اطلاع‌رساني در برنامه سوم ايدز راضي‌كننده نبود

   بنفشه سام‌گيس/ هيچ توضيح مازادي نياز نيست. برنامه سوم كنترل و مراقبت ايدز، 58 روز ديگر به پايان مي‌رسد و چهارمين برنامه بايد از ابتداي سال 94 اجرا شود. اين، خبري بود كه روز گذشته از سوي محمد مهدي گويا؛ رييس مركز مديريت بيماري‌هاي واگير وزارت بهداشت اعلام شد و به گفته وي با نهايي شدن برنامه چهارم، اجراي آن با طرح در شوراي عالي سلامت توسط وزير بهداشت آغاز مي‌شود. سال‌هاي اجراي برنامه سوم (93-89) اخبار خوبي در حوزه كنترل و درمان ايدز شنيده نشد. در حالي كه مسوولان وزارت بهداشت شاهد بودند كه آموزش‌هاي پراكنده و كم‌تاثير، چگونه فاصله‌هاي خالي پل ميان رشد شيوع مصرف روانگردان‌ها و صعودي شدن آمار انتقال بيماري از طريق روابط جنسي پرخطر و افزايش ابتلاي زنان را پر مي‌كند، كمبود اعتبار براي تامين داروي بيماران و گراني قيمت داروها بدترين اتفاقات 5 سال گذشته براي جمعي بود كه در اداره ايدز وزارت بهداشت به نام «مبتلايان» شناخته مي‌شوند. عباس صداقت؛ رييس اداره ايدز وزارت بهداشت در گفت‌وگو با «اعتماد» موفقيت‌ها، ناكامي‌ها و شكست‌ها و چالش‌هاي برنامه پنج ساله سوم كنترل و مراقبت ايدز  را مطرح كرده و به سوالات «اعتماد» از جمله  آخرين برآورد از تمركز بيماري در گروه‌هاي با رفتار پرخطر پاسخ داده است. «برنامه سوم كنترل و مراقبت ايدز يك برنامه پنج ساله با يك هدف كلي و 10 راهبرد استراتژيك بود كه از سال 1389 آغاز شد و تا پايان 1393 اجراي آن ادامه دارد. آموزش و اطلاع‌رساني به جامعه، پيشگيري انتقال ايدز از طريق اعتياد تزريقي، نظام مراقبت بيماري، نظام مراقبت بيماري‌هاي آميزشي، تقويت مطالعات راهبردي، برنامه‌هاي مراقبت درمان و برنامه پيشگيري مثبت با تاكيد بر حمايت و توانمند‌سازي مبتلايان در اين برنامه بسيار مورد تاكيد بود. مطالعات پيمايشي نشان داد كه سرعت رو به رشد ايدز بين معتادان تزريقي در طول اجراي برنامه سوم كنترل و مراقبت ايدز كاهش يافت و شيوع ايدز در اين گروه تقريبا تحت‌كنترل درآمد؛ اما اطلاع‌رساني و آموزش در طول اجراي برنامه سوم كنترل و مراقبت ايدز به اندازه انتظار ما نبود و بررسي‌ها نشان داد كه ميزان آگاهي عمومي جامعه به خصوص جوانان درباره راه‌هاي انتقال و پيشگيري از ابتلا به ايدز هنوز شاخص نگران‌كننده‌اي دارد و برخلاف هدفگذاري و برنامه‌ريزي‌ها، پوشش آموزشي براي جمعيت عمومي؛ خانواده و جوانان و نوجوانان در حد مطلوبي نبود. در طول اجراي برنامه سوم كنترل و مراقبت ايدز تغيير الگوي انتقال بيماري اتفاق افتاد و در حالي كه مطالعات پيمايشي و پيش‌بيني‌ها نشان مي‌داد كه بيماري در معتادان تزريقي و زندانيان متمركز شده و اگر از حالت تمركز خارج شود، همسران زندانيان و معتادان تزريقي در معرض ابتلا قرار مي‌گيرند، بررسي آمار و اطلاعات در اين زمينه هم نشان داد كه سال 92 تقريبا 36 الي 37 درصد موارد ابتلا از طريق انتقال جنسي بوده و از كل مواردي كه در سال 92، ثبت و گزارش شده، حدود 30 درصد زنان بوده‌اند. اين نتايج كمك كرد كه در اولويت‌بندي برنامه چهارم كنترل و مراقبت ايدز، كنترل بيماري از طريق انتقال جنسي و ابتلاي زنان مورد توجه بيشتر باشد. گرچه برآوردها از مسير آينده حركت اپيدمي بيماري، همچنان اعتياد تزريقي و استفاده از وسايل تزريق مشترك را به عنوان موتور پيش برنده ايدز مطرح كرده اما در حالي كه در مدت اجراي همين برنامه، تغيير الگوي اعتياد و شيوع مصرف محرك‌ها و روانگردان‌ها بين جوانان، نگراني از بابت انتقال جنسي ايدز به علت پايين بودن آگاهي و نگرش عمومي جامعه را افزايش داد، در تحليل وضعيت موجود از نظر اپيدمي و پاسخ ملي به آن، اكنون با دو جبهه مواجه هستيم كه در يك طرف همچنان اعتياد تزريقي و تزريق مشترك، علت 56 درصد موارد ابتلاست و در طرف مقابل، رابطه جنسي محافظت‌نشده و ابتلاي زنان حدود 34 درصد سهم موارد جديد ابتلا را در اپيدمي پيش رو به خود اختصاص مي‌دهد و بررسي هر دو وجه در تحليل وضعيت بسيار مهم است. در برنامه چهارم، كنترل ايدز در جمعيت عمومي، مصرف‌كنندگان تزريقي، انتقال بيماري از طريق انتقال جنسي، افزايش پوشش درمان با توجه به اهداف جهاني و كاهش مرگ مبتلايان به عنوان پنج هدف عمده مشخص شده و تاكيد برنامه چهارم اين است كه آموزش و اطلاع‌رساني در جمعيت عمومي، جوانان و نوجوانان از شتاب بيشتري برخوردار باشد. تقويت برنامه‌هاي كاهش آسيب اعتياد و جايگزيني اعتياد در زندان‌ها، كنترل عفونت‌هاي فرصت‌طلب به ويژه سل، ترويج خودمراقبتي و كاهش انتقال بيماري از مادر به نوزاد هم در اين برنامه بسيار پررنگ است. در طول اجراي برنامه چهارم تلاش مي‌كنيم كه فاصله بين ميزان تخمين و موارد ثبت شده كه در حال حاضر حدود 60 الي 70 هزار است، كاهش يافته و مبتلايان بيشتري ثبت و گزارش شوند و همچنين، با اجراي برنامه‌هاي پيشگيري، تخمين موارد و ابتلا هم از 90 هزار مورد فعلي فراتر نرود.آخرين برآورد حاكي از آن است كه شيوع ايدز در جمعيت عمومي يك دهم درصد است كه البته شاخصي است براي وقوع موج سوم ايدز (انتقال از طريق روابط جنسي محافظت نشده) كه نبايد هم اتفاق بيفتد زيرا مقابله با آن بسيار دشوار خواهد بود. شيوع بيماري در معتادان تزريقي كشور 15 درصد است كه اين عدد در طول برنامه سوم ثابت مانده و خبر خوبي است. شيوع ايدز بين زنان آسيب‌پذير از نظر ايدز 5/4 درصد است كه اگر اين عدد از پنج درصد بگذرد با دو گروه متمركز مواجهيم و اگر بر وفاداري به همسر و خودداري از روابط جنسي خارج از ازدواج تاكيد مي‌كنيم به اين دليل است كه هرگونه برقراري ارتباط با افراد ناشناس، ميزان انتقال ويروس را قابل تامل‌تر خواهد كرد.»