دولت تركيه يك زن تبعه سوري ه را عامل عمليات تروريستي استانبول معرفي كرد
متهمان هميشگي
سيد علي قائم‌مقامي: حزب حاكم تركيه
در آستانه انتخابات از ايجاد جو امنيتي بهره‌برداري مي‌كند
شهاب شهسواري
عمليات تروريستي روز يكشنبه در يك مركز پررفت‌وآمد شهر استانبول با واكنش‌هاي گسترده بين‌المللي مواجه شده است. دولت تركيه با بازداشت يك فرد كه گفته مي‌شود يك زن تبعه سوريه است، اعلام كرده است كه عمليات تروريستي استانبول به دستور گروه حزب كارگران كردستان (پ‌ك‌ك) انجام شده است. پ‌ك‌ك با انتشار بيانيه‌اي اين اتهام را رد كرده و گفته است كه افراد غيرنظامي را هدف حملات خود قرار نمي‌دهد. براساس گزارش‌ها پليس تركيه تاكنون ۴۶ فرد ديگر را نيز در ارتباط با اين انفجار بازداشت كرده است. پليس تركيه مدعي شده است كه عامل عمليات تروريستي عصر يكشنبه در محله پر رفت و آمد ميدان تقسيم، احلام بشير، يك زن تبعه سوريه است. براساس آخرين آمار رسمي حزب كارگران كردستان تركيه (پ‌ك‌ك) با انتشار بيانيه‌اي اعلام كرد: «مردم ما و افكار عمومي دموكراتيك به خوبي مي‌دانند كه ما به اين مساله ارتباطي نداريم، مي‌دانند كه ما مستقيما افراد غيرنظامي را هدف حملات خود قرار نمي‌دهيم و مي‌دانند با اقداماتي كه غيرنظاميان را هدف قرار مي‌دهند، مخالفيم.» سيد علي قائم‌مقامي، تحليلگر مسائل تركيه در گفت‌وگو با «اعتماد» تاكيد مي‌كند كه احتمال اين وجود دارد كه پ‌ك‌ك به‌‌رغم انجام اين عمليات از پذيرش مسووليت آن سر باز زده باشد يا اينكه اساسا گروهي متفاوت اين عمليات را انجام داده باشد. قائم‌مقامي مي‌گويد: «پ‌ك‌ك برخي از عملياتي را كه انجام مي‌دهد هميشه برعهده نمي‌گيرد. معمولا وقتي عملياتي با واكنش شديد افكار عمومي تركيه مواجه شود، مسووليت آنها را تكذيب مي‌كند.» اين تحليلگر مسائل تركيه تاكيد مي‌كند: «علاوه بر اين، يك نهاد بالاتر از پ‌ك‌ك وجود دارد كه فرماندهي عمليات را برعهده دارد و كنفدراليسم جوامع كردستان يا ك‌ج‌ك نام دارد و عالي‌ترين ارگان گروه‌هاي مسلح كرد است و گروه‌هاي مختلفي ازجمله پ‌ك‌ك، پژاك، حزب دموكراتيك خلق‌ها، يگان‌هاي مدافع خلق در سوريه و حزب اتحاد دموكراتيك سوريه زيرمجموعه اين اتحاديه هستند.» به گفته قائم‌مقامي: «علاوه بر اينها يك حزب منشعب از پ‌ك‌ك وجود دارد با عنوان بازهاي آزادي كردستان يا تاك فعاليت مي‌كند و برخي از عمليات تروريستي را كه پ‌ك‌ك برعهده نمي‌گيرد، اين گروه برعهده مي‌گيرد.»
به گزارش خبرگزاري رسمي آناتولي تركيه، اداره پليس استانبول با انتشار اطلاعيه درباره انفجار تروريستي ديروز در خيابان استقلال اين شهر، اعلام كرد: «مظنون به بمب‌گذاري در خيابان استقلال دستور اجراي اين عمليات تروريستي را از مركز گروه تروريستي پ‌ك‌ك (حزب كارگران كردستان) و پ.ي.د (حزب اتحاد دموكراتيك كردستان سوريه) و ي.پ.گ (يگان‌هاي مدافع خلق) در شهر كوباني سوريه دريافت كرده است.» در اطلاعيه پليس استانبول با بيان اينكه در پي انفجار تروريستي در منطقه بي‌اوغلو، تصاوير ضبط‌شده توسط ۱۲۰۰ دوربين مدار بسته موجود در مسير تردد بمب‌گذار زن از سوي نيروهاي امنيتي بررسي شده است، آمده است: «با اجراي عمليات به ۲۱ آدرس مختلف، ۴۶ مظنون دستگير شدند.» اداره پليس استانبول هويت مظنون اصلي به بمب‌گذاري در خيابان استقلال در ميدان تاكسيم را «احلام البشير» زني تبعه سوريه اعلام كرده است. در اين اطلاعيه همچنين تاكيد شد: «بمب‌گذار خيابان استقلال در بازجويي توسط پليس، اقرار كرده كه توسط گروه تروريستي پ.ك.ك/پ.ي.د/ي.پ.گ به عنوان عنصر اطلاعاتي آموزش‌ديده و از راه‌هاي غيرقانوني از عفرين سوريه وارد تركيه شده است.»
آنكارا: پيام تسليت امريكا را نمي‌پذيريم
تركيه اعلام كرد كه شبه‌نظاميان حزب كارگران كردستان (پ‌ك‌ك) در عمليات تروريستي استانبول دست داشته‌اند و پيام تسليت امريكا را نخواهند پذيرفت زيرا امريكا خود اين تروريست‌ها را حمايت كرده است. به گزارش ايسنا، به نقل از راشا تودي، سليمان سويلو، وزير كشور تركيه به خبرنگاران گفت: «ما پيامي از امريكا دريافت كرديم، اما پيام تسليت سفارت امريكا را نخواهيم پذيرفت و آن را رد مي‌كنيم.» وي گفته است: «پيام تسليت واشنگتن مانند بازگشت مجرم به صحنه جنايت خود است.» سويلو با اشاره به حمايت مالي امريكا از طريق مجلس سنا از گروه تروريستي پ‌ك‌ك/پ.ي.د در شمال سوريه گفت: «هم‌پيماني ما با اين كشور بايد به‌طور جدي بررسي و بازنگري شود.» وزير كشور تركيه اظهار داشت كه دستور انجام اين بمب‌گذاري از مركز فرماندهي پ‌ك‌ك (حزب كارگران كردستان) و پ.ي.د (حزب اتحاد دموكراتيك كردستان سوريه) و ي.پ.گ (يگان‌هاي مدافع خلق) در منطقه عين‌العرب (كوباني) واقع در شمال سوريه صادر شده و عامل اين حمله نيز از طريق شهر عفرين وارد تركيه شده بود. سويلو همچنين با اتهام زدن به يونان كه در ماه‌هاي گذشته تنش‌هاي گسترده‌اي با تركيه داشته است، گفت كه فرد بمب‌گذار اگر دستگير نمي‌شد، قصد گريختن به يونان را داشت. همچنين به او دستور داده شده بود كه قبل از دستگير شدن احتمالي، خودكشي كند. فخرالدين آلتون، مدير ارتباطات رياست‌جمهوري تركيه نيز در بيانيه‌اي گفت: «جامعه جهاني بايد بداند كه حملات تروريستي عليه شهروندان ما، عواقب مستقيم و غيرمستقيم حمايت برخي كشورها از سازمان‌هاي تروريستي است.»
امنيتي شدن فضا در آستانه انتخابات
تحليلگران معتقدند كه حزب حاكم عدالت و توسعه تركيه از امنيتي شدن فضا در آستانه انتخابات ژوئن سال آينده منفعت مي‌برد. پيش از اين برخي رسانه‌هاي حزب حاكم عدالت و توسعه تركيه را متهم كرده‌بودند كه در انفجار تروريستي ۲۰۱۵ آنكارا كه داعش مسووليت آن را برعهده گرفت نقش داشته است. سيدعلي قائم‌مقامي معتقد است: «حزب حاكم در آستانه انتخابات از ايجاد جو امنيتي بهره‌برداري مي‌كند. در انتخابات قبل هم يك‌سري بحران‌هاي شديد امنيتي به وجود آمد.» قائم‌مقامي به «اعتماد» مي‌گويد: «حاكميت تركيه مردم را مي‌ترساند كه اگر در انتخابات كنار بروند، انتخابات زير سايه تروريسم و ناامني قرار مي‌گيرد. احتمالش زياد است كه تا هنگام انتخابات ما شاهد تعداد بيشتري عمليات تروريستي اينچنيني چه از سوي پ‌ك‌ك، تاك يا داعش باشيم.»
تحت فشار قرار گرفتن بيشتر كردها
يكي از آثار اين عمليات تروريستي فشار بيشتر بر احزاب كردي تركيه است. حزب دموكراتيك خلق‌هاي تركيه كه از زمان كودتاي ۲۰۱۶ به شدت تحت فشار دستگاه قضايي و امنيتي قرار دارد و يكي از رهبران پيشين آن، صلاح‌الدين دميرتاش، زنداني است، ممكن است بعد از اين اقدام تروريستي كه به كردها نسبت داده شده است، بيشتر تحت فشار قرار گيرد. سيد علي قائم‌مقامي مي‌گويد: «دولت تركيه تلاش مي‌كند با استفاده از اين اقدام تروريستي حزب دموكراتيك خلق‌ها را كه در مجلس تركيه هم نماينده دارند تحت فشار بگذارد. قطعا رد پي اين عمليات فشارها بر حزب دموكراتيك خلق‌ها افزايش پيدا مي‌كند، چرا‌كه دولت تركيه مي‌گويد اين حزب شاخه سياسي پ‌ك‌ك در تركيه است.» اين تحليلگر مسائل تركيه معتقد است: «فشارها بر احزاب كرد از سوي آنكارا، نشان‌دهنده يك دوگانگي در سياست حزب حاكم عدالت و توسعه است. اخيرا يك هيات عاليرتبه از حزب حاكم، به رياست بكير بوزداغ، وزير عدالت (دادگستري) و سه نفر از معاونان اردوغان در حزب مذاكراتي با حزب دموكراتيك خلق انجام داده‌بودند. هيات عاليرتبه حزب حاكم خواهان راي نمايندگان حزب دموكراتيك خلق‌ها به اصلاح قانون اساسي بودند. اما همزمان با اين مذاكرات، هم آقاي اردوغان و هم حزب عدالت و توسعه حزب دموكراتيك خلق‌ها را به تروريسم متهم مي‌كنند. دولت باغچه‌لي، رهبر حزب حركت ملي و متحد اردوغان مي‌گويد كه حزب دموكراتيك خلق‌ها بايد منحل شود و نمايندگانش از مجلس اخراج شوند.»
محكوميت گسترده بين‌المللي
انفجار تروريستي در استانبول با واكنش گسترده بين‌المللي مواجه شد. ايران، امريكا، روسيه، عراق، عربستان سعودي و اردن در پيام‌هايي جداگانه اين عمليات تروريستي را محكوم كردند. ولاديمير پوتين، رييس‌جمهوري روسيه ضمن عرض تسليت به رجب طيب اردوغان، همتاي تركيه‌اي خود، تاكيد كرد: «روسيه نسبت به همكاري نزديك خود با شركاي تركيه‌اي جهت مبارزه با هر نوع تروريسمي متعهد است.» به گزارش فارس، محمد شياع السوداني، نخست‌وزير عراق دوشنبه، انفجار روز گذشته در ميدان «تقسيم» استانبول را محكوم و آن را «حمله وحشيانه» توصيف كرد و گفت كه «تروريسم در خاورميانه، بي‌دين و هويت است.» نخست‌وزير عراق تصريح كرد: «تروريسم در منطقه ما هر روز ثابت مي‌كند كه دين و هويتي ندارد و زندگي، ثبات و مردمي را كه خود را در امنيت مي‌دانند و از اين امر اطمينان دارند، هدف قرار مي‌دهد و اين امر گواه بر پستي نقطه شروع و انحراف فكري از فطرت انساني است.» السوداني افزود: «ما به دولت جمهوري تركيه اعلام مي‌كنيم كه چنين اقدامات شنيعي را محكوم مي‌كنيم و اين امر، اهميت همكاري و مشاركت در جنگ با تروريسم و پيگرد و كشف مخفيگاه‌ها و حاميان آن و نيز لزوم اتحاد عليه تروريسم اين آفت و دشمن ملت‌ها را به ما يادآوري مي‌كند.» پيش از عراق، وزارت خارجه عربستان سعودي نيز، طي بيانيه‌اي انفجار استانبول را به‌شدت محكوم و اعلام كرد كه در كنار تركيه ايستاده است و اين حادثه را به خانواده‌هاي قربانيان، دولت و ملت دوست و برادر تركيه تسليت مي‌گويد. سنان المجالي سخنگوي رسمي وزارت خارجه اردن نيز ضمن محكوم كردن انفجار استانبول، بر همبستگي امان با تركيه تاكيد كرد و گفت: «تروريسم دشمن مشترك است و اردن همه اشكال و انواع آن را محكوم مي‌كند.» وي افزود: «انفجار استانبول اقدامي تروريستي و بزدلانه است كه فقط انسان‌هاي بيگناه قرباني آن شدند.» جنبش مقاومت اسلامي حماس نيز شب گذشته با انتشار بيانيه‌اي به اين انفجار تروريستي واكنش نشان داد و ضمن تسليت و اعلام همبستگي با ملت و دولت تركيه، براي قربانيان رحمت و مغفرت و براي مجروحان شفاي عاجل آرزو كرد.
واكنش ايران به اقدام تروريستي در استانبول
حسين اميرعبداللهيان وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران دوشنبه در واكنش به اقدام تروريستي عصر يكشنبه در استانبول در صفحه توييترش نوشت: «ضمن ابراز تسليت و همدردي با دولت و ملت دوست و برادر تركيه، اقدام تروريستي و هدف قرار دادن انسان‌هاي بيگناه در استانبول را به‌شدت محكوم مي‌كنيم.» وي افزود: «تروريسم مذموم و محكوم است، هم در تقسيم، هم شاهچراغ و هر جاي عالم.» پيش از اين نيز ناصر كنعاني سخنگوي وزارت امور خارجه گفته‌بود: «هرگونه اقدام تروريستي را كه امنيت كشور و ملت تركيه را هدف قرار دهد، شديدا محكوم مي‌كنيم.» كنعاني تاكيد كرد: «در كنار دولت و ملت دوست و برادر جمهوري تركيه هستيم.» سخنگوي دستگاه ديپلماسي كشورمان ضمن طلب رحمت و مغفرت الهي براي جانباختگان و شفاي عاجل براي مجروحان، با دولت و ملت تركيه به ويژه خانواده‌هاي قربانيان ابراز همدردي كرد. همچنين روابط عمومي وزارت امور خارجه با انتشار اطلاعيه‌اي اعلام كرد: «براساس اطلاعات دريافتي از سوي سفارت جمهوري اسلامي ايران در تركيه، مسوولان ذي‌ربط در بخش كنسولي وزارت امور خارجه تركيه اعلام كرده‌اند كه هيچ‌يك از شهروندان ايراني در بين كشته‌شدگان انفجار استانبول نيستند.»