ريزش‌ها و رويش‌هاي اصلاحات در مجلس دهم

علي شكوري‌راد، چند ماه پس از انتخاب شدن به عنوان دبيركل حزب اتحاد ملت ايران اسلامي وارد شوراي سياستگذاري انتخاباتي اصلاح‌طلبان شد. او كه پيش‌تر عضو شوراي مركزي جبهه مشاركت بود به دليل برخي مواضع سرسختانه به ويژه پس از حوادث سال 88 از سوي مخالفان اصلاحات نيرويي تندرو ارزيابي مي‌شد. با اين حال آنها كه شكوري راد را از نزديك مي‌شناختند مي‌دانستند او سياستمداري است تعامل گرا و اهل مذاكره. با اين حال مخالفان اصلاحات از حضور او در كسوت دبيركلي حزب اتحاد و عضويت در شوراي سياستگذاري انتخاباتي اصلاح‌طلبان خشنود نبودند. اما اين‌ها باعث نشد تا شكوري راد فعاليت‌هايش را كم كند بلكه با انرژي بيشتر در ميدان ماند و در هفته‌هاي منتهي به انتخابات حضورش را در ستاد انتخاباتي تهران اصلاح‌طلبان بيشتر و بيشتر كرد.  تحولات صورت گرفته در كميته تبليغات و رسانه ستاد تهران و تغيير رياست اين كميته مي‌رفت تا مشكلات متعددي ايجاد كند اما شكوري راد بي‌توجه به جايگاه سياسي‌اش حاضر شد تا به عنوان قائم مقام يكي از كميته‌هاي ستاد تهران فعاليت كند. اين كار اگرچه تناسبي با جايگاه حزبي و سياسي او نداشت اما در نهايت باعث شد مهم‌ترين ركن ستاد يكي از موفق‌ترين اركان باشد كه با كمترين هزينه بيشترين و بهترين بهره‌وري را حاصل كرد.  حالا يك ماه و 11 روز از آن انتخابات گذشته و ستاد تهران نيز با پايان ماموريتش تعطيل شده است. شكوري راد نيز در مقام تحليلگر و فعال حزبي در گفت‌وگويي با ايسنا به تحليل آنچه گذشت و آنچه پيش رو قرار دارد؛ پرداخت.  علي شكوري‌راد در ابتدا با اشاره به پيروزي ليست اميد در انتخابات مجلس دهم گفت: تعبيري كه رييس دولت اصلاحات در مورد انتخابات هفت اسفند داشتند تعبيري درست است. ايشان گفتند مشاركت و راي مردم در انتخابات هفت اسفند كاري كارستان بود. من فكر مي‌كنم كه ريشه پيروزي در اين انتخابات در تجربه و روشي بود كه در انتخابات 92 به دست آمد. نتيجه انتخابات هفت اسفند از رفتاري كه آقاي هاشمي در انتخابات 92 از خودش نشان داد تاثير گرفته بود، در آن انتخابات و در شرايطي كه همه نااميد بودند و فكر مي‌كردند از بين نامزدهاي باقي مانده معرفي فردي كه به خاطرش مردم به پاي صندوق راي بيايند، مشكل است؛ ثبت نام آقاي هاشمي در آخرين لحظات، ناگهان موج اميد را ايجاد كرد. موج اين اميد جديد در بين همه اقشار جامعه حركت كرد. اين موج تا زماني كه آقاي هاشمي رد صلاحيت شد، ادامه داشت، ولي پس از آن دوباره موج نااميدي برخاست. در اين ميان نحوه برخورد آقاي هاشمي با موضوع رد صلاحيت‌شان جامعه را به خود آورد، مردم ديدند كه ايشان واكنش تندي در برابر ردصلاحيتش نشان نداد و خويشتن دارانه برخورد كرد. از اين رو بود كه توجه افكار عمومي به سمت دو كانديداي باقيمانده كه يكي نزديك به ايشان و ديگري نزديك به رييس دولت اصلاحات بود جلب شد. مردم مي‌دانستند كه اگر بخواهد تحولي پيش بيايد بايد يكي از آن دو در صحنه بماند؛ بنابراين وقتي اين دو نامزد به سفر تبليغاتي مي‌رفتند با خواست مردمي «ائتلاف» روبه‌رو مي‌شدند. درواقع ائتلاف آنها خواست مردم بود. پس از تصميم شوراي مشورتي اصلاح‌طلبان در حمايت از آقاي روحاني، آقاي عارف به درخواست رييس دولت اصلاحات انصراف داد و آقاي روحاني هم كه توانسته بود در سخنراني‌هاي انتخاباتي‌اش توجه مردم را جلب كند، انتخاب شد.
زمينه‌سازي برجام براي پيروزي
هفت اسفند
وي با بيان اينكه «هم براي رهبران سياسي اصلاح‌طلب و هم براي توده مردم نتيجه انتخابات سال 92 خوشايند بوده است» گفت: خوشبختانه عملكرد آقاي روحاني در اين سه سال به اين اميد افزوده است و مردم نتيجه راي خود را ديدند در ادامه هم اين مساله با به فرجام رسيدن برجام عينيت پيدا و زمينه خوبي براي انتخابات هفت اسفند فراهم كرد. اين بسترها مهيا بود، ولي از طرف ديگر رقبا همه تلاش‌شان را كرده بودند كه انتخابات هفت اسفند مثل انتخابات سال 92 نشود. جلوي سخنراني‌ها را مي‌گرفتند، دانشگاه‌ها را از دور انتخابات خارج كردند، اجتماعات سياسي و سخنراني‌هاي اصلاح‌طلبان را منتفي مي‌كردند و آقاي خاتمي را هم كه از سال قبل ممنوع‌التصوير بودند. آنها مي‌خواستند همه روزنه‌هاي اميد را به روي مردم ببندند.  شكوري‌راد با اشاره به تلاش جريان اصلاحات براي حضور در فضاي انتخابات اظهار كرد: جريان اصلاح‌طلب با ثبت‌نام گسترده در انتخابات، به دنبال حفظ اميد در جامعه براي شركت در انتخابات بود. ثبت‌نام گسترده 12000 نفر براي كانديداتوري مجلس و حدود 800 نفر براي خبرگان عالي بود. شوراي نگهبان با توجه به روال گذشته تصور مي‌كرد شرايط انتخابات تغييري نكرده است اما توجه نكرد كه هر كدام از رد صلاحيت‌شده‌ها داراي يك پايگاه اجتماعي هستند و طرفداران آنها از اين نوع عملكرد ناراضي مي‌شوند و نارضايتي خود را به گونه‌اي نشان خواهند داد. مثلا از ميان 800 نفر ثبت‌نام كرده‌هاي خبرگان، 166 نفر تاييد شدند. ساير كساني كه از دور انتخابات خارج شدند نوعا مجتهد و آدم‌هاي معتبري بودند كه شوراي نگهبان رد صلاحيتشان كرد؛ در راس آنها حاج حسن آقاي خميني بود. همانطور كه گفتم اين قبيل رفتارها بر جامعه تاثير گذاشت و مردم را به تامل واداشت. مردم يا نبايد در انتخابات شركت مي‌كردند كه اين كار را در گذشته هم كرده بودند و نتيجه رضايت‌بخشي نگرفته بودند يا بايد در انتخابات شركت مي‌كردند و يك تاثيري مي‌گذاشتند. گسترده‌ترين قهر با صندوق راي در انتخابات مجلس نهم بود كه دستاورد عيني در اصلاح امور نداشت پس شركت در انتخابات را برگزيدند. اينجا بود كه اصلاح‌طلب‌ها تدبير درستي به‌كار بستند و از بين نامزد‌هاي باقي مانده فرد اصلح را به جامعه معرفي كردند. اصلاح‌طلب‌ها از رفتار آقاي هاشمي در سال 92 درس گرفتند. البته تلاش‌هايي هم شد تا عده‌اي از ميان عدم احراز يا رد صلاحيت‌شده‌ها بتوانند به عرصه انتخابات بازگردند. اين بازگشت‌ها مقداري براي اصلاح‌طلب‌ها فرصت ايجاد مي‌كرد، آنها توانستند از بين تاييد صلاحيت‌شده‌ها نامزدهايي را به مردم معرفي كنند. اين كنش اصلاح‌طلب‌‌ها با استقبال خوب مردم مواجه شد.
ماجراهاي يك ليست انتخاباتي
اين فعال سياسي اصلاح‌طلب گفت: فرايند نهايي شدن ليست هم بسيار دشوار بود. اگر در همان مرحله اول شوراي نگهبان اصلاح‌طلب‌هاي تاييد صلاحيت‌شده را معرفي مي‌كرد، انتخاب از بين آنها انجام مي‌شد؛ اما نامزدهاي كمترشناخته شده بايد به ما تعهد مي‌دادند كه اگر در ليست اصلاحات قرار نگرفتند به نفع ليست يا نامزد نهايي كنار بروند، البته خيلي از آنها به تعهد خود عمل كردند هرچند كه در بعضي شهرستان‌ها بدقولي‌هايي هم شد، در همان حوزه‌ها بود كه با مشكل مواجه شديم.  وي ادامه داد: وقتي اصلاح‌طلب‌ها به يك ليست مشترك رسيدند، رهبر اصلاحات پيامي داد كه خيلي خوب در جامعه شنيده شد. اگر اصلاح‌طلب‌ها نمي‌توانستند به يك انسجام برسند آن پيام به اين ميزان تاثيرگذار نمي‌شد. واژه «تكرار مي‌كنم» به دل‌ها نشست و ما شاهد يك موج عظيم شديم. ما اميدوارانه اين موج را پيش‌بيني كرده بوديم. فعاليتي كه در فضاي مجازي صورت گرفت نشان مي‌داد كه همه دلسوزان و صاحبنظران مردم را به شركت در انتخابات دعوت مي‌كنند.  وي يادآور شد: بي‌بي‌سي در يكي از برنامه‌هايش در قبل از انتخابات خانم شيرين عبادي را آورد و ايشان اظهارنظر كرد كه مردم نبايد در انتخابات شركت كنند. اين نظر هيچ بازخوردي در جامعه ما نداشت و موضوعاتي مانند اين ما را به پيروزي در انتخابات با حضور مردم اميدوار‌تر مي‌كرد. عدم توجه به پيام آن خانم و امثال آن پيام‌ها نشان مي‌داد مردم منتظر پيام‌هاي اميدواركننده هستند.  دبيركل حزب اتحاد ملت با بيان اينكه اصلاح‌طلبان با در نظر داشتن شكستشان در شوراي شهر سال 92 در انتخابات 7 اسفند شركت كردند گفت: استراتژي ما در اين انتخابات بر پايه رساندن ليست انتخاباتي به دست مردم بود، زيرا در انتخابات شوراي شهر شاهد بوديم كه بعد از ايجاد موج حمايت از آقاي روحاني، مردمي كه به پاي صندوق راي مي‌آمدند در كنار راي دادن به او آمادگي دادن راي به ليست اصلاح‌طلبان شوراي شهر را داشتند اما ليستي در اختيارشان نبود. آن تجربه به ما نشان داد كه اگر مي‌خواهيم در انتخابات موفق باشيم بايد ليست كانديداي هر دو مجلس خبرگان و شوراي اسلامي را به دست مردم برسانيم. بنابراين استراتژي تبليغاتي ما در ستاد تهران رساندن ليست انتخاباتي به دست مردم بود.  اين فعال سياسي اصلاح‌طلب همچنين گفت: از طرفي با همزمان شدن انتخابات مجلس خبرگان و انتخابات مجلس شوراي اسلامي به فكر پيوند زدن تبليغات آنها به يكديگر شديم. بر اساس اين موضوع عنوان 16+30 شكل گرفت. در اولين همايش زنان اصلاح‌طلب اين پوستر را پخش كرديم كه با استقبال مخاطبان روبه‌رو شد و بازخوردهاي مثبتي گرفتيم. بنابراين تصميم گرفتيم همان پوستر را به جلد ليست كف دستي كه با توافق ستاد آقاي هاشمي تهيه كرده بوديم، تبديل كنيم. در حقيقت 16+30 به يك برند تبديل شد كه متفاوت از ديگران و متفاوت با هميشه بود. طبيعي بود كه ما اسم ائتلاف، شعار انتخاباتي يا تصوير سرليستمان را برند كنيم ولي اين‌ها همه مشابه داشتند، اما عنوان 16+30 كوتاه و عددي بود و با بقيه تفاوت داشت و به همين دليل چشمگير بود. قبل از پيام ويديويي رييس دولت اصلاحات، اين عنوان بين مردم جا افتاد. ابتدا وقتي پيام آقاي خاتمي آمد خيلي نگران شدم چرا كه برند 16+30 در جامعه جا افتاده بود و حالا قرار بود چند روز مانده به انتخابات به ليست اميد تغيير نام پيدا كند، اين در حالي بود كه ما كارت‌هاي‌مان را چاپ كرده بوديم و اثري از نام اميد در آن نبود. اما خوشبختانه تاكيد آقاي خاتمي بر راي دادن به هر دو فهرست و به‌كار بردن عبارت «تكرار مي‌كنم» در اين مورد پيوند وثيقي با ليست 16+30 برقرار كرد و اين برند را تقويت كرد. مردم دريافتند كه ليست اميد همان 16+30 است. در ادامه نيز در روز آخر 4ميليون كارت با اسم ليست اميد و 16+30 در تهران پخش كرديم. در نتيجه ما شاهد تاثيرهماهنگ اين دو برند بوديم. در آخرين روز تبليغات با كمك جوانان و دانشجويان و توضيع ليست‌ها شاهد بوديم كه شهر از لحاظ تبليغات در دست اصلاح‌طلب‌ها بود. از طرف ديگر با توجه به عدم فيلتر شدن شبكه‌هاي اجتماعي به ويژه تلگرام هركسي كه تصميم مي‌گرفت به ليست اصلاحات راي دهد به راحتي در فضاي مجازي به آن دسترسي پيدا مي‌كرد. اگر همين وضعيت تبليغاتي را در انتخابات شوراي شهر سال 92 داشتيم شوراي شهر هم يكپارچه در اختيار اصلاح‌طلب‌ها قرار مي‌گرفت.  وي تصريح كرد: تهران هميشه مقداري به دليل گستردگي ارتباطاتش راي اصلاح‌طلبانه‌تري نسبت به حوزه‌هاي ديگر دارد. بر اساس آمار رسمي آقاي احمدي‌نژاد هم در سال 88 راي چنداني در تهران نداشت. اين نشان مي‌دهد كه اگر در سال 88 انتخابات به مرحله دوم مي‌رفت او شانسي براي رييس‌جمهور شدن نداشت. به طور كلي مي‌خواهم بگويم كه آنچه كه در هفت اسفند اتفاق افتاد بر اثر اين فرايند‌ها بود.
اصولگرايان نيروي داوطلب نداشتند
اين فعال سياسي اصلاح‌طلب دليل شكست اصولگرايان را در عملكرد بد دولت گذشته دانست و گفت: وجود كسي مثل رييس دولت قبل باعث شد كه بدنه اجتماعي طرف مقابل از دست برود. پس از پايان كار دولت گذشته اصولگرايان حتي نتوانستند يك همايش مردمي موفق برگزار كنند. فراخوان‌هاي آنها مثل همايش ميدان امام حسين(ع)، همايش ميدان فلسطين و... توسط بدنه اجتماعي آنها اجابت نشد. تبليغات آنها توسط نيروهايي كه حقوق مي‌گرفتند انجام مي‌شد و نيروي داوطلب نداشتند. همان‌طور كه گفتم روز چهارشنبه، آخرين روز تبليغات، شهر در دست نيروهاي تبليغاتي اصلاح‌طلب بود و اثري از نيروهاي آنها نبود.
ريزش و رويش نيروهاي اصلاح‌طلب
در مجلس
اين عضو شوراي سياستگذاري اصلاح‌طلبان گفت: برخي كه در جهت جناح مقابل فعاليت مي‌كنند و قدرت هم دارند دو كار مي‌كنند يكي آنكه بر روي تك‌تك افرادي كه وارد مجلس مي‌شوند كار مي‌كنند، بر اين اساس ما نمي‌توانيم ادعا كنيم كه همه كساني را كه ما حمايت كرده‌ايم، در مقابل مقاومت مي‌كنند. علاوه بر اين آنها روي فضاي سياسي كار مي‌كنند و سعي مي‌كنند فضا را به سمت خود بكشانند يا حتي مثلا روي نماينده‌اي كه با عيار نسبي اصلاح‌طلبي وارد مجلس شده است كار مي‌كنند تا كنش اصلاح‌طلبانه‌اش كمتر شود.  وي ادامه داد: هژموني گفتماني اصلاح‌طلب‌ها آنقدر قوي هست كه به راحتي از بين نرود، ولي ما حتما مقداري با اين روش ريزش خواهيم داشت ولي از طرف مقابل نيز حتما تعدادي از نيروهاي مستقل تحت تاثير شرايط انتخابات به سمت اصلاحات حركت خواهند كرد. بنابراين هم ريزش و هم جذب خواهيم داشت. به نظر مي‌رسد همراهي اعتدالگرايان و اصلاح‌طلبان كمك مي‌كند تا ريزش‌مان كم شود اين در حالي است كه ما مي‌دانيم تعدادي از كانديداهايي كه حمايت‌شان كرديم رفتاري نشان مي‌دهند كه در آينده مورد رضايت ما نخواهد بود و در عوض ممكن است كساني بدون حمايت ما انتخاب شده باشند كه در آينده رفتارشان مورد تاييد ما باشد. به هر حال بايد بدانيم رفتار آينده مجلس مطابق راي مردم خواهد بود.
جهت‌گيري راي مردم در دور دوم
شفاف‌تر خواهد بود
شكوري راد در ارتباط با دور دوم انتخابات دهمين دوره مجلس شوراي اسلامي ابراز عقيده كرد: از 69 كرسي قابليت اين را داريم كه در بهترين شرايط45 كرسي رابه دست بياوريم و يا تاثير بگذاريم كه افراد بهتري بر سر كار بيايند. من فكر مي‌كنم جهت‌گيري راي مردم در دور دوم شفاف‌تر و به سمت اصلاحات بيشتر خواهد بود. بنابر اين اميدوارم دور دوم باز هم به پيروزي برسيم. هر اتفاقي در دور دوم بيفتد باعث مي‌شودكه مجلسي همسو با دولت داشته باشيم. البته اگر بتوانيم نتيجه بهتري بگيريم حاشيه امن بيشتري خواهيم داشت. شوكي كه در انتخابات هفت اسفند وارد شد شوكي سراسري بود. اين را هركسي در هرجايي باشد درك مي‌كند كه معناي ورود تمام افراد ليست تهران به مجلس چيست. مردم راي جدي‌تري در مرحله دوم به اصلاحات مي‌دهند و حتما به نتيجه مرحله اول توجه مي‌كنند.