شهاب‌الدين غندالي، مديرعامل صندوق ذخيره فرهنگيان:
صندوق ذخيره فرهنگيان سود آور است
شهاب‌الدين غندالي
صندوق ذخيره فرهنگيان يك موسسه تجاري است
يكي از دلايل ابهام در عملكرد صندوق و مهم‌ترين دليل تفاوت نظر و ديدگاه ميان مسوولان صندوق و معلمان به عنوان اعضا و سهامدار اين صندوق، بحث پيرامون ماهيت آن است، تصور بيشتر معلمان مبني بر اينكه صندوق يك شركت سهامي است و بايد توسط سهامداران و در يك سير دموكراتيك اداره شود ناشي از اين نگاه به ماهيت صندوق است. به همين دليل هم وقتي پاي سخنان معلمان معترض به عملكرد صندوق مي‌نشيني يكي از انتظارات آنها يا به عبارتي يكي از پرسش‌هاي آنان اين است كه مگر نبايد صندوق تحت‌نظر معلمان اداره شود؟ يا اينكه مي‌پرسند مگر نبايد مديران و مسوولان صندوق منتخب اعضا و سهامداران آن باشند؟
شهاب‌الدين غندالي، مديرعامل جديد صندوق ذخيره فرهنگيان كه حدود دو سال است به اين سمت منصوب شده در پاسخ به پرسش محمدمرتضي اصغري، يكي از معلمان كه پرسيده بود موسسين صندوق چه كساني هستند و اساسنامه آن بر چه مبنايي تدوين شده است؟ گفت: صندوق ذخيره فرهنگيان يك شركت سهامي نيست بلكه يك موسسه تجاري است و براساس قانون تجارت تاسيس شده است، بنابراين تمام فعاليت‌هاي آن و ضوابط مربوطه براساس قانون تجارت صورت مي‌گيرد و اين قانون، نحوه مديريت و شكل مديريت آن را هيات امنايي تعريف كرده است.
غندالي در ادامه پاسخ به اين پرسش افزود: اركان صندوق متشكل از هيات امنا، هيات مديره، مديرعامل، حسابرس و بازرس است كه مطابق اساسنامه و قانون تجارت تعيين شده و به انجام وظيفه مي‌پردازند.
اعضاي هيات امنا توسط وزير
انتخاب مي‌شوند
اعتراض به نحوه انتصاب و عملكرد هيات امناي صندوق ذخيره فرهنگيان محور اصلي منتقدان و معترضان به عملكرد صندوق بوده است، معلمان معترض و منتقد نخست بدون اطلاع از ماهيت و ساختار صندوق توقع داشتند اعضاي هيات امنا توسط آنها و با راي آنها بايد انتخاب شوند و سپس مي‌گفتند چرا افرادي كه تخصص و مهارتي در زمينه اداره يك بنگاه اقتصادي ندارند به اين سمت گمارده مي‌شوند. بيشتر معلمان مي‌گويند اعضاي هيات امنا در هر دوره از دوستان و نزديكان وزير بوده‌اند كه فقط به واسطه رفاقت و براساس روابط تعيين شده‌اند نه تخصص و توانايي مديريت. مديرعامل صندوق ذخيره فرهنگيان در پاسخ به پرسش‌هاي مشابه تعدادي از معلمان حاضر در گفت‌وگو به ويژه پرسش شيرزاد عبداللهي نويسنده و فعال رسانه‌اي كه پرسيده بود، حضور حسين مظفر و مرتضي حاجي وزراي اسبق آموزش و پرورش در جمع هيات امنا با حكم وزير چه توجيهي دارد و اين افراد چه دانش و تجربه‌اي در اين زمينه دارند؟ گفت: طبق ضوابط و مقررات صندوق انتخاب هيات امنا با شخص وزير است و ايشان هم تلاش مي‌كند افراد آشنا به آموزش و پرورش و اقتصاد را معرفي كند.
غندالي در پاسخ به پرسش اسكندر لطفي از معلمان فعال صنفي مبني بر اينكه در مورد صندوق بايد به بنيان آن توجه كرده و اين صندوق برآمده از دل آموزش و پرورش نيست بلكه صندوقي است كه در خارج از آموزش و پرورش و با هدف تامين منابع مالي گروهي خاص تاسيس شده است اما شعار حمايت از معلم را مي‌دهد و چرا معلمان در اداره آن نقشي ندارند؟ گفت: شما به تجربه اداره تعاوني‌هاي مصرف و مسكن فرهنگيان نگاهي بيندازيد، پرسش من اين است كه آيا اين تجربه موفق بوده است؟ آيا در اين مجموعه ما يك انتخابات درست صورت گرفته است؟ پس بايد واقع‌بين بود و بپذيريم كه وزير اين اختيار و حق را داشته باشد. معلمان هم با مراجعه به سايت كه همه اسناد و مدارك شفاف منتشر مي‌شود مي‌توانند در جريان قرار بگيرند.
به‌طور مستمر نظرسنجي و حسابرسي صورت مي‌گيرد
يكي ديگر از ابهامات معلمان پيرامون صندوق ذخيره فرهنگيان حسابرسي از عملكرد آن، نحوه انعكاس نظرات و ديدگاه‌هاي اعضا به مديران و دست‌اندركاران صندوق است. معلمان مي‌پرسند آيا مسوولان صندوق از ميزان رضايت اعضا اطلاع‌دارند؟ آيا فعاليت‌هاي صندوق مورد بازرسي و حسابرسي قرار مي‌گيرد؟
در اين گفت‌وگوي مجازي نيز معلمان پرسش‌هايي را خطاب به مديرعامل صندوق دراين زمينه طرح كردند. سيدمحمد مرد، از غندالي پرسيد روال حسابرسي عملكرد صندوق چگونه است و آيا گزارشي در اين راستا منتشر شده است؟ قاسمي يكي ديگر از معلمان هم با اشاره به اينكه هيچ كس از سرمايه صندوق خبر ندارد و نمي‌دانيم اين صندوق كجا و چقدر سرمايه‌گذاري كرده است خواستار شفاف‌سازي در اين زمينه شده است.شهاب‌الدين غندالي در پاسخ به اين پرسش‌ها و ابهامات گفت: هر شش ماه يك بار توسط يك تيم دانشگاهي پيرامون عملكرد صندوق نظرخواهي صورت مي‌گيرد كه در آخرين بار هفت هزار پرسشنامه توزيع شد كه به پنج هزار مورد پاسخ داده شد و ما از اين طريق بازخورد عملكرد صندوق را دريافت مي‌كنيم.
ايشان درادامه افزود: هرگونه معامله‌اي كه صندوق صورت مي‌دهد طبق قانون تجارت است و همه صورت‌هاي مالي نيز در سايت صندوق وجود دارد و هر اطلاعاتي بخواهيد قابل دسترسي است ولي متاسفانه بيشتر افراد به خود زحمت مراجعه به سايت را نمي‌دهند و بدون اطلاع قضاوت مي‌كنند يا به مديران و مسوولان تهمت مي‌زنند. اين رفتارها زيبنده جامعه معلمي نيست، ما پرسش كردن را حق معلمان مي‌دانيم و پاسخگويي وظيفه ما است. حسابرسي‌هاي منظمي از عملكرد صندوق صورت مي‌گيرد كه به صورت دوره‌اي گزارش آن منتشر مي‌شود و همه چيز شفاف و دقيق است و اگر معلمان اطلاعات كامل به دست آورند ابهامات برطرف مي‌شود.
صندوق در دو سال گذشته 1850 ميليارد تومان سود داشته است
در افكار عمومي معلمان اين تصور حاكم است كه صندوق ذخيره فرهنگيان در حال ورشكسته شدن است. آنها مي‌گويند چون در دولت‌هاي نهم و دهم شركت‌هاي زيان‌ده، توسط صندوق خريداري شده است و از طرفي مسوولان حيف و ميل زيادي داشته‌اند، اين صندوق در حال فروپاشي و ورشكسته شدن است برخي هم مي‌گويند اختلاس‌هايي صورت گرفته و عده‌اي از بدهي دولت قبل به صندوق و عدم پرداخت آن به عنوان دليل تصور ورشكسته شدن سخن به ميان مي‌آورند. معلمان حاضر در گفت‌وگوي مجازي در اين راستا هم پرسش‌هايي را خطاب به مديرعامل صندوق ذخيره فرهنگيان مطرح كردند. جواد بابازاده‌رها، شميع‌زاده، رضا جباري نامور، رحمت شكري، علي پورسليمان،فاطمه قرا و علي قياسي‌فراهاني از جمله معلماني بودند كه در اين زمينه پرسش‌هايي داشتند.مديرعامل صندوق ذخيره فرهنگيان در اين زمينه اينگونه توضيح داد: وضعيت مالي و دارايي‌هاي صندوق خوب است اما بخشي از دارايي‌ها با توجه به شرايط اقتصادي كشور سودآور نيست و بايد منتظر شرايط مناسب بود تا اين بخش هم به سودآوري برسد اما با اين وجود در طول دو سال گذشته صندوق 1850 ميليارد تومان سود داشته است كه اين رقم سود بيش از مجموعه سودي است كه در طول 17 سال گذشته صندوق به دست آورده است.غندالي افزود: صندوق در طول 17 سال قبل از آن 1560 ميليارد تومان سود داشته يعني حتي در طول دو سال گذشته ما 290 ميليارد تومان بيشتر از سود 17 ساله سودآور بوديم.
مديرعامل صندوق ذخيره فرهنگيان در ادامه پاسخ به پرسش‌هاي معلمان گفت: صندوق يكي از سودآورترين صندوق‌ها و موسسه‌هاي اقتصادي است و اميدواريم با بهبود شرايط اقتصادي كشور به سودآوري بيشتري هم برسد.
ابهام در بانكداري و فعاليت‌هاي بانكي صندوق
از وقتي كه نام معلمان با بانك سرمايه عجين شد و گفته شد كه معلمان سهامدار اصلي اين بانك هستند اين صنف اميدوار شدند با صاحب بانك شدن اوضاع و احوال رفاهي آنها بهتر شود چراكه مي‌ديدند چگونه مستخدم يك بانك در مدت كوتاهي صاحب امكانات و تسهيلات رفاهي مي‌شود و به طور كلي بانك را فرشته نجات خود مي‌دانستند اما هر سال كه از تاسيس بانك سرمايه مي‌گذشت خبرهاي نااميدكننده‌اي مي‌رسيد از اختلاس در اين بانك گرفته تا ورشكستگي آن و به بادرفتن سرمايه معلمان، به همين دليل يكي از مباحث گفت‌وگو موضوع بانك سرمايه و فعاليت‌هاي بانكي بود كه معلمان به آن پرداختند. علي قياسي فراهاني از معلماني است كه مي‌گويد: من با تاسيس بانك اختصاصي فرهنگيان مخالفم. او اين گونه استدلال مي‌كند؛ دليل مخالفتم اين است كه بايد در هر شهري حداقل دو يا سه شعبه بانك تاسيس شود و در سراسر كشور حداقل هزار شعبه داير شود و كلي هم كارمند استخدام شود تا امورات بانكي را انجام دهند حالا در اين سيستم اقتصادي فسادخيز ما معلمان گرفتار اختلاس‌ها و هزينه‌هايي خواهند شد كه به نظر مي‌رسد بهتر است قيد فعاليت بانكي را بزنند.
اما اسكندر لطفي يكي ديگر از معلمان برخلاف فراهاني مي‌گويد اگر واقعا هدف تاسيس بانك ويژه فرهنگيان است با توجه به املاك و دارايي‌هاي آموزش و پرورش و پرسنلي كه در اختيار دارد به نظرم اين كار شدني و موجه است و مي‌تواند موفق باشد.
شميع‌زاده هم كه با لطفي هم‌نظر است، مي‌گويد: اصولا بانكداري اين گونه نيست كه ماهيتا با اختلاس و كلاهبرداري عجين باشد؛ مشكل بانكداري ما عدم نظارت است و عدم پايبندي به قواعد مالي و اقتصادي مربوطه كه در همه جاي جهان به عنوان اصول علمي و كاربردي براي سوددهي و سودآوري از آن استفاده مي‌شود.
البته فراهاني در ادامه مخالفت خود به طور كلي نسبت به ورود معلمان به فاز اقتصادي بدبين است. او بر اين باور است كه تجربه ناموفق شركت‌هاي تعاوني مصرف و مسكن فرهنگيان ما را به اين نتيجه مي‌رساند كه ورود معلمان به شكل تعاوني در فعاليت‌هاي اقتصادي و تجاري ناموفق بوده است لذا اميد وجود ندارد كه بعدا موفقيتي به دست آيد.
سهم حدود 47 درصدي صندوق از بانك سرمايه
شهاب‌الدين غندالي براي رفع ابهام در زمينه ميزان سهم صندوق ذخيره فرهنگيان در بانك سرمايه در پاسخ به پرسش‌هاي معلمان در اين زمينه گفت: در حال حاضر اين صندوق 67/46 درصد از سهام بانك سرمايه را در اختيار دارد.
مديرعامل صندوق ذخيره فرهنگيان به اين موضوع اشاره نكرد كه سود حاصل از اين درصد سهم چقدر بوده است يا اينكه آيا موضوع اختلاس از اين بانك صحت دارد يا نه؟ يا اينكه ساير سهامداران اين بانك چه كساني هستند؛ اشخاص حقيقي يا حقوقي؟
به طور كلي يكي از نقاط پرابهام و اعتمادسوز صندوق مشاركت در بانك سرمايه است اميد مي‌رود با روشنگري در اين زمينه مانند ساير زمينه‌ها شكاف بي‌اعتمادي ميان مسوولان صندوق و معلمان كمتر شود.
ماهانه 17 ميليارد تومان كم داريم
يكي از موضوعات مورد توجه اعضا و سهامدار صندوق ذخيره اين است كه صندوق ماهانه چقدر درآمد دارد و هزينه‌ها و خروجي‌هاي آن در ماه چقدر است. در گفت‌وگوي مجازي و تلگرامي كه تعدادي از معلمان با مديرعامل صندوق داشتند شهاب‌الدين غندالي به اين ابهام نيز پاسخ داد و گفت: در حال حاضر ورودي به صندوق ماهي 21 ميليارد تومان است در حالي كه ما هر ماه 38 ميليارد تومان پرداختي داريم كه در واقع 17 ميليارد تومان كم داريم و بايد از منابع ديگر تامين كنيم.
ايشان افزود: اين 38 ميليارد تومان به بازنشستگاني كه از صندوق خارج مي‌شوند پرداخت مي‌شود و با توجه به سير صعودي تعداد بازنشستگان هر ماه بر اين مبلغ افزوده خواهد شد و در طول دو سال گذشته پرداخت به بازنشستگان سه برابر و نيم شده است.
دولت بدهي خود به صندوق را پرداخت نكرده است
يكي از معلمان به استناد حرف علي‌اصغر فاني، وزير آموزش و پرورش از غندالي پرسيد كه تكليف 520 ميليارد توماني كه آقاي فاني گفته دولت قبل از صندوق برداشته است چه شده؟ آيا اين مبلغ برگردانده شده است؟
مديرعامل صندوق ذخيره فرهنگيان در پاسخ به اين پرسش گفت اين مبلغ توسط دولت براي پرداخت پاداش بازنشستگان شركت راه‌آهن برداشته شده بود كه در قبال آن سهام راه‌آهن به صندوق داده شد يعني مبلغ مذكور برگشت داده نشد، سهام داده شد.
فقط به چهار نفر، 80 ميليون تومان پاداش داده شد
برخي معلمان تصور مي‌كنند مديران صندوق پاداش‌ها و حقوق‌هاي نجومي مي‌گيرند و حرف و حديث‌هاي زيادي هم در اين زمينه مطرح است؛ اين موضوع هم در گفت‌وگوي معلمان با مديرعامل صندوق پنهان نماند و يكي از معلمان در زمينه ميزان پاداش پرداختي به هيات‌مديره سوال كرد.
غندالي به اين سوال اين گونه پاسخ داد: از مجموع هفت نفر اعضاي هيات‌مديره سه نفر حاضر به دريافت پاداش نشدند و به چهار نفر ديگر هر كدام 20 ميليون تومان پاداش پرداخت شد كه در مجموع مي‌شود 80 ميليون تومان.
مديرعامل صندوق در ادامه افزود: اين درحالي است كه طبق قانون تجارت 5 درصد سود به عنوان پاداش بايد به مديران پرداخت شود كه اگر اين گونه محاسبه شود پاداش سود 1100 ميليارد توماني سال 93 صندوق مي‌شود 60 ميليارد تومان درحالي كه فقط 80 ميليون تومان آن به مديران پرداخت شد. به دنبال پاسخ غندالي چند تن از معلمان با ابراز اينكه پرداخت پاداش حق مديران است، گفتند اگر موسسه عملكرد مطلوبي داشته باشد نه‌تنها مديران بايد پاداش بگيرند بلكه بايد مورد تقدير ويژه اعضا و سهامداران نيز قرار گيرند چرا كه تجربه كار براي رضاي خدا در كشورمان متاسفانه نتايج مطلوبي نداشته است. بايد مشوق‌ها عيني و ملموس باشد تا امكان اختلاس كاهش يابد و انگيزه مديران افزايش يابد.
براي دريافت سهم دولت
شكايت مي‌كنيم
يكي از منابع سه‌گانه صندوق علاوه بر حق عضويت اعضا و سود سرمايه‌گذاري سهم دولت است كه طبق مصوبه برنامه توسعه دوم پرداخت مي‌شد اما در دولت قبل و در برنامه پنجم توسعه حذف شد كه صندوق را با كمبود اعتبار مواجه ساخت. در اين زمينه معلمان پرسش‌هايي داشتند كه منتظر پاسخ قانع‌كننده‌اي بودند اما مديرعامل صندوق ذخيره فرهنگيان اينگونه پاسخ داد: ما تلاش مي‌كنيم در برنامه ششم توسعه دوباره اين موضوع گنجانده شود تا معادل ذخيره اعضا، دولت هم پرداختي داشته باشد كه اگر دولت يا مجلس موافقت نكنند ما به ديوان عدالت اداري شكايت خواهيم برد.
دعوت به تعامل و اعلام آمادگي
براي پاسخگويي
شهاب‌الدين غندالي، مديرعامل صندوق ذخيره فرهنگيان در پايان گفت‌وگوي مجازي با معلمان ضمن تشكر از مديران گروه آموزگاران ساير معلمان را به تعامل سازنده دعوت و اعلام كرد كه همچنان آماده پاسخگويي به اعضا و سهامداران است. او همچنين از برخي رسانه‌ها كه اخبار و اطلاعات ناقص منتشر مي‌كنند و پاسخ‌هاي صندوق را كامل درج نمي‌كنند گله و ابراز اميدواري كرد با ارتباط توام با اعتماد و شفاف‌سازي و اطلاع‌رساني دقيق‌تر صندوق مسير بهتري را داشته باشد و به سودآوري بيشتري برسد.
اشاره
گروه مدرسه «اعتماد»: به لطف فضاي مجازي مدتي است تعامل معلمان با مسوولان بيشتر از گذشته شده است و از سويي تجربه تشكيل گروه‌هاي مجازي موجب شده سطح كيفي گفت‌وگوها نيز افزايش يابد. در ميان فضاهاي متعدد مجازي گروه‌هاي تلگرامي بيشتر مورد استقبال فرهنگيان قرار گرفته است و برخي از اين گروه‌ها كه تحت مديريت معلمان با ذوق و صبور اداره مي‌شود توانسته اعتماد معلمان و مسوولان را بيشتر جلب كند. در شماره گذشته با استفاده از گفت‌وگوهايي كه در يكي از گروه‌هاي تلگرامي انجام شده بود گزارشي پيرامون رشته علوم انساني به استناد نظرات كارشناسان و مديران و معلمان ارايه شد و در اين شماره از صفحه مدرسه نيز مباحث مطرح شده پيرامون صندوق ذخيره كه در گروه آموزگاران به بحث گذاشته شده بود را آورده‌ايم.
صندوق ذخيره فرهنگيان كه با سرمايه‌اي بالغ بر هفت هزار ميليارد تومان تبديل به يك بنگاه اقتصادي بزرگ شده و چندين شركت را تحت مديريت خود دارد، مدتي است مورد انتقاد معلمان به عنوان سهامدار اصلي اين صندوق قرار گرفته است.اين صندوق كه تحت مديريت هيات مديره و هيات امناي منتخب وزير آموزش و پرورش قرار دارد در فراز و فرودهاي عمر دو دهه‌اي خود با رويكردهاي مديريتي متفاوتي مواجه بود به همين دليل بي‌ثباتي مديريتي و تغيير سياست‌ها و برنامه‌ها مانع از آن شده بود تا سير كارآمدي داشته باشد.اين صندوق به عنوان يك موسسه و بنگاه اقتصادي با اين هدف تاسيس شد كه سرمايه‌هاي كوچك معلمان را جمع‌آوري كند و با انجام فعاليت‌هاي سودآور بتواند براي دوران پس از بازنشستگي پشتوانه‌اي باشد كه اين پشتوانه علاوه بر مبلغي كه توسط اعضا ماهانه ذخيره مي‌شود مقرر شده بود دولت نيز به ازاي آن پرداخت كند كه با سود سرمايه‌گذاري در واقع سه ضلعي پس‌انداز اعضا، كمك دولت و سود صندوق مي‌توانست مبلغ مناسبي را در زمان بازنشستگي براي معلمان به ارمغان آورد.اما به دلايلي كه مهم‌ترين آن شرايط مديريتي هشت ساله دولت‌هاي نهم و دهم است اين موسسه دچار مشكلات عميق و گسترده‌اي شد تا حدي كه اعتماد سهامداران اصلي يعني معلمان كاهش يافت و اين عضويت كه داوطلبانه بود دچار افت شديدي شد؛ نخست اينكه ديگر افراد جديد تمايل و انگيزه‌اي براي عضويت نداشتند و سهامداران يا اعضاي جديد هم همواره معترض و ناراضي بودند.در جريان اعتراضات معلمي كه رفع تبعيض پرداختي و اجراي عدالت پرداخت ميان كاركنان محور اصلي اعتراضات بود در ليست مطالبات معلمان بررسي عملكرد صندوق هم قرار داشت و فعالان تشكل‌ها و كنشگران مدني و صنفي اين حوزه مرتب از مسوولان صندوق ذخيره فرهنگيان مي‌خواستند پاسخگو باشند و عملكرد صندوق را شفاف براي معلمان گزارش دهند.حال در دوره جديد تحت مديرعاملي شهاب‌الدين غندالي كه از جمله مديران ارشد آموزش و پرورش بوده شرايط تغيير كرده و مهم‌ترين تغيير پاسخگو بودن ايشان است تا حدي كه وي در دو شب متوالي با حضور در يك گروه تلگرامي ضمن گفت‌وگو با معلمان به پرسش‌هاي آنان پاسخ داد. ما نيز بر آن شديم تا ضمن ارايه گزارشي از اين گفت‌وگو نگاهي به عملكرد صندوق ذخيره فرهنگيان بيندازيم.