همزمان با شوك‌هاي ارزي فصل پاييز رقم خورد
کیفیت زندگی‌مان چقدر افت کرده است؟
برای سلامت 74 درصد ، برای آموزش 35 درصد
و برای تامین جا و غذای سفر 110 باید درصد بیشتر از پارسال خرج کنیم
گروه اقتصادي
همزمان با شوك‌هاي ارزي به وجود آمده از اوايل پاييز، قيمت محصولات داخلي در بخش خدمات در پايان آذر ماه امسال نيز 57 درصد نسبت به پاييز سال گذشته رشد كرده است. اين عدد، در يك دهه گذشته بي‌سابقه بوده و به عبارتي، شاخص قيمت توليدكننده بخش خدمات به صورت فصل به فصل، به بالاترين سطح خود از بهار 1391 رسيده است.
تورم توليدكننده به‌طور عام نشان مي‌دهد شاخص قيمت محصولات توليد داخل چقدر افزايش يافته است. به معناي ديگر، اين شاخص نشان مي‌دهد قيمت محصول خروجي از بنگاه چه تغييراتي داشته است. تورم توليدكننده از اين منظر مهم است كه در نهايت خود را در قيمت نهايي يك محصول نشان مي‌دهد و اگر روند صعودي داشته باشد؛ اثرات خود را بر بازار كالاهاي مختلف مي‌گذارد. چنانكه از اين شاخص به عنوان «پيش‌نگر تورم مصرف‌كننده» نيز ياد مي‌شود. در اين گزارش به‌طور خاص، تورم توليدكننده در بخش خدمات بررسي مي‌شود. بخش خدمات يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي «كيك اقتصاد» ايران است و عموما بيش از نيمي از توليد ناخالص ايران را تشكيل مي‌دهد. در ميان خشكسالي شديدي كه گريبان بخش كشاورزي ايران را گرفته و ركود اقتصادي فراگيري كه در سال‌هاي اخير ايجاد شده، اين بخش خدمات است كه در آمارهاي رشد اقتصادي، جور بخش‌هاي كشاورزي و صنعت را مي‌كشد. بنابراين تغييرات قيمت توليدكننده خدمات در فصول مختلف اهميت زيادي دارد و مي‌توان گفت كه اين بخشي است كه «كيفيت» زندگي در يك كشور را مي‌چرخاند.
بالاترين تورم خدمات در يك دهه
اگرچه اين شاخص در طول يك فصل كاهش داشته و نسبت به تابستان 1401 حدود 6 درصد كاهش پيدا كرده، اما نكته در اينجاست كه تورم بخش خدمات معمولا در پاييز كمتر از تابستان است. تابستان فصل اوقات فراغت طيف عظيمي از دانشجويان و دانش‌آموزان است. فصل سفر و گردشگري است. فصل برداشت محصول است. بنابراين عنصر «تقاضا» موجب مي‌شود تا تورم خدمات در اين فصل بالاتر از پاييز باشد، چون در پاييز بسياري از اين تقاضاها فروكش مي‌كند.
اما همان‌گونه كه در ابتداي گزارش گفته شد، تورم بخش خدمات در يك بازه يكساله يعني پاييز 1401 به پاييز 1400، به 57 درصد رسيده است. اين محدوده‌اي خطرناك براي بخش خدمات است كه اين روزها با بالاترين قيمت‌ها، محصولات آن عرضه مي‌شود. نگاهي به روند موجود تورم خدمات نشان مي‌دهد كه در طول يك دهه گذشته، فقط در تابستان امسال بوده كه تورم خدمات در بازه يك ساله از 50 درصد عبور كرده است. در واقع، فصل پاييز و همزمان با شوك كاهش ارزش ريال در برابر دلار، فضايي را ايجاد كرده كه تورم بخش خدمات چنين ركوردي را بزند. اما چه فعاليت‌هاي خدماتي موجب چنين جهشي در تورم بخش خدمات شده است؟
گردشگري در صدر
سه بخش مختلف در فعاليت‌هاي خدماتي هستند كه از نگاه مركز آمار، بالاترين تورم را در پاييز امسال نسبت به پاييز سال گذشته رقم زده‌اند. اين سه بخش به اين ترتيب متمايز شده‌اند: «فعاليت‌هاي خدماتي مربوط به اقامتگاه و غذا»، «فعاليت‌هاي مربوط به تعمير وسايل نقليه» و «فعاليت‌هاي مربوط به سلامت».
مورد اول كه به‌طور مستقيم به بخش گردشگري ايران مربوط مي‌شود، عددي بسيار بالا را نشان مي‌دهد. بخش «فعاليت‌هاي خدماتي مربوط به اقامتگاه و غذا» طي يك‌سال گذشته نزديك به 110 درصد تورم داشته است. اين بخش در تابستان امسال نسبت به تابستان سال گذشته وضعيت بدتري داشته و بيش از 117 درصد تورم براي آن ديده مي‌شود. در واقع پس از فروكش كردن همه‌گيري كرونا و به راه افتادن تورهاي گردشگري، حالا در دو فصل تابستان و پاييز امسال، بخش گردشگري ايران با بالاترين تورم و گراني همراه شده است.
طيف وسيعي از خوراكي‌ها پس از حذف ارز ۴۲۰۰ توماني رو به گران شدن رفت و همان‌طور كه پيش‌بيني مي‌شد پس از گذشت يكي، دو فصل، اثر خود را در انواع خدمات مرتبط با خوراكي گذاشته است. از طرف ديگر، تورم بخش مسكن هم موجب شده تا قيمت اقامتگاه‌ها و حتي هتل‌ها رو به بالا بگذارد و چنين عددي را در طول يك‌سال رقم بزند.
مورد دوم، همراستا با شوك‌هاي قيمتي در حوزه خودرو و به هم ريختگي بازار لوازم يدكي خودرو و ديگر وسايط نقليه رخ داده است. تورم خدمات مرتبط با اين بخش در پاييز امسال نسبت به پاييز سال گذشته نزديك به 78 درصد بوده. در تابستان اين عدد نزديك به 75 درصد بوده است. در واقع تورم تعميرات خودرو و موتورسيكلت، همچنان رو به بالا حركت كرده و برخلاف بخش گردشگري، در پاييز قصد پايين آمدن نداشته است. مورد سوم هم به موضوع سلامت و خدمات مرتبط با بيمارستان‌ها و درمانگاه‌ها و... مي‌پردازد. در اين بخش طي يك‌سال، تورم خدمات به حدود 74 درصد رسيده . در تابستان، تورم نقطه‌اي اين بخش 71 درصد بوده و اين بخش هم نشان مي‌دهد كه تورمي رو به بالا داشته است.
آموزش هم چيز گراني شد
از اينها گذشته در مقياس فصلي نيز همزمان با شروع سال جديد تحصيلي، دانش‌آموزان و دانشجويان با تورم بسيار بالايي مواجه شده‌اند. در حالي كه تورم پاييز امسال نسبت به تابستان امسال در كل بخش خدمات 10.6 درصد بوده، بخش آموزش با تورم 35 درصدي مواجه شده است. هرچند اين رشد بالا نوعي «تورم فصلي» محسوب مي‌شود و بايد منتظر ماند و ديد كه آيا در زمستان رشد بيشتري را تجربه خواهد كرد يا خير؟ اما به اين نكته هم بايد اشاره كرد كه تورم خدمات اقامتگاهي و رستوران‌داري به صورت فصلي نيز رشد كرده و به عبارتي، نزديك به 13 درصد رشد قيمت مجدد در پاييز نسبت به تابستان امسال داشته است. اتفاقي كه نشان مي‌دهد تورم خدمات اين بخش به اين زودي‌ها، كوتاه بيا نيست.