ياسر يگانه/ گروه موسيقي «دالغا» به سرپرستي چنگيز مهدي‌پور سال‌هاي بسياري است كه در عرصه موسيقي ايران فعاليت مي‌كند و در ميان علاقه‌مندان به موسيقي شناخته شده است. اين گروه در گذشته اجراهاي بسياري در جشنواره‌هاي موسيقي به نمايش گذاشته است. همچنين كنسرت‌هاي بسياري نيز در تهران و كشورهاي خارجي برگزار كرده است. گروه «دالغا» در چند سال گذشته كنسرت‌هايش را به اجرا در تبريز معطوف كرده بود، اما امسال گروه «دالغا» تصميم گرفت تا به سكوتش در تهران پايان دهد. اين گروه امروز( 2 اسفند 1393 ) در تالار وزارت كشور روي صحنه مي‌رود تا يكي از بزرگ‌ترين كنسرت‌هاي آذري چند سال گذشته را در تهران رقم زند. در ادامه براي آشنايي با گروه «دالغا» و البته شناخت بيشتر موسيقي آذري پاي صحبت‌هاي چنگيز مهدي‌پور نشستيم.
گروه «دالغا» از چه زماني فعاليتش را آغاز كرد و نخستين اجراي شما كي و كجا بود؟
از سال 1369 با اجرا در اصفهان كارمان را آغاز كرديم. آن اجرا كاري تلفيقي بود. در آن زمان تعداد اعضاي گروه پنج نفر بود. سال 1370 هم براي اجرا در جشنواره موسيقي فجر دعوت و در آن دوره از جشنواره به عنوان نوازنده چيره‌دست انتخاب شدم. پس از آن چند سالي با گروه «دالغا» در جشنواره شركت كرديم و هربار هم توانستيم گروه برتر جشنواره باشيم. آخرين بار سال 1378 در جشنواره موسيقي نواحي در كرمان شركت كرديم كه در آن دوره گروه ما مورد توجه خاص محمدرضا درويشي قرار گرفت. پس از آن دوره بود كه ديگر در بخش رقابتي شركت نكرديم و چند سالي در بخش جنبي جشنواره حاضر بوديم.
علاوه بر اجرا در شهرهاي مختلف ايران، كنسرت‌هاي خارجي هم داشته‌ايد؟
تاكنون در حدود 30 كشور جهان به اجراي كنسرت پرداختيم. سال 1373 بود كه در جشنواره موسيقي «فيتور» در اسپانيا شركت كردم و در ميان 128 كشور توانستم ديپلم افتخار جشنواره را از آن خود كنم. از سال 1376 كنسرت‌هاي‌مان را به صورت رسمي در تبريز آغاز كرديم. تقريبا هر سال به تهران هم مي‌آمديم و كنسرت‌مان را برگزار مي‌كرديم. آن زمان براي نخستين‌بار بود كه موسيقي «عاشيق» توانست در كنسرت‌هاي رسمي تا اين حد مخاطبان را به خود جذب كند. تا سال 1389 كه آخرين اجراي‌مان را در برج ميلاد برگزار كرديم، بعد از آن در تهران كنسرتي برگزار نكرديم.
چرا از سال 89 تاكنون اجرايي در تهران نداشته‌ايد؟
آخرين باري كه در تهران كنسرت برگزار كرديم، برگزار‌كننده كنسرت به ما كم لطفي كرد و ما هم چند سالي از فضاي تهران دور بوديم.
انگيزه بازگشت دوباره گروه «دالغا» به تهران چيست؟
خوشبختانه در كشور ما انواع موسيقي مناطق مختلف وجود دارد كه اين جاي خوشبختي است. ما موسيقي مدرن آذري را اجرا مي‌كنيم و دوست داريم اقوام مختلف بيايند و با موسيقي آذري از ديدگاه گروه «دالغا» آشنا شوند.
گمان مي‌كنيد در كنسرت تهران، مخاطبان‌تان بيشتر آذري‌زبانان باشند يا اينكه ديگر اقوام هم به تماشاي كنسرت‌تان مي‌آيند؟
خوشبختانه كنسرت‌هايي كه در گذشته در برج ميلاد و تالار وزارت كشور داشتيم، براساس آماري كه گرفته شده بود
فارس زبانان تعدادشان بيشتر از آذري زبانان بود. حتي صحبت‌هايي كه مخاطبان غير آذري در پايان هر كنسرت با من مي‌كردند برايم بسيار جذاب بود.
اينكه مخاطبان غيرآذري هم به تماشاي كنسرت‌تان مي‌آيند، شايد به دليل نگاه علمي و دقيق و نوآوري در اجراي موسيقي آذري است. آنچه شما در گروه «دالغا» اجرا مي‌كنيد با آنچه موسيقي «عاشيقي» نام دارد، چه تفاوتي مي‌كند؟
وقتي حرف از «عاشيق» مي‌آيد برخي در ذهن‌شان همان اجراهاي قديمي موسيقي عاشيقي مي‌آيد و با كار ما چندان آشنايي ندارند، در حالي كه برخي از استادان بزرگ مانند عاليم قاسيم اف مي‌گويند كه ما ريتم را از گروه «دالغا» برداشت مي‌كنيم. متاسفانه همزبانان ما كمتر با اجراهاي ما آشنا هستند، چرا كه بيشتر اجراهاي ما در تهران و در قالب جشنواره موسيقي بوده است.
اوضاع موسيقي «عاشيق» در حال حاضر چگونه است؟
موسيقي عاشيق رنگ خود را از دست داده است. قبلا از عاشيق‌ها، «اوزون»ها موسيقي آذري را اجرا مي‌كردند. 100 تا 150 سال طول كشيد تا عاشيق‌ها جاي اوزون‌ها را گرفتند. جالب اينكه در حال حاضر هيچ عاشيقي در حيطه تعريف واقعي‌اش قرار نمي‌گيرد. قبلا مردم سواد نداشتند و عاشيق‌ها با سازشان براي مردم داستان تعريف مي‌كردند. اما الان مردم باسواد هستند و هركسي بخواهد داستاني را بداند مي‌رود و كتابش را مي‌خواند. مردم وقت چنداني ندارند كه بنشينند و عاشيق در طول يك هفته برايشان داستان تعريف كند.
نگاه شما در گروه «دالغا» به موسيقي عاشيق چگونه است؟
ما نگاه نويي به موسيقي عاشيق داريم و با حفظ اصالت‌هايش دست به نوآوري زنده‌ايم. خوشبختانه تاثير كارهاي گروه «دالغا» بر جوانان به‌گونه‌اي است كه واقعا ما انتظارش را نداشتيم.
آيا امروز در ميان موسيقي آذري عاشيق‌ها جايگاه اصلي خود را از دست داده‌اند؟
مي دانم كه برخي ممكن است از اين حرف من دلخور شوند اما اين يك واقعيت است. عاشيق در معني واقعي‌اش هشت تعريف دارد كه هر عاشيقي بايد بتواند اين هشت تعريف را عملي كند؛ ساز مي‌زند، مي‌خواند، داستان‌سرايي مي‌كند، آهنگسازي مي‌كند، مي‌رقصد، هنرپيشگي مي‌كند و نقش شخصيت‌هاي مختلف داستان را بازي مي‌كند و... حال اينكه ديگر عاشيق‌ها دربرگيرنده اين تعريف‌ها نيستند. يادم هست كه در گذشته عاشيق حسين وقتي داستاني را تعريف مي‌كرد، من گمان مي‌كردم كه تمام شخصيت‌ها را مي‌بينم. كاري كه ما آغاز كرده‌ايم مورد توجه مردم قرار گرفته است. آنهايي كه با كار ما آشنا هستند، مي‌دانند كه كار ما براي حفظ ريشه‌هاي موسيقي آذري است و روي همان ريشه‌ها كار كرده‌ايم.
تقريبا چند روز ديگر و در دوم اسفند 1393 پس از چند سال در تهران به روي صحنه مي‌رويد. مخاطبان اين كنسرت‌تان با چه فضايي روبه‌رو مي‌شوند؟
براي كنسرت تهران برنامه‌ريزي كرده‌ايم كه همه بتوانند از اجرا لذت ببرند. اگر مي‌خواستم تنها فكر خودم را در كنسرت بگنجانم شايد براي خيلي‌ها خسته‌كننده مي‌شد و تنها عده خاصي از آن لذت مي‌بردند. ما در اجراي تهران قطعه‌هايي داريم كه از نظر فني سطح بالايي دارند. سعي كرده‌ايم كه چهار بخش موسيقي عاشيقي يعني حماسي، شاد، عرفاني و عاشقانه را در كنسرت تهران داشته باشيم، تنها بخش شاد را كمي پررنگ‌تر كرده‌ايم.
پيش از اين گفته بوديد كه در تركيب گروه «دالغا» از سازهاي تازه‌اي در موسيقي آذري استفاده مي‌كنيد. نام اين سازها چيست و چگونه وارد گروه «دالغا» شده‌اند؟
موسيقي آذري در گذشته تنها يك ساز بوده است و تنها با «قوپوز» اجرا مي‌شده، بعد از مدت‌ها «بالابان» اضافه شده و در ادامه هم ريتم به ميان آمده است. اگر داستان‌هاي آذري را خوانده باشيد، مي‌بينيد كه از سازهايي مانند «جوره»، «تاوار» و «آنا» نام برده شده است. ما در اجراي كنسرت سال 1389 در برج ميلاد براي نخستين‌بار از اين سه ساز استفاده كرديم.
ريتم در گروه‌تان چه جايگاهي دارد و از چه سازهايي استفاده مي‌كنيد؟
ريتم نكته ديگري است كه در اجرا بسيار اهميت دارد. براي اجراي قطعه‌هاي حماسي ريتم «قاوال» اصلا جوابگو نيست. نقاره هم سازي است كه تنها برخي نوازندگان مي‌توانند كارهاي خاصي با اين ساز كنند. اما من در گروه «دالغا» مدتي ساز «تومبا» را اضافه كردم. من تحقيقي درباره سازهاي قديمي داشم كه به نام سازي تركي برخورد كردم كه نامش «تومبا» است. اين ساز مانند «تومبا» است اما كمي كوتاه‌تر است. اين اواخر هم ساز «كاخون» را به تركيب گروه اضافه كردم. بعدها دف و تنبك را هم به موسيقي آذري آوردم. ويولنسل هم براي فضاسازي و داشتن صداي بم در گروه مورد استفاده قرار گرفته است. به‌طور كلي صدادهي گروه بسيار خوب است.
در تركيب گروه «دالغا» از سه خواننده استفاده مي‌كنيد. علت اين انتخاب‌ها چيست؟
چند سالي است كه در تركيب گروه «دالغا» سه نوع موسيقي سنتي، اُپرا و عاشيقي را مدنظر دارم. هر كدام از اين انواع موسيقي نوعي تبليغ براي ديگر بخش‌ها هم دارد.
در پايان چه ديدگاهي نسبت به اوضاع كنوني موسيقي اصيل ايراني داريد و انتظارتان از مسوولان فرهنگي در قبال اين هنر چيست؟
موسيقي اصيل را دولت بايد حمايت كند. موسيقي هنري است كه از گذشته مانده است و ما بايد اين هنر را حفظ كنيم. ما نماينده ملتي هستيم كه اين موسيقي را مي‌نوازند. متاسفانه هضم موسيقي اصيل و سنتي براي مردم عادي دشوار است، به همين دليل بايد اين نوع از موسيقي را بيشتر حمايت و معرفي كنيم. متاسفانه امروز تلويزيون ما موسيقي اصيل ما را نشان نمي‌دهد و جوانان ما با موسيقي و سازهاي ايراني اصلا آشنا نيستند در حالي كه موسيقي و سازهاي غربي را به‌خوبي مي‌شناسند و اين جاي تاسف دارد.