تعداد ايرانيان عضو شبكه‌هاي اجتماعي چه ميزان است

  سهيل سراييان/  علي جنتي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي، پنجشنبه هفته گذشته در نشستي با اصحاب هنر و فرهنگ اصفهان با بيان اينكه 5/9 ميليون نفر ازشبكه وايبر در ايران استفاده مي‌كنند، گفت: «علاوه بر اين ميزان كه از شبكه وايبر استفاده مي‌كنند در كشور نزديك به ۴ الي 5/4 ميليون نفر عضو شبكه فيس‌بوك هستند. در شرايط كنوني استفاده از همه ابزارها اجتناب‌ناپذير است و كسي نمي‌تواند در برابر آن بايستد. بايد از اين پديده اجتماعي استفاده بهينه و مثبت كنيم.» اين در حالي است كه براساس آمارها و اظهارنظرهاي مراكز معتبر جهاني درباره ميزان عضويت ايراني‌ها در شبكه‌هاي اجتماعي اين تعداد چند برابر آمارهاي وزير ارشاد اعلام شده است.
اين اولين باري نيست كه وزير ارشاد به اين اندازه تعداد كاربران ايراني اين شبكه‌ها را كم ارايه مي‌دهد، در تاريخ 23 دي ماه سال 1392 علي جنتي در مصاحبه با شبكه خبري الجزيره در ابتدا از عضويت سه ساله خود در فيس‌بوك خبر داد و سپس درباره تعداد كاربران ايراني گفت: «من فكر مي‌كنم الان همه ايراني‌ها از اينها استفاده مي‌كنند و بر اساس برخي آمارهايي كه ما داريم الان چهار‌ميليون‌نفر از ايراني‌ها عضو «فيس‌بوك» هستند و عملا از اين سايت استفاده مي‌كنند. دير يا زود اين محدوديت كه براي استفاده از فيس‌بوك برقرار شده است بايد برداشته شود. » البته بايد عضويت آقاي وزير در فيس‌بوك را به فال نيك گرفت و به تلاش‌هاي ايشان براي رفع فيلترينگ اين شبكه‌ها اشاره كرد، زيرا وزراي ارشاد دولت‌هاي گذشته نه عضو فيس‌بوك بودند و نه علاقه‌اي به صحبت درباره اين موضوع داشتند، اين در حالي است كه در تاريخ
12 بهمن سال 1390، سيد محمد حسيني، وزير ارشاد دولت دهم در ديدار با جمعي از روزنامه‌نگاران مصري در پاسخ به سوال يكي از روزنامه‌نگاران مصري درباره استفاده جوانان كشورهاي اسلامي از شبكه‌هاي اجتماعي مانند فيس بوك و توييتر براي ايجاد روابط مستحكم‌تر جويا شد كه حسيني گفت: «همان‌طور كه قدرت‌هاي جهاني از فضاي مجازي مي‌خواهند استفاده كنند مردم منطقه هم بايد از اين امكان براي پيشبرد اهداف والاي خودشان بهره بگيرند. ما هم تاكيد داريم كه جوانان ما بايد به زبان‌هاي مختلف آشنا شوند كه بتوانند اين ارتباط را بين يكديگر ايجاد كنند.» اما دقيقا در زماني كه ايشان درباره ارتباط بين كشورهاي اسلامي از طريق شبكه‌هاي اجتماعي صحبت كرد دو سالي مي‌شد كه توييتر و فيس‌بوك در ايران فيلتر شده بودند.
 اما آمارهاي وزير ارشاد به نظر بسيار كمتر از مقدار واقعي عضوهاي ايراني شبكه‌هاي اجتماعي است.  براساس صحبت‌هاي وزير ارشاد نزديك به 5/9 ميليون عضو ايراني در وايبر و نزديك به 5/4 ميليون نفر در فيس‌بوك حضور دارند، اما اين آمار با توجه به ضريب نفوذ اينترنت در ايران كمي سوال‌برانگيز به نظر مي‌رسد.  

عضوهاي ايراني وايبر و فيس‌بوك چند نفر هستند؟

مركز ارتباطات Annenberg وابسته به دانشگاه پنسيلوانيا مطالعه‌اي را درباره حضور شبكه‌هاي اجتماعي در ايران انجام داد و مركز الكسا (Alexa) يكي از معتبرترين مراكز امتيازدهي به سايت‌هاي اينترنتي توضيح داده است كه چه تعداد ايراني عضو اين شبكه‌ها هستند. مركز Alexa رتبه پايگاه اينترنتي ارايه‌دهنده خدمات وايبر بين سايت‌هاي محبوب ايراني را 764 و رتبه جهاني آن را 5 هزار و 631 معرفي كرده است. با همين رتبه Alexa توضيح داده است كه ايراني‌ها بزرگ‌ترين گروه مخاطبان وايبر را در جهان تشكيل مي‌دهند و به عبارت ديگر، بزرگ‌ترين گروه اعضاي وايبر ايراني هستند. در بررسي‌هاي اين مركز امتيازدهي اينترنتي اعلام شده است كه 1/11 درصد از تمام مشتركان سرويس پيام رسان وايبر ايراني هستند. با توجه به اين آمار كه از مركز الكسا به دست آمده بيش از 28 ميليون ايراني عضو وايبر هستند و يكي از تاثيرگذار‌ترين كشورهاي اين نرم‌افزار ارتباطي به حساب مي‌آيند.  مركز Annenberg بر اساس مطالعه خود دريافته است كه از هر 10 ايراني عضو فيس‌بوك هفت نفر به كمك سرويس VPN وارد اين شبكه اجتماعي مي‌شوند و البته يك سوم آنها از ناامن بودن اين ابزارهاي فيلترشكن آگاهي دارند. طبق آمارهاي منتشر شده از سوي اين مركز تحقيقاتي، 59 درصد كاربران ايراني روزانه چند بار سراغ صفحه شخصي خود در فيس‌بوك مي‌روند، 27 درصد روزي يك بار اين كار را انجام مي‌دهند كه با توجه به اطلاعات به دست آمده در ايران به نقل از الكسا نزديك به 12 ميليون كاربر فعال و 27 ميليون كاربر گذري در فيس‌بوك حضور دارند. همه اين آمارها با توجه به فيلتر بودن فيس‌بوك و ساير شبكه‌هاي اجتماعي به صورت گمانه‌زني مطرح مي‌شود و به تعداد دقيق كاربران به دليل نبودن عنوان ايران در اين شبكه‌ها غيرقابل دسترسي است. اما سوال اصلي اين است كه چگونه در ميان 40 ميليون كاربر ايراني در اينترنت تنها چهار ميليون نفر عضو فيس‌بوك هستند، آقاي وزير؟