ماسك اروپايي برابر ترامپ
در واقع با پذيرش اين رويه ايران خود را به جاي مشاركت در يك توافق، در يك شرايط مبهم قرار مي‌دهد كه عنان آن در اختيار رييس‌جمهور امريكاست و بعد از هر انتخابات در امريكا ممكن است مورد بازبيني قرار بگيرد. چنين رويه‌اي نه براي ايران پسنديده است و نه براي جامعه جهاني. حال اگر فرض را بر اين بگذاريم كه اروپايي‌ها تضميني براي تعهد امريكا به برجام بگيرند و از ايران بخواهند كه وارد مذاكرات براي توافقي ديگر بشود، اولين سوالي كه ديپلمات‌هاي ايراني از خود خواهند پرسيد اين است كه «چه منافعي براي ايران در پذيرفتن تعهدات جديد وجود دارد؟» شرايط كنوني به اين شكل است كه هيچ امتياز يا منفعتي براي ورود به مذاكرات جديد براي ايران در نظر گرفته‌نشده است. در واقع آنچه به عنوان امتياز به ايران پيشنهاد مي‌شود، همان امتيازهايي است كه بر اساس توافق قبلي به عنوان حق ايران پذيرفته شده است. در نتيجه وقتي اين پيشنهاد را سبك و سنگين بكنيم، مي‌بينيم كه در بدترين حالت قرار است شرايط پيش از برجام دوباره احيا شود، يعني از يك طرف امريكا به تحريم‌هاي قبل از برجام بازگردد و ايران هم شرايط برنامه هسته‌اي خود را به قبل از برجام بازگرداند. اين را بايد در نظر داشت كه با وقوع چنين حالتي، جامعه جهاني و به خصوص اروپايي‌ها كه براي رسيدن به توافق هسته‌اي تلاش كرده‌بودند بيش از همه متضرر خواهند شد، ضمن اينكه در صورت لغو برجام، ايران ممكن است انگيزه بيشتري براي افزايش ابعاد برنامه هسته‌اي‌اش بسيار فراتر از آنچه قبل از برجام داشت، پيدا كند. از جميع جهات، ايران هيچ انگيزه‌اي براي شركت در مذاكره تازه با كشورهاي اروپايي يا امريكا ندارد و هيچ ضمانتي هم وجود ندارد كه حتي در صورت توافق جديد، منفعتي نصيب ايران شود. از سوي ديگر امريكا اگر به شرايط قبل از برجام بازگردد، حداكثر ممكن است در كوتاه‌مدت تحريم‌هاي دوجانبه‌اش را احيا كند، به هيچ‌وجه نمي‌توان پيش‌بيني كرد كل كشورهاي اروپايي همزمان با امريكا حاضر باشند توافق را نقض كنند و تحريم‌هاي گذشته عليه ايران را احيا كنند. چنين اجماعي در اروپا دست كم چندين سال كار نياز دارد و بسيار به عملكرد ايران در صورت خروج احتمالي امريكا از برجام بستگي دارد. حتي در بدترين حالت اگر اروپايي‌ها هم با دونالد ترامپ در خروج از برجام همكاري كنند، باز هم يك گام با شرايط قبل از برجام فاصله وجود دارد چرا كه تبديل كردن اين تحريم‌ها به تحريم‌هاي بين‌المللي شوراي امنيت، به زمان بسيار بيشتري نياز دارد و احتمالا تا پيش از پايان دوره اول رياست‌جمهوري دونالد ترامپ امكان‌پذير نخواهد بود. باز هم تاكيد مي‌كنم اگر ديپلمات‌هاي ايران بخواهند شرايط را سبك سنگين كنند، از يك سو ايران هيچ منفعتي براي آغاز مذاكرات تازه ندارد و از سوي ديگر اگر امريكا از برجام خارج شود، احياي شرايط پيش از برجام براي امريكا غيرممكن است، در حالي كه براي ايران كاملا ممكن و شدني خواهد بود. به گمان من، ديپلمات‌هاي اروپايي نيز از اين محاسبات بي‌خبر نيستند و مي‌دانند كه ايران منفعتي از پذيرش الزامات جديد نمي‌برد. در نتيجه هدف اروپايي‌ها اين است كه راهي پيدا كنند تا به نوعي ظاهرسازي اقدام كنند، يعني شروع سلسله گفت‌وگوهايي با ايران، فقط براي نمايش گفت‌وگو تا ترامپ براي مدتي راضي باشد. اروپايي‌ها بايد راه خودشان را در اين ميان انتخاب كنند، اگر قرار است براي حفظ برجام تلاش كنند، بايد به نوعي بتوانند براي ايران در فريب دادن يا سرگرم كردن امريكا انگيزه ايجاد كنند.