شر از نگاه فلاسفه
سارا كي پينوك استاد انديشه ديني معاصر است. او در رشته زيست‌شناسي و مطالعات ديني در دانشگاه‌هاي كانادا تحصيل كرد و سپس براي دوره دكتراي فلسفه دين در دانشگاه ييل به ايالات متحده رفت. نهايتا هم وي در دانشكده الهيات هامبورگ آلمان فارغ‌التحصيل دوره دكتري شد.
كي پينوك در كتاب «فراتر از توجيه شر» به بررسي پاسخ شماري از متفكران قاره‌اي به موضوع شر (خصوصا مورد هولوكاست) و رنج ناشي از آن پرداخته است.
البته مباحث كتاب ضرورتا محدود به هولوكاست نيست و مي‌تواند واكنش اين متفكران به هر شر دهشتناكي تلقي شود. نويسنده در فصل نخست به‌طوركلي، به تئوديسه نظری توجيه عدل الهی، ابتدا در تفكر انگليسي امريكايي و سپس در تفكر قاره‌اي، مي‌پردازد و ناكارآمدي اين تفكر را متذكر مي‌شود.
آنگاه در ادامه كتاب توضيح مي‌دهد كه متفكران اگزيستانسياليست يهودي و مسيحي به ترتيب، مارتين بوبر و گابريل مارسل) و متفكران چپ يهودي و مسيحي (به ترتيب، ارنست بلوخ و يوهان باپتيست متس) از منظري ديگر كوشيده‌اند به مساله رنج و شر واكنش نشان دهند.
البته نويسنده، حينِ بحث، پاي متفكراني ديگر را هم به ميان مي‌كشد. نقطه اشتراك همه اين متفكران آن است كه توجيه عدل الهي را در شكل كلاسيكش ناكارآمد مي‌دانند.
نويسنده مي‌كوشد نشان دهد چگونه انديشمندان قاره‌اي فراتر از توجيه نظري عدل الهي، كوشيده‌اند رويكردي وجودي‌تر به شر و به رنجديدگان داشته باشند و علاوه بر اين، پيشنهادهايي براي مواجهه فعالانه و خلاقانه با شر مطرح كنند.
«فراتر از توجيه شر» از هشت فصل كلي تشكيل شده است.
فصل نخست همان‌طوركه اشاره شد به بيان «رويكردها به رنج هولوكاست» اختصاص يافته است. تئوديسيه نظري، جايگزين‌هاي قاره‌اي تئوديسه، چرخش عملي كانت، از تئوديسه نظري تا ايمان عملي، غرور هگل: احياي تئوديسه و هگل، آماج اصلي انتقادها از مهم‌ترين مباحث مطرح شده در اين فصل هستند.
فصل دوم «مواجهه وجودي با شر» است كه در آن به مباحثي نظير مساله و راز در فلسفه، ايرادهاي مارسل به مساله تئوديسه، ايمان و اميد: كشف معنا در رنج، رنج در حكم آزمون، اميد، تعالي و جاودانگي، پذيرش رنج و ... پرداخته شده است.
فصل سوم «ايمانِ گفت‌وگويي» است كه از جمله مباحث مطرح‌شده در آن مي‌توان به پاسخِ ايماني روايي به رنج، كتاب ايوب، كسوف خداوند و هولوكاست، ايمان پساهولوكاستي به خداوند و ... اشاره كرد.
فصل چهارم اين كتاب اختصاص به نظريه و عمل ماركسيستي دارد كه در آن مباحثي از قبيل تحليل ماده باور از تاريخ، طبقه اجتماعي و رنج، نقد ايدئولوژي، ماركسيسم عملي، ماركسيسم انسان‌باور، ماده باوري تعديل شده و ... مطرح شده‌اند.
پنجمين فصل اين كتاب، «ايمان به منزله اميد به تاريخ» است كه به مباحثي همچون رنج در تاريخ، اميد در حكم نگاهي سياسي و امكاني واقعي، ايمان ديني به مثابه پراكسيس اميد، مسيحيت غير سياسي و ايمان سياسي، موسي و ايوب: قهرمانان كتاب مقدس عبري، عيسي و درون بودگي ملكوت خداوند، اميد و رنج در الهيات پساهولوكاستي يورگن ملتمان، الهيات اميد، رنج الهي پس از آشويتس و اميد ماركسي به مثابه فرجام‌شناسي پرداخته شده است.
ششمين فصل نيز «همبستگي و مقاومت» است كه در آن مسائلي از قبيل تئوديسه و زدودن رنج در تاريخ، تئوديسه و بي‌اعتنايي بورژوايي، آشويتس و تئوديسه‌ستيزي، ايرادها به رنج الهي، ايمان سياسي متس، داستان‌هاي كتاب مقدس به مثابه خاطره، كاركرد خاطره ديني و ... مطرح شده است.
فصل هفتم اين كتاب به كاربردشناسي رويكردهاي وجودي و سياسي اختصاص يافته است كه در آن مسائلي از جمله قرارداد رنج در بستر «وجود» و «تاريخ»، موضع ديني اميد، موضع ديني در برابر ديگران، خاطره، همبستگي، اميد، ايمان عرفاني و ... مورد بررسي قرار گرفته است.
و در نهايت فصل هشت اين كتاب «فراتر از تئوديسه: ارزيابي تئوديسه از منظري عملي» است كه مباحثي از قبيل امكان و صلاحيت تئوديسه، ايمان عملي به خداوند، امكان‌ناپذيري معرفتي تئوديسه، رسوايي اخلاقي تئوديسه، تواضع معرفتي، حساسيت اخلاقي، عمل ديني، خاطره روايي و ... مطرح شده است.
«فراتر از توجيه شر» با عنوان فرعي «پاسخ متفكران قاره‌اي يهودي و مسيحي به هولوكاست» نوشته سارا كترين پيناك با ترجمه جعفر فلاحي توسط انتشارات كرگدن در 288 صفحه منتشر شده كه اكنون در دسترس علاقه‌مندان به مطالعات فلسفي در حوزه دين قرار دارد.