نمايشنامهخواني «آناكارنينا» به ياد هما روستا
پيام رضايي/ شنبه 23 آبان، نمايشنامه «آناكارنينا» نوشته محمد چرمشير در كتابخانه ملي خوانش خواهد شد؛ اتفاقي كه سال گذشته هم رخ داد. اما اينبار يك تفاوت بزرگ در كار است. هما روستا به عنوان كارگردان اين كار از دنيا رفته است و اين نمايش به ياد و احترام او و براي كمك به هنرمندان بيمار سرطاني اجرا خواهد شد. محمد چرمشير اين متن را به عنوان هديه براي هما روستا نوشت. «هميشه ايشان درباره ادبيات روس حرف ميزد. هميشه شيفته متنهاي بزرگ روسي از جمله آثار تولستوي يا چخوف بودند. خيلي هم رمان آناكارنينا را دوست داشتند (البته ايشان آن را با تلفظ روسي به كار ميبردند) . ظاهرا خيلي هم دلشان ميخواست در جواني اين نقش را بازي كنند. اينها همه عقبهها و ذهنيتي بوده كه ايشان سالهاي متمادي داشتند.» اين داستان نوشته شدن اين اثر نمايشي از زبان رضا بهبودي است كه در آن اجرا و اجراي هفته آينده نقش همسر آناكارنينا را ميخواند. «بعد از فوت استاد سمندريان در شرايطي كه حال روحي ايشان مساعد نبود جناب چرمشير اين لطف را كردند و پيشنهاد دادند كه من براي شما يك هديهاي دارم. وقتي ايشان ميخوانند خيلي خوشحال ميشوند و سر حال ميآيند. دفعه پيش همه ما كوشش كرديم، كنار ايشان قرار بگيريم تا هم از فضاي مغموم نبودن استاد دور شوند و هم متن دلخواه ايشان كار شود.»
هما روستا آناكارنينا و اين متن را خيلي دوست داشت. حسن معجوني هم در روز خاكسپاري روستا بخشهايي از اين اثر را خوانش كرد. ظاهرا اين اجرا بدون تغيير نسبت به سال گذشته اجرا خواهد شد. «به نظرم جاي تغييري ندارد، خواندن دقيق و درست به شكلي كه حق مطلب را ادا كند و خواسته خانم روستا بود، كاري است كه بايد انجام دهيم. صحبتي براي تغيير در متن و شيوه برگزاري در اجرا نبوده و نخواهد بود، به حرمت ايشان كه سال گذشته كنار ما بودند.»
نمايشنامه چرمشير خوانشي شاعرانه از اين رمان بزرگ ادبيات روسيه است. اين متن از يك روز مانده به فوت خود تولستوي شروع ميشود كه تولستوي در ايستگاه و در برف گير ميكند. شخصيتهاي رمان آناكارنينا به سراغش ميآيند و او با آنها صحبت ميكند. رضا بهبودي در گفتوگو با «اعتماد» تاكيد ميكند اين اثر ميتواند ورژن تازهاي از آناكارنينا تلقي شود: «آقاي چرمشير با زبردستي و تخيل عالي كه دارند اين گفتوگوها را بين كاراكترها و تولستوي رقم زدند و اين ميتواند يك ورژن تازه از آناكارنينا تلقي شود. البته خانم روستا نظراتي داشتند كه ما شاهد بوديم آقاي چرمشير شنيدند و برخي را هم لحاظ كردند. اما چندان تغييري نكرد و اساس نمايشنامه همان بود كه آقاي چرمشير نوشته بودند.»
ظاهرا قرار بود اين اثر براي اجرا در صحنه هم آماده شود كه نامساعد بودن حال روستا باعث شد كه فقط نمايشنامه خواني شود. «در آن سال بعد از فوت استاد سمندريان، مدتي كه گذشت كمي هم براي اجراي صحنهاي تمرين كرديم. نزديك به شايد يك ماه. ولي به واسطه نامساعد بودن حال خانم روستا از لحاظ جسماني و اينكه كار سنگيني بود ايشان ترجيح دادند كه اجراي صحنهاي اين متن منتفي شود كه بعد موكول شد به نمايشنامهخواني يك بار براي زلزلهزدگان تبريز و يك بار هم براي جمعآوري كمك براي هنرمندان بيمار سرطاني.»
امسال هم هما روستا كارگردان خواهد بود. حتي وقتي كه نيست و اين به پاس احترام به اوست. «كارگردان همچنان خانم روستا خواهد بود و با توجه به وسواسها و ديدگاههاي ايشان و با يادآوري منش و روش فرهيخته ايشان اجرا خواهيم كرد. گو اينكه بزرگترهايي هستند مثل آقاي چرمشير و آقاي معجوني اما به نظر نميرسد تغيير كند. به پاس شخصيت خانم روستا ايشان كارگردان همه ما هستند.»
رضا بهبودي كه در «باغ آلبالو» در كنار هما روستا به صحنه رفت و البته از دوستان نزديك او هم بود ميگويد هنور رفتن هما روستا را باور نكرده است: «واقعيت اينكه تلخ است. خيلي. هنوز هم ناباوريم نسبت به از دست رفتن ايشان و به نظرم هنوز از شوك بيرون نيامدهايم. منتها فكر ميكنيم مثل خود نمايشنامه آقاي چرمشير كه تولستوي به آنا كارنينا زندگي ميبخشد و خودش رهسپار مرگ ميشود، خانم روستا هم همچنان به ما و تئاتر ما زندگي ميبخشند و آن نگاه قشنگ خودشان را در همه ما تسري ميدهند.»
به باور رضا بهبودي برخي هنرمندان به واسطه شخصيت بزرگي كه دارند، همواره با ما در ارتباط هستند و به ما جان ميبخشند: «فكر ميكنم اگر بزرگاني در عرصه ادبيات و هنر هنوز با ما حرف ميزنند و ما با آنها در ارتباطيم و از آنها به قولي جان و روشنايي ميگيريم به واسطه وجود بزرگشان است. در اين مثال خانم روستا بين ما حضور دارند. چيزي كه سعي ميكنيم از ايشان ياد بگيريم هوشمندي و سليقه هنرمندانه و فرهيخته است و نگاه دردمندانه به انسان و عواطف انساني. براي ما زنده است و اميدواريم كه بتوانيم حق مطلب را ادا كنيم.»
اين جلسه نمايشنامهخواني در كتابخانه ملي و در مورخ شنبه 23 آذرماه، ساعت 18:30 برگزار ميشود. محمد چرمشير سرپرست اين نمايشنامهخواني است و بامداد افشار نيز موسيقي و افكت اجرا را عهدهدار است.
حسن معجوني، ترانه عليدوستي، صابر ابر، رضا بهبودي، ستاره پسياني، ليلي رشيدي، شبنم فرشادجو، هومن كيايي، نگار عابدي و محمد چرمشير نقشخوانان اين اجرا هستند.
بليتفروشي نمايشنامهخواني «آناكارنينا» به صورت همت عالي است و عوايد آن به هنرمندان مبتلا به سرطان اختصاص پيدا ميكند.