نگران سقوط نفت

گروه اقتصادي |در شرايطي كه بازار جهاني نفت روزگار متلاطمي را به خود مي‌بيند، امريكا به يك‌باره تير خلاصي را به اين بازار زد. گويا قرار نيست گوسفند شيرده سال 2015، روي خوشش را به دنيا نشان دهد و نخستين ساعات سال جديد ميلادي با شوك بازار جهاني آغاز شده است.
 مقامات امريكايي در آخرين روز از سال 2014 آخرين تير كمان خود را نيز رها كردند و در حالي كاهش قيمت نفت در جهان به مساله جدي تبديل شده است، وزارت بازرگاني صنعت و امنيت امريكا بعد از 40 سال ممنوعيت صادرات نفت شل و ميعانات گازي اين كشور را براي افزايش ميزان صادرات لغو كرد. بخش اداره بازرگاني صنعت و امنيت امريكا اين تصميم را در جهت افزايش صادرات توليد داخل نفت اين كشور اعلام كرده است. ظاهرا در اين راستا امريكا مجوز صادرات براي ميعانات گازي و نفت شل سبك را براي چندين شركت صادر كرده است. اين در حالي است كه قيمت جهاني نفت در مقايسه با اواسط سال 2014، 40 درصد كاهش يافته و اخيرا كشورهاي صادركننده نفت اوپك تصميم گرفته‌اند كه حجم توليدات خود را تغيير ندهند و اين مساله به‌شدت در پايين آمدن قيمت نفت موثر بوده است.
عدم كاهش قيمت نفت از سوي برخي كشورهاي عضو اوپك با انتقادهاي بسياري حتي در داخل اعضاي اوپك مواجه شد. آنها با اين تصميم به دنبال اين بودند كه با عرضه قيمت نفت پايين، نفت شل امريكا را از دور رقابت خارج كنند. عربستان و چندين كشور حوزه خليج فارس صدها ميليارد دلار از ذخاير ارزي خود برداشت كرده‌اند و ديگر كشورهاي صادركننده نظير ونزوئلا و روسيه در حال حاضر با مشكلات اقتصادي زيادي مواجه هستند.
نيم نگاهي به تاريخچه تصميمات نفتي امريكا نشان مي‌دهد كه اين كشور از ديرباز به دنبال تامين نياز مصرفي انرژي خود از توليدات داخلي خود بوده است و در اين راستا نيز موضوعاتي همچون نفت شيل و گاز شيل نيز مطرح شده‌اند و ظاهرا در حال حاضر و در آستانه سال جديد ميلادي مسوولان دولتي امريكا تصميم گرفتند تا با توجه به رشد اقتصادي جهان و افزايش عرضه نفت در مقابل تقاضا آخرين تير تركش خود را با ورود توليدات نفتي خود به بازار آغاز كنند. البته برخي كارشناسان و صاحبنظران نفتي معتقدند كه اين ميزان توليد نمي‌تواند تاثير آنچناني بر بازار جهاني نفت داشته باشد چرا كه امريكا با اين ميزان توليد نفت به خودكفايي نرسيده و تنها توانسته است ميزان واردات نفت خود را از بازار جهاني كاهش داده و در عوض كمي به عرضه نفت و ميعانات به بازار عرضه بيفزايد.
در اين رابطه برخي كارشناسان در مورد تاثير‌گذاري اين تصميم در بازار قيمت نفت معتقدند كه «مطمئنا اين تصميم مي‌تواند در كوتاه‌مدت تاثير مقطعي روي قيمت نفت بگذارد اما نمي‌توان تاثير بلندمدتي را براي اين امر در نظر گرفت. براي مثال مگر وقتي ايران مي‌گويد مي‌خواهد در توليد گندم و برنج خودكفا شود پس بازار استراليا، هند و تايوان به يك‌باره ورشكست مي‌شوند كه توقع داشته باشيم با صادرات نفت امريكا به يك‌باره بازار نفت دچار تحول شگرفي شود؟»اين كارشناسان مي‌افزايند: «اتفاقا عرضه بيشتر نفت در بازار موجب مي‌شود تا برخي اعضاي اوپك كه تاكنون عرضه زيادي به بازار داشته‌اند و حتي از برنامه‌ريزي‌هاي خود براي عرضه بيشتر نفت به بازار جهاني نيز خبر داده‌اند، با كاهش درآمدهاي نفتي خود به آن نتيجه برسند كه ميزان عرضه نفتي خود را كاهش دهند تا تعادل قيمتي در بازار ايجاد شود. از سوي ديگر كاهش قيمت انرژي موجب مي‌شود تا سرمايه‌گذاري در ساير بخش‌هاي نفتي كم شده و با افزايش رشد اقتصادي دوباره تقاضا براي نفت افزايش يابد.»
در اين رابطه حتي برخي كارشناسان تاثير قيمتي اين تصميم را تنها در حد يك يا دو دلار مي‌خوانند و مي‌گويند: «كشورهاي نفتي در زماني كه با نفت 140 دلاري روزگار مي‌گذرانند با تداوم تصميم‌گيري‌هاي خود براي تثبيت قيمت نفت روي 140 دلار باعث شدند تا توجه به عزم توليد شيل نفت و شيل گاز كاهش يابد. اين در حالي است كه كشورهاي توليد‌كننده شيل نفت و شيل گاز سالانه يك ميليون بشكه بر توليد نفت شيل و شيل گاز خود مي‌افزودند و بعد از تداوم چهارساله قيمت نفت بالاي 100 دلار به يك‌باره اين كشورها توانستند چهار ميليون به توليد نفت شيل خود بيفزايند و نياز نفتي خود را به جاي بازار جهاني از شيل‌ها تامين كنند.»
اين گروه حتي ادامه تنش‌ها ميان روسيه و اوكراين و تحت تاثير بودن اين تصميم امريكا با اين تنش‌ها را رد كرده و مي‌گويند: «اين تصميم امريكا هيچ تاثير اقتصادي روي روسيه ندارد و اصلا تحت تاثير تنش‌هاي روسيه و اوكراين نيست تنها يك هدف استراتژيك است كه امريكا بعد از برنامه‌ريزي بلندمدت به آن دست يافته است.»

سود 90 ميليارد دلاري

در عين حال منصور معظمي، معاون وزير نفت با بيان اينكه ايران هيچ‌گونه زياني از كاهش قيمت نفت نمي‌بيند، مي‌گويد: «بر اساس برآوردهاي انجام گرفته با كاهش قيمت نفت امريكا ٩٠ ميليارد دلار به دارايي‌هاي خود اضافه كرده و اين درحالي است كه در بحران كاهش قيمت نفت روسيه حدود ١١٠ ميليارد دلار زيان اقتصادي داده است. تداوم كاهش قيمت نفت دارايي‌هاي كشورهاي مصرف‌كننده را نيز افزايش خواهد داد. نفت يك صنعت استراتژيك است، ادعاي كاهش قيمت نفت قابل پيش‌بيني بوده، درست نيست و نمي‌توان آن را پيش‌بيني كرد.»

جنگ جهاني بر سر سهم بازار

در همين زمينه رويترز در گزارشي مي‌نويسد: «كابينه اوباما جبهه جديدي در جنگ جهاني بر سر سهم بازار گشوده است؛ جبهه‌يي كه به‌طور موثر راه را براي صادرات يك ميليون بشكه نفت خام سبك اين كشور در روز به ساير نقاط جهان هموار مي‌كند. تصويب اين مصوبه براساس درخواست‌هاي زياد براي فروش نفت سبك فرآوري شده در خارج از كشور صورت گرفته است.»
اد موريس، رييس بخش تحقيقات نفت در بانك بين‌المللي سيتي گروپ امريكا واقع در نيويورك در يادداشتي به رويترز گفته است: «در عمل، اين اقدام مي‌تواند با روانه كردن سيل نفت به بازار، عرضه جهاني نفت در سال 2015 را به‌طور چشمگيري افزايش دهد.»

بورس امريكا فرو ريخت

در آستانه سال جديد ميلادي با عدم فعاليت سرمايه‌گذاران و تحت‌تاثير آينده سياسي يونان، تمام شاخص‌هاي بازارهاي بورس امريكا با كاهش جدي مواجه شدند.
در آخرين روز سال 2014 ميلادي بازارهاي جهاني امريكا با نگراني از آينده سياسي يونان به‌شدت تحت‌تاثير قرار گرفت و معاملات به پايين‌تر حد رسيد. پرونده بازار در سال 2014 طوري بسته شد كه معاملات بورس نيويورك به كمترين ميزان طي هشت سال گذشته رسيد.
شاخص داوجونز با افت 31 دهم درصد، شاخص 500 p &  S 49 صدم درصد و نزدك با 61 يك‌صدم درصد كاهش مواجه شد.
نفت وارد كانال 56 دلاري شد

قيمت نفت در بازارهاي جهاني كاهش يافت و 56 دلار در هر بشكه فروخته شد و در آستانه بيشترين كاهش سالانه از سال 2008 تاكنون قرار گرفت.  قيمت نفت در بازارهاي جهاني تحت فشار تقاضاي ضعيف و اشباع بازار ناشي از افزايش توليد و عرضه نفت شيل امريكا و عدم كاهش توليد نفت اوپك، به كمتر از 56 دلار در هر بشكه كاهش يافت و در آستانه ثبت بيشترين كاهش سالانه از سال 2008 تاكنون قرار گرفت. قيمت نفت برنت در سال 2014 به علت كاهش رشد تقاضا ناشي از ركود اقتصاد جهاني، افزايش توليد نفت امريكا و تغيير سياست اوپك براي حفظ نفت 100 دلاري، 49 درصد كاهش يافت.

افت 13 دلاري طلا

 بازار طلا حتي در آخرين روز سال 2014 نيز پرنوسان بود. به مرز 1200 دلار در هر اونس رسيد ولي ساعاتي بعد به 1187 دلار كاهش يافت. الاكلنگ بازي قيمت طلا در بازارهاي جهاني در شرايطي رخ مي‌دهد كه نگراني‌ها در مورد آينده يونان در منطقه يورو سبب كاهش ارزش اوراق قرضه و افزايش جذابيت طلا شده است از اين رو طلا تلاش مي‌كند روزهاي خوبي را در سال 2015 در پيش داشته باشد. پس از آشفتگي بازار طلا در سال 2013، اين فلز گرانبها در مسير ثبت سالي عمدتا بدون تغيير قرار گرفته است. قيمت طلا در سال 2013 تقريبا يك سوم كاهش يافت كه نخستين كاهش سالانه طلا در 13 سال گذشته محسوب مي‌شد.