گفت‌وگو با رضا حجتي، مديركل مشاركت‌هاي اجتماعي جوانان در وزارت ورزش و جوانان
90 درصد سمن‌ها در دو سال گذشته، در مراكز استان‌ها ثبت شده‌اند
فعاليت‌هاي داوطلبانه و گروهي اجتماعي يكي از بهترين روش‌‌ها براي تسهيل جامعه‌پذيري و رشد اجتماعي افراد در سراسر جهان است. با توسعه جوامع و در نتيجه تغيير شكل روابطي كه آدم‌ها در جامعه با يكديگر دارند و افزايش مطالبات و نيازها و به تبع آن مشكلات موجود در هر جامعه، نياز به فعاليت اجتماعي و طرح مشكلات و مطالبات اقشار مختلف جامعه و ارايه راهكار حل آن مشكلات از زبان خود مردم، نيازي است كه هر روز بيشتر از قبل توسط مسوولان مطرح مي‌شود. اين روزها مهم‌ترين مساله‌اي كه وزارتخانه متولي امور جوانان به آن اشاره دارد، طرح مطالبات جوانان از زبان جوانان است كه اين امر ميسر نمي‌شود، مگر به فعاليت اين قشر در «سمن»هاي مختلف و رساندن حرف‌ها و مطالبات‌شان از طريق اين سمن‌ها به گوش متوليان امور. با رضا حجتي كه مسووليت رسيدگي به اين سمن‌ها را در وزارت ورزش و جوانان به عهده دارد گفت‌وگوي كوتاهي داشتيم تا فعاليت‌هاي اجتماعي جوانان را از زاويه نگاه مديركل مشاركت‌هاي اجتماعي جوانان بررسي كنيم.
كميت سمن‌ها در دولت جديد چه تغييري كرده است؟
در ابتداي دولت تدبير و اميد حدود 50 سمن جوانان معتبر در سراسر كشور وجود داشتند و امروز تعداد اين سمن‌ها به حدود 550 سمن رسيده است.
اين تعداد سمن چقدر كارايي داشته؟
براي شروع حركت اجتماعي جوانان نخستين قدم اين است كه با مفهوم سمن و ان‌جي‌او و كليد‌واژ‌هايي مثل مشاركت نهادمند اجتماعي آشنا شوند و اقدام به تاسيس اين نهادها كنند. در جوانان بايد آگاهي و بينش لازم شكل بگيرد و انگيزه كافي هم به وجود بيايد تا اقدام به تاسيس «سمن» كنند و براي سازمان و تشكل خود، مجوز و اعتبارنامه بگيرند. گام بعدي «توانمند‌سازي» است، يعني اين قابليت در اعضاي اين سمن‌ها پيدا شود كه در امور اجتماعي كه مد نظر دارند، در زمينه‌ها و عرصه‌هايي كه به آن علاقه دارند، توانمندي و توانايي‌هاي كافي را هم كسب كنند. جوامع در حال توسعه به خودي خود اين توانايي‌ها را به جوانان منتقل نمي‌كنند. ولي جوامع توسعه يافته و جوامعي كه به لحاظ اجتماعي قدرتمندند، توانمندي‌هاي اجتماعي را از بدو تولد از نهاد خانواده به انحاي مختلف آموزش مي‌دهند و كودكان چرايي و چگونگي مشاركت اجتماعي، رعايت حقوق ديگران، احترام و... را به تدريج و به صورت نهادمند فرا مي‌گيرند و تمرين مي‌كنند. پس از آن هم در نهاد آموزش پايه و عمومي اين روند تعقيب و تكميل مي‌شود. اما در جامعه ما - و البته بسياري از جوامع در حال توسعه - اين فرآيند به درستي طي نمي‌شود و حلقه‌هاي مفقوده داريم. متاسفانه نه در نهاد خانواده و نه در نهاد آموزش ابتدايي و عمومي چنين آموزش‌هايي به صورت فراگير، هماهنگ و موثر داده نمي‌شود و امكان تمرين و ممارست نيز به نحو اولا ميسر نيست و اين باعث بروز ناآگاهي‌اي مي‌شود كه تا دوره جواني ادامه پيدا مي‌كند و در اين دوره است كه اغلب نوجوانان و جوانان با خلأ بزرگي در تعامل‌ها و تبادلات اجتماعي مواجه مي‌شوند، زيرا مهارت‌هاي ارتباطي و ادراكي در آنها به اندازه لازم و به نحو صحيح رشد نكرده يا به حد قابل قبولي نرسيده است. در اين مقطع دستگاه‌هاي متولي مثل وزارت علوم تا جايي كه در توان‌شان هست سعي مي‌كنند؛ سازمان ملي جوانان سابق و وزارت ورزش و جوانان فعلي هم تلاش مي‌كنند از طريق توسعه مشاركت نهادمند اجتماعي جوانان و غني‌سازي اوقات فراغت بخشي از اين ضعف‌ها را بر طرف كنند. در صورتي‌كه دانش لازم براي زندگي سالم در دسترس جوانان قرار بگيرد و فضاي تمرين و ارتقاي مهارت نيز فراهم شود و با اعتماد به جوانان، فعاليت‌هاي اجتماعي آنها به سمت همكاري جمعي، متشكل و مستمر هدايت شود و البته تمام حكومت و نظام از اين فرآيند پشتيباني لازم را داشته باشد، اميد است در يك بازه 10 ساله شاهد غلبه بر بخش عمده‌اي از مشكلات، آسيب‌ها و معضلات اجتماعي، به ويژه در ميان نسل جوان باشيم.
شرايط ثبت سمن چيست؟
قدم اول مراجعه به ادارات ورزش و جوانان در سطح شهرستان‌ها وادارات كل در مراكز استان‌ها و ثبت تقاضاي تاسيس سمن و سپس ثبت «نام» سمن مورد نظرشان در فهرست «نام هاي» سمن‌هاي وزارت ورزش و جوانان است؛ بعد از آن بايد اساسنامه‌شان را تنظيم و مجمع عمومي برگزار كنند، پس از اين مرحله است كه
«اعتبار نامه» و مجوز فعاليت را از وزارت ورزش و جوانان دريافت مي‌كنند. كل اين فرآيند اداري حدود دو ماه زمان نياز دارد. البته مجوزهايي كه ما به اين صورت
صادر مي‌كنيم موقت و مختص رده سني 15 تا 29 سال تمام هستند و وقتي سن 25 درصد اعضاي آنها از سن رسمي جواني فراتر رفت، بايد به وزارت كشور مراجعه و مجوز فعاليت دايم دريافت كنند.
بعد از اينكه اين سمن‌ها ثبت شدند شما چطور از آنها حمايت مي‌كنيد؟
حمايت‌هاي ما حمايت مالي از سمن‌ها نيست، بلكه تنها در حوزه توانمند‌سازي از اين سمن‌ها حمايت مي‌كنيم كه اين توانمند‌سازي به چهار طريق انجام مي‌شود؛ اول برگزاري كارگاه‌هاي دانش‌افزايي و ارتقاي مهارت است كه به صورت دوره‌اي در دو سطح عمومي و تخصصي تشكيل مي‌شود، ما تمهيداتي را پيش‌بيني كرده‌ايم كه بخش عمومي اين كارگاه‌ها از طريق فضاي مجازي ارايه شود و هر جوان ايراني بتواند از اين امكان براي گذراندن حداقل 120 ساعت آموزش طي سال استفاده كند. درآموزش‌هاي تخصصي متون تدوين شده انبوه وجود ندارد، بيشتر تجارب گروه‌هاي فعال به اشتراك گذاشته مي‌شود و تجربيات و اطلاعات سمن‌هاي مختلف به صورت حضوري به بحث و بررسي گذاشته و مبادله مي‌شود. كارگاه‌هاي تخصصي سالانه حداقل 12 جلسه در 20ساعت برگزار مي‌شود. دومين روش توانمندي‌سازي ما حمايت از طرح‌ها و برنامه‌هاي سمن‌هاست. اگر طرح و برنامه‌اي را به صورت روش‌مند و با يك طرح توجيهي قدرتمند ارايه كنند، بخشي از هزينه‌ها را در سطوح استاني و ملي تامين مي‌كنيم و اين كمك مي‌كند كه سمن‌ها تمرين كنند و ضمن اينكه فعاليت‌هاي اجتماعي خود را انجام مي‌دهند، آموزش هم ببينند. سومين روش توانمند‌سازي، شبكه‌سازي است كه موجب هم‌افزايي مي‌شود، ما زمينه ارتباط اين سمن‌ها را در سطح كشور با يكديگر ايجاد مي‌كنيم. چهارمين روش ما براي توانمند‌سازي سمن‌ها قدرت تاثير‌گذاري سمن‌ها از طريق تشكيل مجامع استاني و مجمع ملي سازمان‌هاي
مردم نهاد است كه در دستور كارمان قرار گرفته و طي يك سال آينده بنا داريم آن را راه‌اندازي كنيم. «مجمع ملي جوانان»، قدرت تاثير‌گذاري سمن‌ها و مشاركت‌شان در فرآيند‌هاي تصميم‌سازي را افزايش خواهد داد.
بيشتر در چه حوزه‌هايي درخواست ثبت سمن به شما ارايه مي‌شود؟
به‌طوركلي هر موضوع غيرسياسي، غيردولتي و غيرانتفاعي، مي‌تواند براي فعاليت يك سمن پيشنهاد شود. در حال حاضر بيشتر سمن‌هاي جوانان در حوزه‌هاي اعتقادي و مذهبي فعال هستند، با اين حال سمن‌هاي جوانان مي‌توانند در عرصه‌هاي ديگر هم فعال شوند و با ايجاد تنوع در موضوعات فعاليت، مسائل و مشكلات اجتماعي بيشتري را شناسايي و براي حل آنها تلاش كنند.
تا به حال درخواستي براي ثبت سمن بوده كه رد شده باشد و اعتبار نامه دريافت نكرده باشد؟
در بين اين 500 موردي كه ما ثبت كرده‌ايم يك مورد هم رد تقاضا نداشته‌ايم.
در بين اين 500 سمن ثبت شده چند درصد در تهران ثبت شده‌اند و چه تعداد در شهرهاي ديگر؟
كمتر از 10 درصد در تهران بوده و مابقي سمن‌ها در ساير استان‌هاي كشور ثبت شده‌اند.