علي‌اكبر صالحي، معاون رييس‌جمهور و رييس سازمان انرژي اتمي:
ظريف، بهمن 93
بن‌بست در مذاكرات را اعلام كرد
گروه ديپلماسي| علي‌اكبر صالحي، معاون رييس‌جمهور و رييس سازمان انرژي اتمي در گفت‌وگوي تفصيلي با ماهنامه ديپلمات با اشاره به جزييات بيشتري از مذاكرات محرمانه ايران و امريكا در دولت احمدي‌نژاد گفت: دبيرخانه شوراي عالي امنيت ملي نظر مثبتي نسبت به مذاكرات محرمانه با امريكا نداشت. مي‌گفتند امريكايي‌ها قابل اعتماد نيستند و مذاكره با امريكا را زير سوال مي‌بردند.
وي افزود: اين استنباط در دبيرخانه شوراي عالي امنيت ملي بود كه وزارت خارجه براي اهداف خاصي راه مذاكره با امريكا را باز كرده است؛ در آن زمان شايعاتي در مورد قصد بنده براي نامزدي رياست‌جمهوري مطرح شده بود ولي من صادقانه گفتم كه خود را شايسته چنين مقامي نمي‌دانم. وي در عين حال تصريح كرد كه مذاكرات محرمانه با امريكا با جليلي و مصلحي هماهنگ مي‌شد. صالحي با بيان اينكه مذاكرات محرمانه با امريكا با يادداشت شفاهي مشاور سلطان قابوس كليد خورد، تاكيد كرد: سالم مشاور سلطان قابوس از طريق آقاي سوري مديران عامل شركت ملي نفتكش ايران پيغام امريكايي‌ها را براي مذاكره داد. صالحي ادامه داد: در نهايت سلطان قابوس نامه‌اي براي مقام معظم رهبري در مورد آمادگي امريكايي‌ها جهت مذاكره با ايران ارسال كرد. وي با بيان اينكه نامه پادشاه عمان پس از تماس تلفني با آقاي حجازي از طريق دكتر ولايتي به مقام معظم رهبري رسانده شد، تصريح كرد: در اواسط سال 90 پس از دريافت نامه سلطان قابوس وقت ملاقات خصوصي از حضرت آقا گرفتم. ايشان در اين ديدار به بدعهدي‌ها و عداوت‌هاي امريكا با ايران اشاره كردند. صالحي ادامه داد: خدمت مقام معظم رهبري گفتم از باب اتمام حجت اجازه مذاكره با امريكا را صادر بفرماييد؛ مقام معظم رهبري هم بزرگواري كردند و فرمودند با مذاكرات مخالفتي ندارم. وزير خارجه دولت احمدي‌نژاد با اشاره به اينكه مجوز مقام معظم رهبري براي مذاكره محرمانه با امريكا مشروط بود، گفت: ايشان چهار شرط را براي مذاكره با امريكا مطرح كردند. يكي از شروط اين بود كه اين مذاكره در سطح پايين‌تر از وزير امور خارجه انجام گيرد. يعني وزراي خارجه دو كشور با هم ملاقات نداشته باشند. ديگر اينكه، مذاكره براي مذاكره نباشد، مثل مورد 1+5 كه سال‌ها مذاكره كرديم و بعد بخواهند سوءاستفاده كنند. ديگر اينكه مذاكره فقط درخصوص مسائل هسته‌اي باشد نه درخصوص روابط سياسي و مانند آن. او با مسكوت گذاشتن شرط چهارم مقام معظم رهبري تاكيد كرد: پس از دريافت نامه سلطان قابوس موضوع را با احمدي‌نژاد در ميان گذاشتم. صالحي با رد شايعات كنار گذاشتن آقاي دكتر احمدي‌نژاد از پروسه هسته‌اي پس از وقايع مربوط به انتصاب رحيم مشايي به عنوان معاون اول رييس‌جمهور گفت: احمدي‌نژاد به من گفت مواظب باشيد، احتياط كنيد و تمام ملاحظات را در نظر بگيريد. ممكن است صدمه ببيني چراكه راه خطرناكي است با وجود همه اين سخنان او مانع مذاكرات محرمانه با امريكا در اوايل تابستان 91 نشد. اما نظر دوستان در دبيرخانه شوراي امنيت ملي با وزارت خارجه متفاوت بود. صالحي با اشاره به اينكه ما پس از پنج ماه از مجوز مقام معظم رهبري به عمان رفتيم، گفت: امريكايي‌ها در دور اول مذاكرات جديت ما را باور نكردند؛ امريكايي‌ها مي‌گفتند شما چهار ماه پيش براي مذاكره اعلام آمادگي كرديد ولي حالا آمديد؛ تصور كرديم ما را سر كار گذاشتيد. صالحي با تاكيد بر اينكه در دور اول مذاكره با امريكا چارچوب و نقشه راه تعيين شد، گفت: نفوذ امريكا در 1+5 سنگين بود اگر امريكا نه مي‌گفت، مي‌توانست گفت‌وگوها را مختل كند. لذا در اين گفت‌وگوها قرار شد امريكايي‌ها مسووليت توجيه ساير اعضاي 1+5 را بعد از رسيدن به مفاهمه و درك مشترك با ما عهده‌دار شوند. ما با امريكا مذاكره مي‌كرديم سپس امريكا با 1+5 گفت‌وگو مي‌كرد و موضوع را جا مي‌انداخت. ما با امريكا تفاهم كرديم كه با شما مذاكره مي‌كنيم و نمي‌خواهيم دو بار مذاكره كنيم. بدين ترتيب گروه 1+5 را از طريق مذاكره محرمانه با امريكا دور زديم. مذاكره با امريكا مهم بود چون سه كشور اروپايي به امريكا نگاه مي‌كردند حتي چين و روسيه نيز منتظر موضع‌گيري امريكا بودند. مشكل فروش سامانه اس-300 در دوره احمدي‌نژاد به دليل همين نگاه روسيه به امريكا بود. وي با بيان اينكه نماينده امريكايي‌ها در مذاكرات ويليام برنز و جك ساليوان و نمايندگان ما ذبيح و بهاروند و حاجي بودند، گفت: واسط عماني مذاكرات محرمانه ايران و امريكا تا دور دوم مذاكرات مدام به تهران در رفت و آمد بود. صالحي در بخش ديگري از اين گفت‌وگو با اشاره به نامه شوراي معاونين وزارت خارجه قبل از تشديد تحريم‌ها به مسوولان ارشد كشور گفت: اين نامه‌اي كارشناسانه درباره پيش‌بيني آينده تحريم‌ها و اقدامات احتمالي امريكا بود كه مورد توجه مقام معظم رهبري هم قرار گرفت. شوراي معاونين وزارت خارجه در اين نامه تحريم‌هاي فراگير را پيش‌بيني كرده بود. وي با بيان اينكه براي نشست دوم با امريكايي‌ها دوباره اما و اگرها از سوي دبيرخانه شوراي عالي امنيت ملي شروع شد، تاكيد كرد: دوستان در دبيرخانه گفتند اگر امريكايي‌ها راست مي‌گويند بيايند در آلماتي ذره‌اي انعطاف نشان دهند. وي ادامه داد: لذا ما از امريكايي‌ها خواستيم در آلماتي انعطاف نشان دهند؛ چون دوستان در دبيرخانه قول داده بودند روند كار را با اين انعطاف براي دور دوم مذاكرات محرمانه تسهيل كنند. صالحي با تاكيد بر اينكه امريكايي‌ها به دليل پيغام وزارت خارجه در آلماتي انعطاف نشان دادند، اظهار كرد: وقتي خبر انعطاف امريكايي‌ها را در آلماتي شنيدم، در وين بودم و خدا را شكر كردم و گفتم كه آنها بالاخره يك بار هم كه شده وفاي به عهد كردند. صالحي در ادامه به بد عهدي دبيرخانه شوراي عالي امنيت ملي با وجود انعطاف امريكايي‌ها در آلماتي اشاره كرد و گفت: دور دوم مذاكرات محرمانه با امريكا را به زور رفتيم. دور دوم مذاكرات را فقط با آقاي احمدي‌نژاد هماهنگ كرديم و بعد به مسقط رفتيم. اين مذاكرات اوايل اسفند 91 انجام شد و بيشتر از دو روز طول كشيد. پس از پايان دور دوم مذاكرات برنز و حاجي پيش سلطان عمان رفتند و ايشان نامه‌اي را خطاب به آقاي احمدي‌نژاد نوشت و در آن نامه به رسميت شناختن حق غني‌سازي آمده بود. وي با اشاره به اينكه پس از بازگشت از دور دوم مذاكرات عزيزان در داخل ناراحت شدند، تاكيد كرد: چند وقتي پس از بازگشت به ما گفته شد كه ديگر مذاكره نكنيد؛ مذاكره با امريكا پس از روشن شدن نتايج انتخابات رياست‌جمهوري در كشور. صالحي در بخش ديگري از گفت‌وگو با ديپلمات با بيان اينكه آقاي ظريف در مذاكره با امريكا مشكلات دوره ما را نداشت، گفت: آقاي ظريف در بهمن 93 در جلسه‌اي با حضور روحاني و لاريجاني اعلام كرد مذاكرات به بن‌بست خورده است. وي دليل به بن‌بست كشيده شدن مذاكرات را اصرار امريكايي‌ها بر نحوه خاصي از چيدمان سانتريفيوژها دانست. وي افزود: پس از آن بود كه آقاي روحاني از من خواست كه به تيم هسته‌اي ملحق شوم و اين كار از طريق تماس تلفني عراقچي با خانم شرمن فراهم شد.
صالحي با اشاره به اينكه براي حضور در مذاكرات هسته‌اي سه شرط گذاشتم، گفت: گفتم اگر يكي از اين سه شرط احراز شود مي‌آيم: اول اينكه اگر همتاي من در اين اجلاس شركت كند مي‌آيم. گفتم به عنوان معاون رييس‌جمهور حاضر نيستم با كارشناس امريكايي صحبت كنم چون از نظر پروتكلي بازتاب خوبي ندارد. دوم استعفا مي‌دهم و از سازمان انرژي اتمي كنار مي‌روم. اگر تشخيص دادند و خواستند به عنوان مشاور فني آقاي دكتر ظريف در خدمت ايشان به جلسات مي‌روم و سوم كارشناسان امريكايي به ايران بيايند و من با آنها در ايران مذاكره مي‌كنم. وزير خارجه دولت احمدي‌نژاد در بخش ديگري از اين گفت‌وگو به استقبال بي‌نظير پادشاه عربستان از احمدي‌نژاد در اجلاس سران كشورهاي اسلامي درمرداد 1391 اشاره كرد و با بيان خاطره‌اي از ديدار خصوصي احمدي‌نژاد و ملك عبدالله گفت: ملك‌عبدالله به احمدي‌نژاد گفت چرا اينقدر به من بي‌حرمتي مي‌كنيد و مي‌گوييد من مشروب مي‌خورم. صالحي با تاكيد بر اينكه احمدي‌نژاد با سفر به عربستان در آن مقطع زماني مخالف نبود، گفت: مجموعه‌هاي خارج از دولت نمي‌خواستند احمدي‌نژاد در مرداد 1391 به اجلاس سران كشورهاي اسلامي در عربستان برود. احمدي‌نژاد اصلا رابطه خصمانه‌اي با ملك‌عبدالله نداشت؛ اين را شهادت مي‌دهم. صالحي با اشاره به اينكه احمدي‌نژاد در سياست خارجي در دوره من دخالت سلبي نمي‌كرد، تاكيد كرد: فقط در يك مورد به خاطر دارم كه مي‌خواستم عراقچي را معاون آسيا و اقيانوسيه كنم ولي احمدي‌نژاد براي تاييد او يك ماه من را معطل كرد. وي در بخش ديگري با اشاره به انتصاب جنجالي ملك‌زاده به عنوان معاون وزارت خارجه، تصريح كرد: مساله ملك‌زاده تنها مداخله احمدي‌نژاد در دوره سه ساله وزارت من بود. به احمدي‌نژاد گفتم اگر ملك‌زاده را منصوب كنم توفان سياسي مي‌شود و ايشان گفت نگران نباش هيچ اتفاقي نخواهد افتاد.