بلاتكليفي فيلم اولي‌ها
تينا جلالي
نگاه به تاريخچه برگزاري جشنواره فيلم فجر اين نكته را نشان مي‌دهد كه فيلمسازان فيلم اولي در اكثر دوره‌هاي اين رويداد مهم سينمايي صاحب كرسي بودند و اساسا بخش فيلم اول و دومي يا همان بخش نگاه نو در ادوار مختلف از بخش‌هاي ثابت اين فستيوال بود. بسياري از فيلمسازان صاحب سبك، مولف و حرفه‌اي امروز، كارگردانان فيلم اولي ديروز بودند و دليل چنين حمايتي هم به طرز تفكر و انديشه پوياي فيلم اولي‌ها مربوط مي‌شود. اما مديريت سازمان سينمايي به‌تازگي تصميم به حذف بخش فيلم اولي‌ها از جشنواره فيلم فجر گرفته؛ اقدامي كه سنگ بناي آن امسال در جشنواره فيلم فجر گذاشته شد و محمدمهدي حيدريان اعلام كرد قرار است اساسا از سال آينده جشنواره‌اي مختص فيلم اولي‌ها راه‌اندازي كند. اين اقدام رييس سازمان سينمايي با واكنش منفي كارگردانان جوان همراه شد به طوري كه آنها معتقد بودند: نكند سال بعد فيلم سومي‌ها را هم به اين ليست اضافه كنند! در ادامه اين گزارش نظرات تعدادي از آنها را مي‌خوانيم.
سيمرغ بلورين بهترين فيلم اول و جايزه ويژه هيات داوران از بيست و چهارمين دوره جشنواره فيلم فجر به فيلم «عصر جمعه» به كارگرداني مونا زندي حقيقي و تهيه‌كنندگي جهانگير كوثري تعلق گرفت. مونا زندي اين روزها آخرين مراحل فني ساخت فيلم دوم خود بانام «بنفشه آفريقايي» را سپري مي‌كند؛ اين كارگردان هم از راه‌اندازي جشنواره فيلم اولي‌ها دل‌خوشي ندارد و به «اعتماد» مي‌گويد: «به عقيده من مسوولان و برگزاركنندگان جشنواره فيلم فجر؛ اين رويداد سينماي را همچون ارثيه خانوادگي مي‌دانند و وقتي رياست را به دست مي‌گيرند هر كاري كه دوست دارند با اين رويداد مهم سينمايي مي‌كنند. اين در حالي است كه به نظر من جشنواره فيلم فجر بعد از سي‌وشش دوره بايد از يك قواعد و ثبات برخوردار باشد كه نتوانند بخش‌هاي آن را تغيير دهند.»
اما زندي در ادامه صحبتش به نكته خوبي اشاره مي‌كند و آن اينكه نه‌تنها بخش نگاه نو، مهروموم‌هاي سال بود كه جشنواره فيلم فجر با بخش فيلم كوتاه مساله داشت و درنهايت با تلاش و كوشش زياد اين بخش بار ديگر به جشنواره اضافه شد: «به نظر من مسوولان محترم سينمايي به‌جاي آنكه جشنواره جديدي راه‌اندازي كنند همان جشنواره فيلم فجر را سامان‌دهي كنند. اگر واقعا هدف‌شان كمك به جوانان است و قرار است جرياني راه بيندازند همان جشنواره فيلم فجر را با حضور جوانان تقويت كنند.»
اين كارگردان بابيان اينكه من احساس مي‌كنم در سال‌هاي آينده به‌احتمال‌قوي با جشنواره فيلم سوم يا چهارم هم مواجه مي‌شويم، بيان مي‌كند: «در حال حاضر ازنظر من جشنواره فيلم فجر فاقد اعتبار است و به نظر من به يك دورهمي خوش‌گذراني تبديل‌شده هر دبيري كه مي‌آيد بندهاي آن را تغيير مي‌دهد و اين باعث مي‌شود ما با افت كيفي جشنواره روبرو باشيم؛ اما در سال‌هاي دور وضع اين رويداد به‌مراتب بهتر بود. اي‌كاش مسوولان يك‌بار براي ساليان سال تصميم بگيرند و براي جشنواره قانون لايتغير بنويسند و بخش‌هاي فيلم كوتاه، مستند و فيلم اول و دوم جايگاه قائل باشند.
علي ملاقلي‌پور فرزند فيلمساز فقيد رسول ملاقلي پور هم يكي از منتقدين و مخالفان جدايي بخش فيلم اولي‌ها از جشنواره فيلم فجر است. بااينكه فيلم اول او «قندون جهيزيه» با بي‌مهري سي و سومين جشنواره فيلم فجر مواجه شد و نتوانست به اين رويداد راه پيدا كند اما منتقدان اين فيلم را تحسين كردند و سال بعد در جشنواره جهاني فجر سيمرغ بلورين بهترين استعداد جوانان را دريافت كرد.
از نگاه اين كارگردان جشنواره فيلم فجر هرسال باسياست جديد برگزار مي‌شود: «آيين‌نامه جديد بيشتر از هر چيز اين نكته را به ذهن مي‌رساند كه مسوولان پذيراي فكر نو و افكار جوان نيستند. اين نكته را هم بگويم كه بيشتر جوان‌هايي حذف مي‌شوند كه به تقابل با افكار فيلمسازان گذشته بپردازند و وقتي فيلمسازان جوان با انديشه‌هاي گذشتگان همراه شوند جايگاه ويژه تعلق مي‌گيرد.»
علي ملاقلي‌پور معتقد است خودي و غيرخودي كردن اين روزها گريبان سينما را مي‌فشارد: «يك‌بار فيلم اولم را هيات انتخاب حذف كرد. اين‌بار هم مي‌خواهند قانون بگذارند كه اگر فيلم دومم به اسم «زنگبار» را ساختم به شكل ظاهرا رسمي از جشنواره فجر كنار بماند با عنوان جعلي جشنواره‌اي براي فيلم‌هاي اول و دوم. مطمئنم يا من بايد پير شوم يا اگر زنده بودم و فيلم سومي ساختم آن را هم با قانون من‌درآوردي ديگري به اسم جشنواره فيلم‌هاي سوم از جشنواره فجر حذف خواهند كرد.»