پيشرفت علم دستوري نيست
خيلي خوب است كه ما انسان‌هاي اميدواري باشيم و بگوييم «فلك را سقف بشكافيم و طرحي نو دراندازيم» اما يك نكته را بايد توجه داشت كه هيچ كس به عمر خيام نگفته بود كه تقويم‌جلالي بنويس. اين آدم با استفاده از امكانات و ذوق و استعدادي كه داشت، تقويم‌جلالي را نوشت كه امروزه با پيشرفته‌ترين ماهواره‌ها مي‌بينيد محاسباتش با چه دقتي انجام شده است.
هيچ كس به ابن‌خلدون نگفته بود كه «مقدمه» را بنويس. بنابراين در هيچ كجا نمي‌بينيد كه علم دستوري عمل شده باشد. نمونه واضح آن همين حوزه جامعه‌شناسي است. آگوست كنت دانشجويي است كه از دانشگاه اخراج و منشي سن سيمون مي‌شود. اثر او در حوزه علوم، طبقه‌بندي علوم، فلسفه علوم و جامعه‌شناسي تا چه حد است؟ آدمي كه در حوزه آكادمي طرد شده تا اين اندازه اثر گذاشته است. اين آدم نشان مي‌دهد كه در تاريخ بشر و در تاريخ علوم بشر يكي از پديده‌هاي بسيار واضح اين است كه با دستور و بخشنامه نمي‌توان علم، عالم و ديسيپلين خلق كرد.