاه هسته‌اي زاپروژيا باعث شده نگراني‌هاي زيادي درباره وضعيت اين نيروگاه و خطراتي كه وارد آمدن آسيب به آن ممكن است براي اوكراين و اروپا به همراه داشته باشد به وجود آيد، بازرسان آژانس بين‌المللي قرار است در طول سفر خود به سه مساله اساسي رسيدگي كنند. اين مسائل شامل ارزيابي آسيب‌هاي وارده به تاسيسات، بررسي شرايط كاري كاركنان اوكرايني و ساماندهي اقدامات فوري در راستاي جلوگيري از بروز يك فاجعه هسته‌اي خواهند بود.
شبكه خبري سي‌ان‌ان به نقل از مسوولان محلي گزارش داده است كه يكشنبه شب، شهر انرودار در نزديكي نيروگاه اتمي زاپروژيا كه اكنون تحت كنترل نيروهاي روسيه قرار دارد هدف گلوله‌هاي توپ قرار گرفت. ديميترو اورلوف، شهردار اوكرايني انرودار مي‌گويد مناطق سوم و پنجم شهر هدف گلوله‌باران بودند كه حدودا 5.5 كيلومتر با نيروگاه فاصله دارند. ولاديمير روگوف، از مسوولان شوراي منصوب شده از سوي نيروهاي روس در اين شهر مي‌گويد اين گلوله‌باران كار «شبه نظاميان نزديك به زلنسكي» بوده و كي‌يف مسوول آن است. آندري يرماك، رييس دفتر رييس‌جمهور اوكراين اين حملات را محكوم كرده و معتقد است نيروهاي روس به منظور «باج‌گيري هسته‌اي» از جهان عمدا به سوي اين منطقه شليك كرده‌اند تا نگراني‌ها تشديد شود. مسوولان اوكرايني مي‌گويند همزمان با اتفاقات انرودار، به سوي شهر اوريخين كه تحت كنترل نيروهاي اوكرايني است و در نزديكي نيروگاه اتمي زاپروژيا قرار دارد، در يك بازه 6 ساعته دست‌كم 200 گلوله توپ شليك شده است. روسيه روز يكشنبه نيز مدعي شده بود كه يك پهپاد انتحاري اوكراين را در نزديكي زاپروژيا ساقط كرده است. براساس ادعاي اسپوتنيك، هدف اين پهپاد انهدام يك مركز ذخيره‌سازي سوخت هسته‌اي بود.
به گزارش «اعتماد»، كي‌يف و مسكو مدت‌هاست كه يكديگر را به انجام اقداماتي كه مي‌تواند امنيت بزرگ‌ترين نيروگاه هسته‌اي اروپا را به خطر بيندازد، متهم مي‌كنند. با اين وجود از ماه مارس، از زماني كه نيروهاي نظامي روسيه اين منطقه را اشغال كرده‌اند هيچ نهاد بين‌المللي يا منبع مستقلي قادر به بازرسي و دسترسي به اين نيروگاه نبوده و چندان روشن نيست كه از آن زمان چه اتفاقي در زاپروژيا رخ داده و چه خطراتي وجود دارد. در طول يك ماه گذشته، تصاوير ماهواره‌اي و تحليل آن توسط كارشناسان اين حوزه نشان مي‌داد كه برخي گلوله‌هاي توپ و راكت‌ها در درون محوطه نيروگاه فرود آمده‌اند اما مشخص نيست كه اين اتفاقات چه صدماتي را وارد كرده است. مقام‌هاي روسي مي‌گويند كه مسكو از سفر بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به زاپروژيا استقبال مي‌كند. به گزارش ريانووستي، ميخاييل اوليانوف، نماينده دائم روسيه نزد سازمان‌هاي بين‌المللي در وين روز گذشته گفت: «روسيه سهم قابل توجهي در آماده‌سازي مقدمات انجام اين ماموريت داشته است. ما اميدواريم كه بازديد از نيروگاه توسط تيم آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، به گمانه‌زني‌هاي متعدد در مورد وضعيت نامطلوب امور در نيروگاه هسته‌اي زاپروژيا پايان دهد.»دميتري پسكوف، سخنگوي كاخ كرملين نيز روز دوشنبه اعلام كرد: بازرسان آژانس از طريق مناطقي كه كنترل آنها در اختيار نيروهاي مسلح اوكراين است به سوي زاپروژيا حركت خواهند كرد و مسووليت امنيت آنها در اين مناطق با نيروهاي اوكرايني است. به گفته او، زماني كه آنها وارد مناطق تحت كنترل روسيه شوند، نيروهاي نظامي روس امنيت‌شان را تضمين خواهند كرد.همچنين سخنگوي وزارت خارجه روسيه، مسائلي را درباره سفر بازرسان آژانس به زاپروژيا مطرح كرد. ماريا زاخارووا گفت: «از همه مي‌خواهم كه اطلاعات نادرست غربي‌ها را باور نكنند كه مي‌گويند طرف روسي را به ضرورت بازرسي از اين نيروگاه متقاعد كرده‌اند و تمام هنر ديپلماتيك خود را براي اين هدف به كار گرفته‌اند. اين درست نيست، اين يك دروغ است. در واقع تلاش‌هايي وجود دارد كه موضوع را اين‌گونه جلوه دهند، بنابراين من از قبل به همه هشدار مي‌دهم كه اين روش آنها تنها تبليغات رسانه‌اي است.» زاخارووا تاكيد كرد: اين مسكو بود كه به شدت در مورد لزوم انجام بازرسي صحبت كرد.وزير خارجه اوكراين كه در حال حاضر در سوئد به‌سر مي‌برد روز گذشته در يك نشست خبري در استكهلم اعلام كرد جامعه جهاني بايد يكصدا خواهان خروج نيروهاي روسيه از نيروگاه اتمي زاپروژيا باشد. به گفته او اين تنها راهي است كه مي‌توان از برقراري «امنيت هسته‌اي» اطمينان يافت. دمتيري كولبا تاكيد كرد: «ما از بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مي‌خواهيم تا جهان را از نقض پروتكل‌هاي هسته‌اي از سوي روسيه آگاه كند. ما مي‌دانيم كه روسيه نه تنها اوكراين بلكه تمام جهان را در آستانه يك فاجعه هسته‌اي قرار داده است.» گروه هفت كشور صنعتي با صدور بيانيه‌اي از سفر بازرسان آژانس به نيروگاه هسته‌اي زاپروژيا استقبال كرده است. گروه هفت در اين بيانيه آورده است كه همچنان نگران «تداوم كنترل تاسيسات هسته‌اي اوكراين توسط نيروهاي مسلح روسيه است كه مي‌تواند تهديدي جدي براي امنيت و ايمني اين تاسيسات باشد.» در بيانيه گروه هفت همچنين هشدار داده شده كه ادامه وضعيت فعلي مي‌تواند امنيت مردم اوكراين، كشورهاي همسايه و جامعه بين‌المللي را به خطر بيندازد.
اوكراين؛ آماده ضدحمله بزرگ
همزمان با تحولات پيرامون وضعيت نيروگاه هسته‌اي زاپروژيا، دو مقام ارشد امريكايي اعلام كرده‌اند كه نيروهاي نظامي اوكراين در حال برگزاري يك تمرين نظامي بزرگ در جنوب اين كشور هستند كه از نظر آنها پيش‌زمينه يك ضد حمله بزرگ عليه نيروهاي روسيه به حساب مي‌آيد. در اين تمرين‌ها كه براساس توصيف مقام‌هاي امريكايي «تمرين استاندارد نظامي قبل از حمله» اقداماتي نظير حمله به سيستم‌هاي تسليحاتي، فرماندهي و كنترل، انبارهاي مهمات و ساير اهداف برنامه‌ريزي و تمرين مي‌شود. به گفته اين مقام‌هاي امريكايي، ايالات متحده معتقد است كه ضدحمله مورد انتظار تركيبي از عمليات هوايي و زميني خواهد بود. ناتاليا هيومنيوك، سخنگوي واحدهاي عملياتي ارتش اوكراين در جنوب عصر روز دوشنبه آغاز عمليات بازپس‌گيري مناطق تحت اشغال روسيه را تاييد كرد. او افزود: «تمام جزييات پس از انجام عمليات در دسترس خواهد بود.» وب‌سايت مطالعات جنگ در واشنگتن اعلام كرده كه ارتش اوكراين در اين حملات از موشك‌انداز هايمارس به طور گسترده استفاده خواهد كرد. به عقيده كارشناسان، اين «ضدحمله بزرگ» كه از مدت‌ها پيش وعده آن از سوي ولوديمير زلنسكي رييس‌جمهور اوكراين داده شده بود، مي‌تواند در تعيين سرنوشت نهايي جنگ موثر باشد.