كشف آثار تاريخي زير چكش حراجي

گروه اجتماعي| تصوير آشنا و جهاني از سرباز هخامنشي در يك حراجي آثار هنري كهن در نيويورك ثبت شده، سربازي با كلاه مخصوص گارد جاويدان و آرايش موهاي صورت و چشماني كه جهان را به ياد تخت جمشيد و امپراتوري هخامنشي مي‌اندازد. اين اثر ارزشمند كه از آثار شاخص نمايشگاه و حراج كمپاني Rupert wace ancient art  است، روي پوستر اين نمايشگاه هم جا خوش كرده، اما خيلي زود از چرخه فروش و نمايش در اين حراجي خارج شد. به گفته مسوولان سازمان ميراث فرهنگي، اين اثر پيش از انقلاب از ايران خارج شده و در اين حراجي به نوعي كشف شده است. با اطلاع سازمان ميراث فرهنگي، دادستان نيويورك در حكمي دستور توقف فروش اين اثر را صادر كرد تا مراجع حقوقي در خصوص مالكيت آن تصميم‌گيري كنند. روز گذشته ابراهيم شقاقي، مديركل حقوقي سازمان ميراث فرهنگي در اين رابطه گفت: «با تلاش و پيگيري اداره‌كل حقوقي سازمان ميراث‌فرهنگي، همكاري معاونت ميراث‌فرهنگي سازمان ميراث‌فرهنگي و از طريق دفتر لاهه (مركز خدمات حقوقي بين‌المللي) دستور دادستان نيويورك براي توقيف نقش‌برجسته ارزشمند سرباز هخامنشي تخت‌جمشيد كه دهه‌ها پيش از ايران ربوده شده بود، صادر شد. پيگيري‌هاي حقوقي براي اثبات تعلق اثر به ايران و خروج غير‌قانوني آن از كشور و نهايتا استرداد آن از سوي اداره‌كل حقوقي سازمان و از طريق دفتر مركز خدمات حقوقي بين‌الملل رياست‌جمهوري در حال انجام است.»
اين نخستين بار نيست كه آثار ارزشمند ايراني سر از حراجي‌هاي دنيا در مي‌آورند و مسوولان ميراث فرهنگي كشور از وجود آنها با خبر مي‌شوند. طبق قانون‌هاي موجود بين‌المللي اگر اثري در يك حراجي عرضه شود كه مالك آن نه يك شخص، بلكه يك دولت باشد، از فروش آن ممانعت به عمل مي‌آيد و بعضي كشورها اين ممانعت را پيشتر برده و مانع ورود آثاري با اين مشخصات بدون مجوز دولت مربوطه به كشورشان مي‌شوند. آثار ممنوعه در سايت پليس بين‌الملل (اينترپل) ليست شده‌اند و كساني كه قصد خريد از حراجي‌هاي سراسر دنيا را دارند با مراجعه به اين ليست از وضعيت مالكيت و موارد حقوقي اثر اطمينان حاصل مي‌كنند. از آنجايي كه ايران در مقطعي از تاريخ شاهد خروج بي‌رويه آثار ارزشمند تاريخي بود، سال‌هاست كه اخبار مربوط به كشف آثار تاريخي ايران از زير چكش حراجي‌ها منتشر مي‌شود. گل مهرهاي ساساني كه سال گذشته با پيگيري‌هاي وزارت امور خارجه و سازمان ميراث فرهنگي به موزه ملي ايران تحويل داده شدند هم از جمله همين آثار بودند كه از ايتاليا به ايران بازگشتند. آثار چغاميش و خوروين هم موفق شدند به ايران بازگردند اما بودند آثاري كه يا به دليل كوتاهي سازمان ميراث فرهنگي يا با اين استدلال كه مستندات حقوقي براي اثبات مالكيت دولت ايران براي آنها وجود ندارد يا به شكل غيرقانوني از كشور خارج شده‌اند، چوب حراج خوردند و پيش چشم بسياري از فعالان ميراث فرهنگي به فروش رفتند و در آرشيوها و كلكسيون‌هاي خارج از ايران مقيم شدند.
از جمله آثاري كه هرگز به ايران بازنگشتند مي‌توان به يك سنگ‌نگاره هخامنشي كه تصويري از يك سرباز هخامنشي بر آن حك شده بود و مالك آن يك فرانسوي بود، اشاره كرد كه به مبلغ ۵۸۰ هزار پوند در حراج كريستي لندن به فروش رفت. مورد بعدي جام سيمين ايلامي متعلق به هزاره دوم پيش از ميلاد بود كه نبود مستندات كافي براي اثبات مالكيت دولت ايران بر آن باعث شد تا سرنوشت ديگري در آلمان پيدا كند. و بسياري آثار ديگر كه شانس بازگشتن به وطن را نداشتند.