بازگشت پرحاشيه

گروه جهان| گلبدين حكمتيار ظاهر شد. در افغانستان او را با عنوان جنگ سالار مي‌شناسند و در اخبار منتشر شده در روز شنبه درمورد او نيز مجددا از همين عنوان استفاده شد. واشنگتن‌پست در تحليلي در اين باره نوشت: حكمتيار روز شنبه پس از دو دهه حضور زيرزميني در افغانستان در ملأعام ظاهر شد. وي در نخستين سخنان خود گروه شبه نظامي طالبان را مخاطب قرار داد و از آنها خواست كه در مسير صلح قرار بگيرند و به جنگ به اصطلاح مقدس بي‌نتيجه خود با دولت پايان دهند. وي همچنين احزاب سياسي در افغانستان را مخاطب قرار داد و از آنها خواست تا به بازسازي سياسي روي آورده و تغييرات را از هر مسيري جز حمام خون به راه‌انداختن جست‌وجو كنند. بازگشت حكمتيار 69 ساله كه در مراسمي در فضاي باز در ساختماني دولتي در استان لقمان صورت گرفت در حقيقت نمادي از موفقيت مورد نياز دولت اشرف غني، رييس‌جمهور افغانستان بود. غني پاييز سال گذشته از حكمتيار خواست كه در صلح به خانه خود بازگردد. البته اميدواري غني اين بود كه حكمتيار بتواند طالبان را نيز به تقليد از خود وادار كند. براساس بيانيه مختصر و مفيدي كه كاخ رياست‌جمهوري افغانستان صادر كرد غني به گلبدين حكمتيار بازگشت به افغانستان را در نتيجه پروسه صلح طي شده تبريك گفت. در بخش ديگري از اين بيانيه آمده است كه توافق انجام گرفته نشان داد كه افغان‌ها مي‌توانند عميق‌ترين بحران‌ها را هم با گفت‌وگو حل و فصل كنند. با اينهمه بازگشت حكمتيار به خانه با نوعي تنش همراه بود و به نظر مي‌رسد كه بازگشت احتمالي وي به كابل نيز به دليل برخي اختلاف‌ها و بحث‌ها ميان هيات‌هاي مذاكره‌كننده دولت و حكمتيار بر سر مساله زندانيان به تاخير بيفتد. نخستين سخنان حكمتيار همچنين لحن بسيار ضدغربي داشت و در بخش‌هايي از آن به كمپين نظامي مورد هدايت امريكا عليه طالبان در افغانستان هم تاخت. وي فعاليت‌هاي نظامي امريكا در افغانستان را با جنگ ويتنام و همچنين اشغال افغانستان توسط نيروهاي اتحادي جماهير شوروي سابق مقايسه كرد. حكمتيار در اين باره گفت: اگر مي‌خواهيد به افغانستان كمك كنيد ما استقبال مي‌كنيم اما اگر در افغانستان مي‌جنگيد تا منافع سياسي و اقتصادي خود را تامين كنيد از شما مي‌خواهيم كه به استفاده از افغانستان به عنوان زميني براي جنگ‌هاي نيابتي خود با رقبا پايان دهيد و با رقباي خود خارج از زمين افغانستان رودررو شويد. تجهيزات نظامي خود را روي سر مردم سركوب شده و آسيب ديده ما آزمايش نكنيد.  حكمتيار كه گفته مي‌شود سال‌هاي سال در پاكستان مخفي بوده است پس از آنكه اشرف غني، رييس‌جمهور افغانستان از دولت باراك اوباما، رييس‌جمهور پيشين ايالات متحده و سازمان ملل درخواست كرد كه نام او را از ليست محدوديت‌هاي ضدتروريستي بردارند، به افغانستان بازگشت. بازگشت وي البته به اين سهولت نبود و وي تيم مذاكره‌كننده‌اي را براي رايزني با دولت افغانستان راهي كابل كرد تا در مورد جزييات حق و حقوق خود با اشرف غني و ساير اركان قدرت در افغانستان مذاكره كند. حكمتيار پيش از بازگشت به افغانستان در مورد نحوه برخورد با زندانيان عضو گروه وي و همچنين چگونگي برخورد سياسي با خود با اشرف غني به تفاهم كامل رسيده بود. درحال حاضر نيز گفته مي‌شود كه هيات مسلحي از وفاداران به حكمتيار وي را در طول مسير تا رسيدن به پايتخت افغانستان همراهي خواهند كرد. در كابل نيز طرفداران حزب اسلامي از وي استقبال خواهند كرد. با وجود فراخوان حكمتيار براي آشتي سياسي در افغانستان كه پيش از سخنراني روز شنبه در نوار ضبط شده ويديويي كه در ماه سپتامبر از وي به نمايش درآمد نيز بر آن تاكيد شده بود اما دعوت وي براي برقراري صلح از سوي طالبان مورد استقبال قرار نگرفت. طالبان حكمتيار را مردي خيانتكار به اسلام و جنايتكار مي‌داند. هم طالبان و هم حزب اسلامي كه متعلق به حكمتيار است سابقه سال‌ها جنگ با دولت مركزي در افغانستان را در كارنامه خود دارند اما اين دو هيچگاه در اين سال‌ها با هم متحد نشده‌اند و حتي گاهي اوقات بر سر مناطق تحت سيطره روستايي نيز با هم جنگيده‌اند. يكي از نگراني‌هاي موجود در افغانستان اين است كه حضور حكمتيار در كابل و همچنين افزايش فعاليت‌هاي سياسي حزب اسلامي كار در ساير شهرها و روستاهاي افغانستان  به عامل مخرب ديگري در شرايط سياسي بسيار نابسامان اين كشور بدل شود. در كابل وي را به عنوان جنگ‌سالاري بسيار خشن و ظالم مي‌شناسند كه در جريان جنگ‌هاي داخلي در دهه 90 در افغانستان حتي به هموطنان خود نيز رحم نكرد و به هركجا كه رسيد موجي از تخريب را به يادگار گذاشت. وي متهم است كه عليه دولت‌هاي منتخب در افغانستان كه با شعارهاي مدني آمده بودند نيز اسلحه كشيده است. بازگشت حكمتيار با روز پيروزي مجاهدين در افغانستان همزمان شد؛ روزي كه يادآور آوريل 1922 و پيروزي افغان‌ها بر نيروهاي اتحاد جماهير شوروي سابق است. معمولا در اين روز افغان‌ها با يونيفورم‌هاي نظامي در مراسم شركت مي‌كنند اما امسال حضور مرداني با ريش‌هاي بلند كه فرياد مي‌كشيدند ‌الله‌اكبر در سالروز اين پيروزي مجاهدان بيشتر به چشم مي‌آمد. اشرف غني كه براي پاسداشت اين روز مراسمي در كاخ رياست‌جمهوري برگزار كرده بود از سوي بسياري از گروه‌ها متهم به انعطاف نشان دادن در برابر جنگ سالارهاي سابقه‌دار است. احمد ضيا مسعود كه مشاور ويژه غني در دولت بود و همچنين برادر احمد شاه مسعود است پس از آنكه تهديد به استعفا و هدايت راهپيمايي‌هاي ضددولتي كرد از سوي رياست‌جمهوري اخراج شد. عبدالرشيد دوستم كه از جنگ سالارهاي ازبك است و عنوان معاون اول رييس‌جمهور را هم به خود اختصاص داده در حال حاضر به دليل پرونده‌هاي قضايي در حصر خانگي به سر مي‌برد. در دو هفته گذشته برخي از شهرهاي افغانستان شاهد برگزاري تظاهرات‌هايي عليه غني بوده‌اند.  حكمتيار با پذيرش طرح صلح با دولت در حقيقت به جنگ سالارهاي سابقي پيوسته است كه روزگاري با هم در خيابان‌هاي كابل و ديگر شهرهاي بزرگ افغانستان مي‌جنگيدند. حزب اسلامي در سايه تفاهم صورت گرفته با دولت مي‌تواند به فعاليت‌هاي سياسي بازگردد و اين در حالي است كه اين حزب در حال حاضر هم دشمنان بسياري در افغانستان دارد و البته كه صدها نفر از اعضاي آن به دليل فعاليت‌هاي شبه‌نظامي‌گري در زندان‌هاي دولت هستند و قرار است طبق توافق به زودي آزاد شوند. برخي از تحليلگران مي‌گويند كه دولت قصد دارد حزب اسلامي كار و پذيرش صلح از سوي اين حزب را به الگويي براي طالبان بدل كند. برخي مشاوران حكمتيار مي‌گويند كه وي قصد دارد پس از رسيدن به كابل راهپيمايي گسترده‌اي را در پايتخت به راه بيندازد.  حكمتيار در سخنان خود در روز شنبه در حالي كه ريش‌هايش سفيد شده بود و عمامه‌اي مشكي بر سر داشت اعلام كرد كه به اصلاحات صلح آميز توسط دولت اعتقاد دارد اما مساله اينجا است كه افغانستان به دولت مركزي مقتدري نيازمند است و هيچگاه هم دولتي تحميلي را نمي‌پذيرد. حكمتيار در بخش‌هاي ديگري از سخنان خود دولت اشرف غني را به دليل شكاف‌هاي داخلي كه در افغانستان ايجاد كرده مورد شماتت قرار داد. شكاف‌هايي كه وي مي‌گويد عملا غني را از مسوول اجرايي دولت يعني عبدالله عبدالله كه با وي در اين جايگاه شريك است دور و دورتر كرده است. يكي از رهبران افغان كه به‌شدت نگران تاثير حكمتيار بر اوضاع سياسي در افغانستان است محمد عطانور است كه از دولتمردان مقتدر خطه شمالي افغانستان است. مردي كه خود نيز در كارنامه كاري خود سابقه فعاليت‌هاي شبه‌نظامي‌گري دارد. نور در سخنراني‌اي كه به شكل نيابتي از جانب وي در مزار شريف قرائت شد از پروسه صلح و آشتي ملي شكل گرفته استقبال كرد اما در مورد مردان حكمتيار كه براساس توافق صورت گرفته مي‌توانند همچنان سلاح‌هاي خود را حفظ كنند، ابراز نگراني كرد. وي در اين خصوص گفت: اين وضعيت مي‌تواند بر پيچيدگي اوضاع بيفزايد و تبعات غيرقابل پيش‌بيني و غيرقابل كنترلي هم داشته باشد. براساس توافقي كه ميان دولت و تيم مذاكره‌كننده منسوب حكمتيار انجام شده، نمايندگان وي پذيرفته‌اند كه به قانون اساسي اين كشور احترام بگذارند، اسلحه‌هاي خود را تحويل دهند و از هيچ تلاشي براي برقراري صلح در افغانستان دريغ نكنند. دولت نيز موظف شده تا زندانياني را كه سابقه جنايي خاصي ندارند و به حزب اسلامي تعلق دارند آزاد كند. از سوي ديگر حكمتيار نيز حق شركت در فعاليت‌هاي سياسي را براي خود در نظر گرفته است.