آيا جنگ در بالكان شعله ور مي‌شود؟
جيمز لايون / در هياهوي اخبار بين‌المللي در مورد حملات هوايي روسيه در سوريه وجاري شدن سيل پناهجويان به سوي بالكان، يك بحران در بوسني و هرزگوين در سمت جنوب شرقي اتحاديه اروپا در حال گرم شدن است.
21 نوامبر؛ بيستمين سالگرد توافق صلح ديتون است كه به سه سال و نيم جنگ خونين ميان صرب‌ها، كروات‌ها و بوسنيايي‌ها پايان داد. در ديتون، اوهايو، ريچارد هالبروك، ديپلمات امريكايي يك پيروزي بزرگ داشت كه منجر به پايان جنگ و تاسيس دولت شد. توافق ديتون همچنين يك نظارت بين‌المللي براي پياده‌سازي صلح ايجاد كرد. اكنون بوسني، روايت يك موفقيت نادر در دولت‌سازي بعد از جنگ است. سالگرد آن بايد جشن گرفته شود.
اما متاسفانه، ممكن است اين راه ادامه نيابد. توافق ديتون دو نهاد بسيار خودمختار در داخل بوسني ايجاد كرده است؛ فدراسيون بوسني-كروات و اكثريت جمهوري صرب بوسني (صربسكا) . ميلوراد دوديك، رييس‌جمهور جمهوري صرب بوسني (صربسكا)، قصد دارد در آستانه رژه سالگرد ديتون در يك حركت كه نقض آشكار آن است يك همه پرسي استقلال برگزار كند.
همه پرسي برنامه‌ريزي فقط يك سوال دارد: «آيا از اعمال قوانين خلاف قانون اساسي توسط نماينده عالي جامعه بين‌المللي در بوسني و هرزگوين، به خصوص قوانين تحميل شده بر دادگاه و دادستاني از [بوسني و هرزگوين] و اجراي آنها در قلمرو جمهوري صرب بوسني (صربسكا) حمايت مي‌كنيد؟ » چنين درخواستي خنثي ساختن 20 سال پيشرفت و شروع به تخريب نظم حقوقي بوسني است و تقريبا ديگر كسي شك ندارد كه جمهوري صرب بوسني (صربسكا) يك همه پرسي استقلال در سال 2018 برگزار خواهد كرد.
تهديد رفراندوم در ميان يك توفان گوشخراش ناسيوناليسم صربستان در حال وقوع است، نقض آشكار سياست مماشات اتحاديه اروپا، دخالت روسيه در بالكان، و عدم تمايل خطرناك ايالات متحده به ناديده گرفتن اتحاديه اروپا در بوسني است.
در سال 2006، واشنگتن اجازه داد بروكسل رهبري ناظر بين‌المللي جديد را در اختيار بگيرد، شوارتز-شيلينگ نماينده عالي اين نهاد علنا سياست قدم به عقب و دست نگهداشتن را در همراهي با سياست اتحاديه اروپا اعلام كرد. اتحاديه اروپا مدل نظارت بين‌المللي را رها كرد كه به ايجاد يك صلح پايدار و دولت‌سازي توجه داشت. رويكرد مالكيت محلي و وعده مبهم ادغام در اتحاديه اروپا، موجب شروع عقبگرد در بوسني شد.
پس از آن نخست وزير جمهوري صرب بوسني (صربسكا) با سنجش تضعيف عزم بين‌المللي، شروع به استفاده از شعارهاي ناسيوناليستي بدخيم، ناسازگاري با دولت بوسني كرد با اين استدلال كه دولت تشكيل شده بر اساس ديتون موقت بود. در طول نه سال بعد، او با استفاده از قدرت قانون اساسي جمهوري صرب بوسني و صرب‌ها در نهادهاي دولتي از اصلاحات جلوگيري كرد. در سال 2011، دوديك تهديد به برگزاري يك همه پرسي در نهادهاي قضايي دولت كرد.
برخي از مقامات بين‌المللي فكر مي‌كنند كه اين اقدام صرفا روشي براي چانه‌زني است. مقامات بلگراد نيز آشكارا از دوديك حمايت مي‌كنند و اميدوارند كه در ازاي دادن كوزوو، جمهوري صرب بوسني (صربسكا) را دريافت كنند. در طول اين تحريكات، مسكو نيز از جمهوري صرب بوسني (صربسكا) حمايت كرده است. در ماه جولاي، روسيه قطعنامه شوراي امنيت را كه عنوان نسل‌كشي براي قتل‌عام سربرنيتسا در سال 1995 را به رسميت مي‌شناخت، وتو كرد. در حال حاضر حتي سوال‌هايي وجود دارد كه آيا روسيه از حاكميت و تماميت ارضي بوسني حمايت مي‌كند؟ پوتين با حمايت از دوديك، قادر به ايجاد مشكلات قابل توجه براي غرب بدون سرمايه‌گذاري يا صرف انرژي ديپلماتيك است. اين مانع از گسترش نفوذ اتحاديه اروپا، ايالات متحده و ناتو به آنجاست. اين براي بالكان، نيز صدق مي‌كند. در حالي كه مونته نگرو به عضويت در ناتو نزديك‌تر مي‌شود، مسكو تلاش مي‌كند كه يك مرز براي پيشرفت‌هاي بيشتر غرب در منطقه ترسيم كند.
منبع: فارين پاليسي
٭توضيح: براساس توافقنامه ديتون كه ميان سران صربستان، كرواسي و بوسني و هرزگوين، در سال 1995 امضا شد جنگ سه ساله در بوسني و هرزگوين پايان يافت. كشوربوسني و هرزگوين بر اساس قرارداد صلح ديتون، از يك موجوديت سياسي صرب‌ها موسوم به جمهوري صرب بوسني (صربسكا) و يك بخش مسلمان و
كروات نشين تشكيل شده است. صرب‌ها، بيش از يك ميليون نفر از جمعيت بوسني و هرزگوين را تشكيل مي‌دهند. اتحاديه اروپا همواره مخالفت خود را با اعلام استقلال يكجانبه جمهوري صربسكا از بوسني هرزگوين اعلام كرده است.