همه پرسي غيرقانوني است

يسرا بخاخ

با گام‌هاي سريع و بدون توجه به هشدارها و مخالفت‌هاي داخلي و بين‌المللي كردستان عراق به سوي هدف خود براي برگزاري همه پرسي جدايي از عراق كه قرار است 25 سپتامبر جاري برگزار شود، حركت مي‌كنند. در حالي كه دولت عراق اين اقدام رياست منطقه كردستان را تلاشي براي فريب مردم اين منطقه مي‌داند.  مسعود بارزاني، رييس منطقه كردستان اين روزها فعال‌تر از هميشه و در مصاحبه‌هاي متعدد با رسانه‌هاي مختلف مدعي است كه كردها ديگر نمي‌توانند بخشي از كشور عراق باشند و به دنبال هدف خود براي تاسيس دولت مستقل كردستان هستند. اما ماجرا فقط به منطقه كردستان محدود نمي‌شود بلكه طمع رياست منطقه كردستان عراق براي توسعه دامنه مناطق تحت نفوذ و اضافه كردن بخش‌هايي از نينوا، موصل و كل استان كركوك به قلمرو خود حاكي از تصميم كردستان براي تجزيه عراق است. پارلمان عراق روز سه شنبه با راي اكثريت اعضا تصميم كردستان براي برگزاري همه‌پرسي جدايي از عراق را رد كرد و آن را غيرقانوني دانست و به حيدر العبادي، نخست‌وزير اين كشور اين امكان را داد تا هر اقدامي كه براي جلوگيري از برگزاري همه‌پرسي چه در داخل منطقه كردستان چه در مناطق مورد مناقشه مانند كركوك را لازم مي‌داند، اجرا كند. پارلمان همچنين دولت عراق را مسوول حفظ وحدت كشور از طريق مذاكره با اربيل براي حل مساله همه پرسي كردستان و جلوگيري از اين اقدام دانسته است.  سليم الجبوري، رييس پارلمان عراق تاكيد كرد كه راي نمايندگان به غيرقانوني بودن همه پرسي كردستان نشان مي‌دهد كه نمايندگان اين كشور بر وحدت اراضي عراق تاكيد دارند و افزود مواردي كه منطقه كردستان مي‌تواند در خصوص آن اقدام به برگزاري همه پرسي كند در قانون اساسي قيد شده است و همه پرسي براي جدايي يكي از اين موارد نيست و وارد كردن مناطق مورد مناقشه به دامنه برگزاري همه پرسي هم غيرقانوني است. در حالي كه 204 نماينده از اصل 328 نماينده پارلمان در جلسه روز سه شنبه حضور داشتند، كردهاي پارلمان عراق باز هم ساز مخالف خود را در ابتداي جلسه پارلمان زدند و فراكسيون كردها جلسه پارلمان را ترك كردند. محمد الكربولي يكي از نمايندگان پارلمان عراق اعلام كرد كه با وجود ترك جلسه راي‌گيري به وسيله نمايندگان كرد اما باز هم مخالفت با برگزاري همه پرسي كردستان با اكثريت آرا تصويب شد.
نگراني از تنش نظامي
در حالي كه طي چند روز گذشته با نزديك شدن به موعد برگزاري همه پرسي، پيام‌هاي هشدارآميز نسبت به برگزاري همه پرسي كردستان بيشتر مي‌شود نگراني‌ها در خصوص احتمال درگيري نظامي نيروهاي پيشمرگه و نيروهاي بسيج مردمي عراق هم افزايش پيدا كرده است.  العربي الجديد گزارش داد كه نيروهاي نظامي پيشمرگه كرد شمار نيروهاي خود را در استان كركوك افزايش داده‌اند، يك مسوول محلي در استان كركوك به روزنامه العربي الجديد گفته تجهيزات نظامي ارتش عراق كه شماري از آن متعلق به نيروهاي الحشد الشعبي است و با هدف آمادگي براي عمليات الحويجه به كركوك آورده مي‌شود، طرف كردي را نگران كرده است به همين دليل شمار نيروهاي پيشمرگه در اين استان افزايش پيدا كرده و تعداد زيادي از اين نيروها در نزديكي مراكزي كه براي اخذ راي همه‌پرسي كردستان در نظر گرفته شده، مستقر شده‌اند. اين مقام محلي كه نخواسته نامش فاش شود تاكيد كرده كه نيروهاي بيشتري به استان كركوك اعزام خواهند شد و اين اقدام در راستاي مقابله با هرگونه تلاشي براي مختل كردن روند برگزاري همه پرسي در اين استان است. كردها اظهارات اخير تعدادي از فرماندهان نيروهاي الحشد الشعبي در خصوص برگزاري همه پرسي جدايي كردستان را براي افزايش نظاميان وابسته به خود در استان‌هاي عراقي بهانه كرده و مدعي شده‌اند كه ممكن است نيروهاي الحشد الشعبي عليه كردها اقدام نظامي كنند. كريم النوري يكي از فرماندهان نيروهاي الحشد الشعبي پيش‌تر در نشستي خبري گفته بود كه مسعود بارزاني، رييس منطقه كردستان عراق بايد بداند كه صبر هم حدي دارد و فرماندهان كرد بدانند كه نيروهاي بسيج مردمي عراق موافق وحدت كشور هستند و با هرگونه همه پرسي كه منجر به تجزيه كشور مي‌شود مخالف‌اند. يوسف محمد، رييس پارلمان كردستان عراق هم به جمع مخالفان برگزاري همه پرسي پيوسته و تاكيد كرد كه اين اقدام به ايجاد وضعيت بي‌ثباتي در منطقه كردستان منجر خواهد شد. وي يادآور شده كه اين همه‌پرسي با هدف محقق ساختن منافع كشورهاي ديگر صورت مي‌گيرد و هشدار داده كه ممكن است اين مساله به سطح بين‌المللي و منطقه‌اي كشانده شود. محمد پيشنهاد داد كه بهتر است مساله برگزاري همه‌پرسي در پارلمان كردستان مورد بررسي قرار بگيرد و قانوني در اين خصوص نيز صادر شود زيرا در صورتي كه همه‌پرسي در موعد مقرر خود برگزار شود به ادامه مشكلات و ريشه دار‌تر شدن آن منجر خواهد شد. اياد علاوي، معاون رييس‌جمهور عراق نيز كه پيش از اين خواستار به تعويق انداختن همه پرسي شده بود روز سه شنبه براي ديدار و گفت‌وگو با مسعود بارزاني، رييس منطقه كردستان عراق به اربيل سفر كرده است. در حالي كه ارتش عراق براي عمليات آزادسازي الحويجه خود را آماده مي‌كند، برخي جريان‌هاي سياسي عراقي كُردها را به توافق‌ با عناصر تروريستي داعش براي خارج كردن آنها از الحويجه متهم كرده‌اند. اين گزارش‌ها با انتشار تصاوير ويديويي از عناصر تروريستي داعش در كنار نيروهاي كُرد همراه شده است كه نشان مي‌دهد نيروهاي پيشمرگه با دو هدف با تروريست‌هاي داعش براي خروج از الحويجه مذاكره كرده‌اند؛ يكي اينكه با اين روش كُردها مي‌توانند به راحتي بخش‌هاي بيشتري از اراضي كركوك را در اختيار بگيرند و هدف ديگر اينكه با استقرار گسترده نيروهاي آسايش در كركوك، با هرگونه اقدامي در مخالفت با اضافه شدن كركوك به منطقه كردستان عراق مقابله خواهد شد.  عزت الشابندر يكي از شخصيت‌هاي سياسي عراقي كه معتقد است جدايي كردستان از عراق براي اين كشور و براي كردستان بهتر است، خيلي پيش‌تر از تصميم مسعود بارزاني براي برگزاري همه‌پرسي كردستان عراق گفته بود كه اگر كردستان از عراق جدا شود ديگر عراق عربي با شيعه و سني‌اش متحد شده و از بحران و دعواي قوميتي در عراق خبري نخواهد بود. او در يكي از برنامه‌هاي تلويزيوني در بررسي مساله برگزاري همه پرسي كردستان عراق مي‌گويد: روياي برپايي دولت كُرد چيزي است كه مردم اين قوم همواره در سر پرورانده‌اند اما اختلاف اصلي مردم با رهبران كُرد در زمان‌بندي برپايي اين دولت است كه اشتباه در زمانبندي اين اقدام مي‌تواند نوعي خودكشي به شمار برود و به تعويق انداختن آن يعني تا چند دهه ديگر خبري از برگزاري همه پرسي جدايي نخواهد بود. الشابندر مي‌گويد فشارها براي لغو همه‌پرسي جدايي كردستان از عراق نتيجه‌بخش نخواهد بود زيرا اين به معناي شكست بزرگي براي بارزاني خواهد بود و او تمام تلاش خود را خواهد كرد تا همه‌پرسي در زمان مورد نظرش برگزار شود. اين تحليلگر و سياستمدار عراقي مي‌گويد كه برگزاري همه‌پرسي و اعلام نتيجه آن لزوما به معناي جدايي كردستان از عراق نخواهد بود يا حداقل تحقق اين مساله مدتي زمان مي‌برد. الشابندر به اين نكته اشاره كرده كه ديگر حمايت اسراييل از برگزاري همه‌پرسي و در گام بعدي تجزيه عراق ديگر پنهان نيست و در مقابل هم برخي جريان‌ها و شخصيت‌هاي سياسي در كردستان عراق از اين اقدام خوشنود شده‌اند. به گفته او زماني مسعود بارزاني از اينكه عمار الحكيم گفته بود فقط اسراييل از طرح تشكيل دولت كردستان استقبال مي‌كند ناراحت شده بود اما حالا كه نزديك‌ترين دوستان و شركايش در اروپا و امريكا هم با برگزاري همه پرسي كردستان مخالفت كرده‌اند به نظر نمي‌رسد كه او ديگر از اينكه تل‌آويو تنها حامي او در اين گام باشد، آزرده خاطر شود.