براي زادروز علي تجويدي
نامي نهفته در پس قطعات قوامي، شجريان و مرضيه
۱۵ آبان ماه زادروز علي تجويدي است؛ هنرمندي كه با خلق آثار ماندگار در برنامه «گلها» نامش در تاريخ موسيقي ايران مانا شد. علي تجويدي خالق بسياري از تصنيف‌هايي است كه براي خيلي از ما خاطره‌انگيز است؛ او آهنگساز، پژوهشگر و نوازنده ويولن و سه‌تار بود كه يكي از ويژگي‌هاي هنري‌اش ايجاد پيوند ميان موسيقي و ادب كلاسيك است. بهرنگ آزاده يكي از شاگردان او كه دو دهه نوازندگي در اركستر ملي ايران را هم در كارنامه دارد پيش از اين درباره استادش به «اعتماد» گفته بود: «استاد تجويدي ارتباط نزديكي با شعرا و ترانه‌سرايان بنام دوران خود داشتند و در اكثر موارد ترانه‌ها را به صورت همزمان در همنشيني با شاعر خلق مي‌كردند و در تعامل مستقيم بودند. اكثر آثارشان داستاني در پس پرده دارند... اگر بخواهم گذرا اشاره كنم از ويژگي‌هاي تصنيف‌هاي ايشان مقدمه‌هاي بي‌كلام نسبتا طولاني و استفاده بجا از گوشه‌هاي مختلف يك دستگاه در آفرينش ملودي است و در واقع ترانه‌هاي ايشان رديف‌محور هستند.» تجويدي نخستين اثر برنامه «گلها» را نيز ساخته بود و پس از اينكه در دوره‌هايي به فراگيري ويولن نوازي غربي پرداخت، به راهنمايي صبا به محفل هنري محمد ايراني مجرد راه يافت و با بسياري از هنرمندان سرشناس از جمله محمد ايراني مجرد، اسماعيل قهرماني، سيدحسين طاهرزاده و ركن‌الدين مختاري كه به آن محفل رفت‌وآمد داشتند، آشنا شد. تجويدي يكي از شاگردان سرشناس صبا بود و در غيبتش كلاس او را اداره مي‌كرد. به نقل از ايسنا او در اين ارتباط در گفت‌وگويي كه با راديو انجام داده، بيان كرده: «به خاطر دارم قطعه ضربي ساختم كه در اين اركستر اجرا شد ولي تصميم گرفتم براي اين برنامه آهنگي تهيه كنم. اولين آهنگي كه تهيه كردم روي يكي از اشعار وحشي بافقي بود و فوق‌العاده موردتوجه قرار گرفت و مرحوم صبا هم مرا تشويق كرد كه آهنگ بسيار خوبي ساختم. پيرنيا هم واقعا تشويق بي‌اندازه‌اي كرد كه همين تشويق بود كه كار به جايي رسيد كه بعد از دو ماه شب تا ساعت دو بعد از نصف شب در همين استوديوي شماره دو كه در ساختمان قديمي هست كار مي‌كرديم، مرحوم صبا و مرتضي خان كه سني هم از آنها گذشته بود چون مي‌ديدند كار مثبتي انجام مي‌دهيم، با علاقه دنبال مي‌كردند.»
تجويدي با اشاره به اولين برنامه گل‌هاي رنگارنگ شماره ۱۰۰ گفته بود: «آهنگي در ماهور از شيداست كه البته در روايتي در چهارگاه هم هست؛ ولي آنكه در راديو اجرا شد در ماهور بود به نام «صورتگر نقاش چين». اصل اين آهنگ در چهارگاه است ولي در ماهور هم منتسب است به مرحوم شيدا. بنده وقتي اين آهنگ را آوردم مقدمه‌اي براي آن ساختم و به نت درآوردم. به ياد دارم اين آهنگ را با دو، سه تا ساز كه مثل اينكه تار آقاي حاتمي بود و ضرب آقاي مجيدي، اجرا كرديم.» او همچنين در پايان اين مصاحبه عنوان كرده بود: «اميدوارم جوان‌هاي ايراني دنبال كار موسيقي اصيل ايراني را بگيرند و به دنبال موسيقي كه مي‌شنوم و اصالتي هم ندارد و زود هم فراموش مي‌شود، نروند.» علي تجويدي سازنده آثار متعددي در موسيقي ايران بود كه از آن ميان مي‌توان به «ياد كودكي»، «آتش كاروان»، «سفركرده»، «مي‌گذرم»، «آشفته‌حالي»، با صداي خوانندگاني چون دلكش و عليرضا افتخاري، «بر تربت حافظ»، «بس كن»، «بازگشته»، «ياد من كن» و... با صداي دلكش، «مرا عاشقي شيدا»، «نيايش» و... با صداي غلامحسين بنان، «داد از دل» با صداي حسين قوامي، «تذرو» و «مناجات نيمه‌شب» با صداي محمدرضا شجريان، «سنگ خارا» با صداي مرضيه، «ديدي كه رسوا شد دلم» با صداي مرضيه و عليرضا افتخاري، «رفتم كه رفتم» با صداي مرضيه، «چرخ گردون» و «سروش آسماني» با صداي علي‌اصغر شاه‌زيدي، «نمانده چرا» با صداي الهه و عليرضا افتخاري و... اشاره كرد.