پيشخوان
روايت «كوراوغلي» توسط آخرين بازماندگان نسل عاشوق‌هاي قشقايي
چهل و نهمين شماره از آلبوم‌هاي موسيقي نواحي موسسه فرهنگي هنري ماهور با عنوان «موسيقي قشقايي، عاشوقلر موقاملاري» كه حاصل پژوهش و گردآوري دامون شش بلوكي است و به منظومه‌هاي موسيقايي ايل قشقايي اختصاص دارد، به تازگي توسط اين موسسه فرهنگي هنري منتشر شد. در مقدمه اين آلبوم به قلم دامون شش بلوكي آمده است: «كوراوغلو يكي از نمونه‌هاي مشهور و كهن داستان‌هاي حماسي و تلفيقي از نظم و نثر است. اين منظومه نه‌تنها در سرزمين هاي مردم ترك زبان حضور دارد بلكه در ادبيات برخي فرهنگ ها و زبان هاي ديگر نيز وارد شده است. برخي پژوهشگران سابقه تاريخي داستان كوراوغلو را بسيار كهن و در مواردي به پيش از اسلام نسبت مي دهند. حضور اين داستان را از اروپا گرفته تا تركيه، عراق، سوريه و جنوب سيبري و كشورهاي آسياي ميانه و مناطقي مانند آلتاي و حوالي روسيه، اوكراين تا قفقاز و ايران و افغانستان و ايالت‌هايي در چين و مغولستان و تاتارستان به‌خوبي مي‌توان مشاهده و بررسي كرد. عاشيق‌ها، كه از مهم‌ترين عوامل آفرينش، حفظ، ارايه و اشاعه ادبيات شفاهي جوامع و فرهنگ‌هاي قومي خويشند، مضمون هاي عاشقانه، حماسي، رزمي و بزمي را در قالب منظومه هاي داستاني، با روايتي موسيقايي، همراه با پند‌هاي اخلاقي و حكيمانه و نكات عرفاني، با شيوه‌هايي جذاب و خلاقانه نقل و روايت مي‌كنند. مدل‌هاي اجرايي عاشيق‌ها در هر فرهنگ و منطقه در شيوه‌هاي ارايه هنري و ادبي متفاوت است و با بررسي اجرا‌ها و روايت‌هاي موسيقايي حتي يك منطقه خاص متوجه مي شويم كه عاشيق‌ها در اجراي يك منظومه هركدام روايت و شيوه‌اي منحصر‌به‌فرد دارند. در بخش ادبي و داستاني، هر عاشيق با سبك و خلاقيت شخصي مي كوشد در تلخيص، توسعه، بخش‌بندي و تركيب اپيزود‌ها و تمركز بر عناصر و پرسوناژ‌هاي داستان و كم‌‌رنگ و پررنگ كردن آنها ابداعاتي ايجاد كند. در بخش موسيقي‌سازي نيز عاشيق با توجه به تسلط و ميزان توانايي تكنيكي در نوازندگي و دانش موسيقي، دست به خلاقيت‌هاي تكنيكي مي‌زند و بداهه‌هايي را نيز ارايه مي‌دهد. اين ابداعات و خلاقيت ها، چه در بخش ادبيات و چه در بخش موسيقي، به الگويي جذاب و مورد تقليد براي ديگر عاشيق‌ها تبديل و در فرهنگ و هنر آن ناحيه ماندگار مي شود. » آلبوم فوق از هشت بخش تشكيل شده و راوي داستان«كوراغلو» عاشوق مرادقلي ابراهيمي است. روايت كوراغلو با اجراي«آغاز روايت و قطعه كوچ عيوض»، «شادي كوراغلو و يارانش از خبر يافته شدن عيوض و قطعه خوش گليدينگ عيوض، خوش گلدينگ»، «جشن بازگشت عيوض و قطعه مرال باخ باخ» و «فرمان كوراغلو به جلالي‌ها جهت آوردن اسلحه و ادامه روايت و قطعه دنه نوللو سرداروموز » صورت مي‌گيرد.
همنشيني سه عود وراي پيشداوري‌هاي رايج
آلبوم موسيقي «سه عود» نيز كه اواخر دي ماه توسط انتشارات «نغمه حصار» منتشر شد شامل نوازندگي شهرام غلامي، اميد توفيقي و ياسمين شاه‌حسيني با ساز عود و همراهي سازهاي كوبه‌اي به نوازندگي بهنام معصومي است. آلبوم سه عود كه در 30 دي ماه با اجراي كنسرتي با همين عنوان در تالار رودكي به شكل رسمي رونمايي شد از شش‌قطعه «شيدايي»، «سلوك»، «سرمستي»، «بر‌فراز لاجوردي»، «بلوچ» و «ليلي» تشكيل شده است. شهرام غلامي، آهنگساز اين آلبوم از سال 1370 فراگيري ساز عود را نزد منصور نريمان آغاز كرد. او كه در ضبط استوديويي نوارهاي كنج صبوري، شرح شوق، ناشكيبا به عنوان نوازنده عود حضور داشته تاكنون كنسرت‌هايي را همراه گروه‌هاي رومي، شيوا، داوود آزاد، اسماعيل تهراني، مهرداد دلنوازي، اركستر ملي و اركستر تلويزيون در كارنامه كاري خود دارد. اين نوازنده عود در طول سال‌هاي اخير آلبوم‌هاي مختلفي را در قالب دونوازي و تكنوازي عود منتشر كرده است. در مقدمه آلبوم «سه عود» به قلم رامين صديقي آمده است: «نگاه‌رايج به بربت و شيوه به‌كارگيري اين ساز در آثار اغلب هنرمندانمان، تصويري از يك‌ساز كم‌انعطاف و محدود پديد آورده است كه تنها به‌خاطر قدمت تاريخش براي آن حرمت قايليم همچون پيشكسوتي كه در مقابلش مي‌ايستيم و برايش احترام قايليم اما در دل، ديگر از او انتظار چنداني نداريم. سه عود در موسيقي ما تجربه ديگري است. با رنگ‌بندي و صدادهي‌هايي از اين ساز مواجه مي‌شويم كه وراي پيشداوري‌هاي‌مان است. رنگين‌كماني كه با آگاهي عميق شهرام غلامي از ويژگي‌هاي ناشناخته بربت ساخته و كشيده شده است. شايد براي آنها كه مجال تجربه ديدن اجراي زنده «سه عود» را داشتند باورش راحت‌تر باشد كه آنچه در اينجا شنيده مي‌شود حقيقتا قابليت‌هايي است كه بي‌هيچ ترفندي از دل عود‌ها بيرون مي‌آيد.»اين آلبوم تازه انتشار يافته از شهرام غلامي در دستگاه ماهور و نيز مايه‌هاي دشتي و شوشتري اجرا شده است.
همنوازي سنتور و سازهاي كوبه‌اي به ياد شيدا
آلبوم «به ياد شيدا» كه نخستين اثر شنيداري بهزاد نديمي است چند روز گذشته منتشر و پخش شد. اين آلبوم حاوي منتخبي از آثار علي اكبر خان شيداست كه مي‌توان او را پايه گذار اصلي تصنيف و ترانه به معني و مفهوم امروزي بدانيم. علي‌اكبر بيات شيرازي متخلص به شيدا از اهالي طالقان و مردي شاعر، خوشنويس و موسيقيدان بود كه در ساختن تصنيف مهارت داشت و با ذوق سرشارش توانست مسيري جديد در زمينه تصنيف‌سازي پديد آورد. تصنيف‌هاي شيدا استادانه، جذاب، ساده و مطابق با موازين موسيقي ايراني - اعم از وزن و ملودي و آهنگ- هستند. او راهگشا و راهنماي عارف در تصنيف‌سازي بود. آلبوم به ياد شيدا كه به تازگي منتشر شده شامل 18 قطعه بي‌كلام با نوازندگي سنتور دكتر بهزاد نديمي و نوازندگي دف، تنبك و دايره محمد قنبري است. اين آلبوم در دستگاه همايون و ماهور و آواز اصفهان اجرا شده است و پديد آورنده سعي كرده ضمن حفظ اصالت‌ها و زيبايي قطعات و تنظيم زيبا و به جاي آنها، با گوشه‌هاي رديف موسيقي اصيل ايراني ارتباط برقرار كند. استفاده از قطعات پرتحرك‌تر، با ضرباهنگ‌هاي متفاوت و منطبق‌تر با نياز‌هاي امروزي از ديگر ويژگي‌هاي اين آلبوم است. همراهي زيباي تنبك حميد قنبري، هنرآموخته مكتب بهمن رجبي، در اين اثر بسيار تاثيرگذار و تحسين‌برانگيز است. اين آلبوم شامل ۱۸ قطعه و تصانيفي چوني «اي مه من»، «امشب شب مهتابه»، «اي مه انور»، «كيه كيه در مي‌زنه»، «ناوك مژگان»، «بت چين»، «آن زلف سر كجت»، «يار»، «نرگس مستي»، «اگر مستم»، «در فكر تو بودم» و... است.
الهام از موسيقي قاجار و اجراي امروزي آن
آلبوم «هنگام كه گريه مي‌دهد ساز» به آهنگسازي «حسام اينانلو» و خوانندگي «مجتبي عسگري» هم به تازگي از سوي موسسه فرهنگي- هنري «پرديس موسيقي معاصر» و پخش شركت «ايران گام» منتشر شد. اين آلبوم كه يكي ديگر از تجربه‌هاي همكاري مجتبي عسگري و حسام اينانلو است، ماحصل پارامترهاي فكري و ايده‌هاي خاص آهنگساز هم به لحاظ ريتم و هم به جهت تلفيق موسيقي در زمينه موسيقي كلاسيك ايراني است و در آن تلاش شده تا صاحبان اثر دريافت‌هاي خود را با الهام از موسيقي دوره قاجار اما در مسير و روند موسيقي امروز به اجرا درآورند.» «هنگام كه گريه مي‌دهد ساز» قرار بود نيمه دوم دي ماه سال جاري روانه بازار موسيقي شود اما به دليل ترافيك موجود در توليد آلبوم، بعد از ماه‌هاي محرم و صفر، اين موضوع به تاريخي ديگر موكول شد كه با توجه به تاخير چندين ماهه و چند ساله برخي آثار، خوشبختانه اين اثر با وقفه‌اي ناچيز منتشر شد. اين آلبوم شامل قطعاتي بر اساس سروده‌هايي از نيما يوشيج، شفيعي‌كدكني، هوشنگ ابتهاج و سياوش كسرايي، در دستگاه همايون و آواز دشتي است و حسام اينانلو (آهنگساز- كمانچه و كمانچه آلتو)، عيسي غفاري و امير ابوطالب (تار)، ياور طاهريان (سنتور)، آزاده احمدي (عود) و آرمان عامري (ني) در اين اثر به هنرنمايي پرداخته‌اند.