كابوس تازه شام
قيام قبايل و حملات اسراييل سوريه در مسير جنگ داخلي جديدي قرار دارد؟
روزهاي چهارشنبه و پنجشنبه در حمله عناصر وابسته به «حكمت الهجري» از شيوخ دروزي به روستاهاي عشاير عربي، 100 نفر كشته شده و هزاران نفر آواره شدند. در اين ميان خبرگزاري‌ها اخباري از قطع كامل اينترنت، تماس‌ها و برق خبر داده و گفته مي‌شود درگيري‌هاي شديدي اطراف اين شهر در جريان است؛ تا جايي كه به نوشته الجزيره، نيروهاي عشاير سوري و نيروهاي مسلح درگيري‌هاي بي‌سابقه‌اي تجربه كرده و همزمان هواپيماهاي جنگي اسراييل به كمك دورزي‌ها آمده و عشاير را اطراف سويدا هدف قرار دادند.
آتش‌بس شكننده
درگيري‌هاي اخير در سويدا كه از روز يكشنبه آغاز شده، به كشته شدن دست‌كم 254 نفر، شامل كادر پزشكي، زنان و كودكان، منجر شده است. اين درگيري‌ها كه ميان نيروهاي دولتي، گروه‌هاي مسلح دروزي و قبايل باديه‌نشين رخ داده، با دخالت اسراييل و حملات هوايي اين كشور به مواضع نيروهاي دولتي در سويدا و دمشق تشديد شده است. رويترز گزارش داده كه نيروهاي امنيتي سوري در حال آماده‌سازي براي استقرار نيروهاي خود در سويدا به منظور سركوب باديه‌نشينان هستند. اين درگيري‌ها نه‌تنها نشان‌دهنده شكنندگي آتش‌بس اعلام‌شده است، بلكه بر چالش‌هاي پيش روي احمد الشرع، رييس‌جمهور موقت سوريه، در برقراري كنترل بر مناطق مختلف اين كشور تأكيد دارد. همزمان، گروهي از ناظران معتقدند كه تنش ميان دمشق و تل‌آويو ممكن است به تشديد درگيري‌ها منجر شود. دولت موقت سوريه كه گفته مي‌شود در آستانه عادي‌سازي روابط با اسراييل قرار داشت، اكنون با چالش‌هاي جديدي مواجه شده است. روز چهارشنبه، دمشق بي‌سابقه‌ترين حملات هوايي اسراييل را تجربه كرد كه طي آن وزارت دفاع سوريه و مناطق اطراف آن هدف قرار گرفتند. ساعاتي پس از اين حملات، احمد الشرع آتش‌بس را پذيرفت و اعلام كرد كه در راستاي منافع ملي سوريه، خواستار تداوم درگيري‌ها نيست. بر اساس گزارش شبكه حقوق بشر سوريه، در جريان اين درگيري‌ها دست‌كم 254 نفر كشته و بيش از 200 نفر زخمي شدند كه شامل غيرنظاميان، نيروهاي دولتي و جنگجويان دروزي و باديه‌نشين است.
شام؛ ميداني براي فصل تازه رقابت‌ها؟
تنش‌هاي حاكم واكنش‌هاي منطقه‌اي را به دنبال داشته است، در همين راستا رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه با اشاره به درگيري‌هاي اخير و رويكرد اسراييل‌اعلام كرد: «اسراييل از اقليت‌هاي قومي و مذهبي به عنوان ابزاري براي گسترش نفوذ خود در منطقه استفاده مي‌كند و اين اقدامات به بي‌ثباتي بيشتر منجر خواهد شد.» اين موضع‌گيري تركيه در حالي مطرح شده كه اين كشور به همراه قطر و امارات متحده عربي در تلاش براي افزايش نفوذ خود در سوريه پس از سقوط دولت بشار اسد هستند. اين سه كشور با حمايت از گروه‌هاي مختلف و ميانجي‌گري در مذاكرات، به دنبال ايفاي نقشي كليدي در آينده سياسي سوريه‌اند، اما اين رقابت مي‌تواند شام را به ميداني براي تقابل قدرت‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي تبديل كند. اين در حالي است كه برخي ناظران معتقدند كه تركيه در ميانه اين تنش‌ها به دنبال تقويت جايگاه خود در معادلات سياسي سوريه است، همزمان قطر و امارات نيز با حمايت مالي و سياسي از گروه‌هاي مختلف، در تلاش براي شكل دهي به آينده اين كشور هستند. درگيري‌هاي اخير در سويدا بار ديگر يادآور تنش‌هاي پيچيده داخلي و خارجي سوريه است. از يك سو اسراييل با بهانه حمايت از دروزي‌ها، به دنبال تقويت نفوذ خود در جنوب سوريه است، در حالي كه دولت موقت دمشق براي حفظ ثبات خود با چالش‌هاي بزرگي روبروست و از سوي ديگر رقابت تركيه، قطر و امارات براي نفوذ در سوريه پس از اسد، خطر تبديل اين كشور به صحنه تقابل قدرت‌هاي منطقه‌اي را افزايش داده است.
چرا سويدا براي اسراييل مهم است؟
سويدا، به عنوان منطقه‌اي با اكثريت دروزي در نزديكي مرزهاي اردن و جولان اشغالي، از نظر استراتژيك براي اسراييل اهميت ويژه‌اي دارد. اسراييل با ادعاي حمايت از اقليت دروزي، كه بخشي از آنها در جولان اشغالي ساكن هستند، به دنبال تقويت نفوذ خود در جنوب سوريه است. حملات اخير اسراييل به نيروهاي دولتي در سويدا و دمشق، كه به بهانه حفاظت از دروزي‌ها انجام شد، نشان‌دهنده تلاش تل‌آويو براي تحكيم موقعيت خود در اين منطقه حساس است. بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل، مدعي شده «ما متعهد به جلوگيري از آسيب به دروزي‌هاي سوريه هستيم، به دليل اتحاد عميق برادرانه با شهروندان دروزي در اسراييل و پيوندهاي خانوادگي و تاريخي آنها با اين اقليت سوريه.» با اين حال، اين تنها بخشي از ماجرا است. اسراييل همزمان با گسترش حضور نظامي خود در سوريه، به دنبال حفاظت از مرزهاي خود و جلوگيري از استقرار نيروهاي نظامي دولت جديد دمشق در جنوب اين كشور است. نتانياهو دولت جديد سوريه را «رژيمي افراطي و تهديدي براي اسراييل» توصيف كرده و در ماه مه، يك مقام اسراييلي به سي‌ان‌ان گفته بود كه نتانياهو از دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا، خواسته است تحريم‌هاي سوريه را لغو نكند، زيرا نگران تكرار حملات مشابه 7 اكتبر 2023 است. كابينه اسراييل همچنين به‌صورت يك‌جانبه منطقه‌اي غيرنظامي در جنوب سوريه اعلام كرده كه ورود نيروها و تسليحات به اين منطقه را ممنوع مي‌كند.در مقابل سوريه حملات به اسراييل را به‌شدت محكوم كرده و آن را تشديد خطرناك تنش خوانده است. وزارت خارجه سوريه اسراييل را به پيگيري سياستي عامدانه براي تشديد تنش‌ها، گسترش هرج و مرج و تضعيف امنيت و ثبات در اين كشور متهم كرده است.