وزير دفاع طالبان ديدار با معاون وزير خارجه پاكستان را نپذيرفت
آغاز بحران امنيتي با پايان آتش‌بس تحريك طالبان با اسلام‌آباد
عمليات انتحاري تحريك طالبان پاكستان در كويته، 30 كشته و زخمي برجاي گذاشت
گروه جهان
طالبان پاكستاني روز دوشنبه به آتش‌بس چندين ماهه با حكومت اين كشور پايان داده و به جنگجويان‌شان دستور دادند كه حملات در سراسر كشور را از سر بگيرند. حملات بي‌شماري در پاكستان به اين گروه شورشي نسبت داده شده است. به گزارش دويچه‌وله، گروه غيرقانوني تحريك طالبان پاكستان با انتشار بيانيه‌اي اعلام كرد كه تصميم گرفته به آتش‌بس ۵ ماهه با اردوي پاكستان پايان دهد. پيش از اين ارتش پاكستان عملياتش را عليه اين گروه در شمال غرب كشور و در ايالت خيبر پشتونخوا كه با افغانستان هم‌مرز است، تشديد كرده بود. روز چهارشنبه تنها چند روز پس از اعلام پايان اين آتش‌بس، در شهر كويته، مركز ايالت بلوچستان پاكستان، يك حمله انتحاري رخ داد. به گزارش رسانه‌هاي پاكستاني هدف اصلي اين حمله تروريستي، يك دستگاه كاميون گشت نظامي حامي نيروهاي پليس بوده و دو نفر از جانباختگان اين حمله از نيروهاي پليس هستند. همچنين 30 نفر در اين حمله مجروح شدند كه دست‌كم 20 نفر از آنها از نيروهاي پليس بودند. تحريك طالبان پاكستان مسووليت اين حمله را پذيرفت و به نيروهاي خود براي حملات سنگين در منطقه خيبر پختونخواه فرمان آماده‌باش داد. استفان دوجاريك، سخنگوي سازمان ملل متحد نيز ساعاتي پس از اعلام پايان اين آتش‌بس اعلام كرد كه اگر واقعا طالبان پاكستان آتش‌بس خود با دولت اين كشور را لغو كرده باشد، بسيار مايه تاسف است.
چرا پايان آتش‌بس؟
پاكستان و تحريك طالبان پس از انجام مذاكراتي ميان دو طرف در كابل، در ماه مه بر سر برقراري آتش‌بس با مهلت نامشخص به توافق رسيدند. گرچه طالبان پاكستاني يك گروه جداگانه هستند، اما متحد طالبان افغانستان به شمار مي‌آيند. تصرف قدرت طالبان در افغانستان، تحريك طالبان را جسورتر كرد و براساس گزارش رسانه‌هاي محلي، رهبران ارشد و جنگجويان اين گروه در افغانستان پنهان شده‌اند. برخي تحليلگران معتقدند كه پايان اين آتش‌بس شكستي براي تلاش‌هاي طالبان افغانستان به شمار مي‌آيد كه از اوايل سال جاري تا به حال تلاش دارند دستيابي به توافق صلح ميان طالبان پاكستاني و حكومت اين كشور را تسهيل كنند. طالبان افغانستان در چند ماه گذشته ميزبان مذاكرات بين تحريك طالبان و نمايندگان حكومت پاكستان و نيروهاي امنيتي اين كشور بودند.
پايان اين آتش‌بس با جابه‌جايي در راس هرم ارتش پاكستان همراه شد. اين هفته قمر جاويد باجوه، رييس ستاد اردوي پاكستان، پس از شش سال تمديد دوره كاري، بازنشسته شده و فرماندهي ارتش را به جنرال عاصم منير احمد واگذار مي‌كند. قمر جاويد باجوه از آتش‌بس مجادله‌برانگيز با تحريك طالبان در ماه مه حمايت كرد. باجوه در طول دوره كاري‌اش پس از انجام يك سلسله اقدامات نظامي عليه تحريك طالبان به برگزاري گفت‌وگوهاي صلح با آنها رضايت داد. از سوي ديگر اعلام پايان آتش‌بس تحريك طالبان پاكستان (تي‌تي‌پي) با دولت با سفر حنا رباني، معاون وزير خارجه اين كشور به كابل همراه شد. اينديپندنت در تحليلي در اين باره مي‌نويسد: مقام‌هاي رژيم طالبان دليل سفر معاون وزير خارجه پاكستان به كابل را تنها روابط تجاري و مرزي عنوان كردند؛ در حالي كه اكثر رسانه‌هاي پاكستان موضوع سفر حنا رباني را پايان آتش‌بس و آغاز دوباره درگيري ميان دو طرف اعلام كردند. اين رسانه‌ها بيشتر بر بحث حمايت طالبان از تي‌تي‌پي متمركز بودند و تلويحا اشاره كردند كه پاكستان براي گفت‌وگو در اين مورد، به افغانستان هيات فرستاده است. به نظر مي‌رسد دولت پاكستان از قبل خود را براي پايان آتش‌بس با طالبان پاكستاني آماده كرده بود. حالا سفر حنا رباني به كابل هم آخرين فاز سناريو بازگشت جنگ دولت پاكستان با تحريك طالبان پاكستان است. دولت پاكستان خوب مي‌داند كه طالبان افغانستان و تحريك طالبان رابطه بسيار عميق و گسترده‌‌اي دارند. در ۲۰ سال گذشته، جنگجويان تحريك طالبان پاكستاني آنقدر در كنار طالبان افغان و برعكس، جنگيده‌اند كه تفكيك اين دو نيرو از هم عملا منطقي نيست. از طرفي، تحريك طالبان پاكستان با ملا هيبت‌الله هم بيعت كرده‌اند؛ به اين ترتيب آنان را با اندكي اغماض، مي‌توان بخشي از طالبان افغانستان دانست. به همين دليل دولت پاكستان باور دارد كه براي قرار دادن تحريك طالبان در مسير گفت‌وگو، لازم است طالبان افغانستان را مجاب كند. در حالي كه گفته مي‌شود يكي از اهداف سفر معاون وزير خارجه پاكستان به كابل رايزني با مقام‌هاي امنيتي و دفاعي طالبان درباره پايان آتش‌بس تحريك طالبان با اسلام‌آباد باشد، منابع رسانه‌اي مي‌گويند كه ملا محمد يعقوب، سرپرست وزارت دفاع گروه طالبان، درخواست پاكستان براي ديدار با حنا رباني، معاون وزير خارجه اين كشور را رد كرده است. اين منابع مي‌گويند: سفارت پاكستان از ملا يعقوب خواسته بود درباره مسائل امنيتي و پيوندهاي دوجانبه با حنا رباني گفت‌وگو كند. يك منبع نزديك به طالبان گفت كه ملا يعقوب نسبت به سياست‌هاي پاكستان در قبال افغانستان نگران است و به اين ترتيب خواسته است نگراني خود را به مقام‌هاي پاكستان ابراز كند. اختلاف اصلي ملا يعقوب با پاكستان مشخص نيست، اما از زمان روي كار آمدن طالبان چند بار درگيري مرزي ميان نيروهاي پاكستاني و افراد طالبان رخ داده است.حدود ۱۴ سال از تشكيل گروه تحريك طالبان پاكستان مي‌گذرد. تحريك طالبان پاكستان مسووليت بسياري از حملات مرگبار تروريستي در اين كشور از جمله حمله به مدرسه پيشاور در دسامبر ۲۰۱۴ كه دست‌كم ۱۲۰ كشته برجاي گذاشت را بر عهده گرفته است. تحريك طالبان پاكستان براي اجراي سختگيرانه‌تر شريعت، آزادي اعضاي زنداني‌اش و كاهش حضور ارتش پاكستان در مناطق قبايلي پيشين مبارزه مي‌كند. پاكستان در اين گفت‌وگوها از تحريك طالبان خواسته كه خود را داوطلبانه منحل كند. اين كشور همچنين از طالبان خواسته كه قانون اساسي را تاييد كرده و همه ارتباطاتش را با گروه «دولت اسلامي» قطع كند. اما ظاهرا هيچ كدام از اين طرفين در نتيجه چند دور گفت‌وگو هم حاضر به عقب‌نشيني از مواضع خود نشده‌اند.
دوستي پرماجراي تحريك طالبان با طالبان افغانستان
نشريه لانگ وار ژورنال نيز در آخرين شماره خود به پايان آتش‌بس تحريك طالبان پاكستان و دولت مركزي اشاره كرده و نوشت: در ماه مه سال جاري درست شش ماه پس از آنكه طالبان افغان به كمك تحريك طالبان پاكستان به قدرت رسيدند، حكومت پاكستان با تحريك طالبان پاكستان موافقتنامه آتش‌بس را امضا كرد. گفته مي‌شود كه اين توافق با ميانجيگري شبكه پر قدرت حقاني به دست آمد. تحريك طالبان پاكستان، طالبان افغان و بخشي از حكومت پاكستان با هم روابط نزديك مانند گوشت و ناخن دارند و اين مساله نشان مي‌دهد كه ريشه‌كن كردن تفكر جهادي ناممكن است. در سال‌هاي اخير مخفيگاه‌هاي طالبان افغان در پاكستان در مكان‌هاي محل نفوذ طالبان پاكستان قرار داشت و همزمان طالبان پاكستاني در حمايت از طالبان افغان در جنگ با نيروهاي ناتو دست به كمك تجهيزاتي و اطلاعاتي به آنها زدند. نور ولي مسعود امير تحريك طالبان پاكستان و و رهبر اسبق اين گروه در آن زمان با رهبر طالبان افغان بيعت كرده بود.
تبعات پايان آتش‌بس براي پاكستان
به گزارش «اعتماد»، به نظر مي‌رسد كه پايان آتش تحريك طالبان پاكستان با دولت مركزي به توليد ناامني و طبيعتا بي‌ثباتي سياسي به ويژه در بخش‌هايي از استان خيبر پختونخواه منتهي شود. از سوي ديگر فعاليت اين گروه در كنار فعاليت ارتش آزاديبخش در ايالت بلوچستان طبيعتا براي دولت مركزي آزار‌دهنده است. تحريك طالبان پاكستان مجموعه‌اي از جريانات و افراد تندرو را در دل خود دارد و ماهيت اينچنيني داشتن به معناي ارتباط برخي افراد و جناح‌هاي آن با داعش است. تحريك طالبان پاكستان ظرفيت اين را دارد تا چتري براي افراد و جريانات تندرو و افراطي باشد و اين افراد و جريانات در منطقه تحت اختيار اين گروه امكان فعاليت و انسجام پيدا كنند. از بعد سياست خارجي نيز، استمرار منازعه تحريك طالبان پاكستان با دولت اسلام‌آباد مي‌تواند زمينه بهره‌گيري سرويس امنيتي هند از آنان در مقابله با پاكستان را مهيا كند.