ماجراي فروش بالاي كتاب‌هاي ورزشي
آشتي تماشاگران با كتاب
رسول مجيدي
انتشار كتاب يك فوتباليست در ايران حتما مي‌تواند جالب باشد. مخصوصا اگر آن فوتباليست هنوز بازنشسته نشده باشد و در يكي از تيم‌هاي بزرگ پايتخت توپ بزند. شايان مصلح، مدافع جوان پرسپوليس هفته گذشته از اولين كتاب خود رونمايي كرد. كتابي در حوزه شعر. او پيش از اين هم چند باري اشعارش را به صورت پراكنده منتشر كرده بود و حالا تصميم گرفته به صورت رسمي وارد حوزه نشر شعرهايش شود. شايان اشعارش را در قالب كتابي به نام «پرواز ۶۹» منتشر كرده است. ۶۹ شماره مصلح در پرسپوليس است و احتمالا اين اسم به اين دليل انتخاب شد. او روز جمعه با كمك انتشارات «نزديك‌تر» جشن امضاي كتابش را درمركز تبادل كتاب برگزار كرد و اتفاق جالبي را رقم زد. طرفداران زيادي براي خريد كتاب او به خيابان انقلاب آمدند و پس از مدت‌ها پشت در يك مركز مخصوص كتاب در پايتخت، صف كشيده شد. همين باعث حيرت خيلي‌ها شد. به ويژه اينكه در سال‌هاي گذشته همواره برخي فوتبال و هوادارانش را لمپن مي‌دانستند و كمتر كسي بود كه بتواند پيش‌بيني چنين روزي را بكند. اما واقعا رابطه فوتبالي‌ها و حوزه كتاب چگونه است؟
در سال‌هاي گذشته حوزه نشر شاهد چاپ كتاب‌هاي فراواني در رابطه با فوتبال بوده. كتاب‌هايي خواندني با خوانندگاني پروپاقرص و اين جداي از كتاب‌هاي آموزشي فوتبال است.
يكي از اولين كتاب‌هاي غيرآموزشي اما خواندني فوتبال را نشر چشمه منتشر كرد. كتاب معروف «فوتبال عليه دشمن» نوشته سايمون كوپر كه عادل فردوسي‌پور آن را ترجمه كرد. اين كتاب در سال‌هاي گذشته بارها و بارها تجديدچاپ شده و حتي سايمون كوپر را هم به واكنش واداشته. او چندي پيش از اينكه عوايد فروش كتاب به او نمي‌رسد و حق نشر كتابش به صورت رسمي خريداري نشده، گلايه كرد.
كوپر براي نوشتن اين كتاب با فوتباليست‌ها، هواداران، خبرنگارها و حتي سياستمدارهاي زيادي در سراسر جهان صحبت كرده و داستان دشمني‌هاي فوتبال در كشورهاي مختلف را به رشته تحرير درآورده. هدف او پيدا كردن تاثير فوتبال بر سياست و فرهنگ كشورهاي مختلف است و در اين راه به نتايج خوبي هم رسيده. گرچه مطالب كتاب در سال‌هاي گذشته كمي از واقعيت دور شده و ديگر فوتبال مانند دو دهه پيش نيست، اما اين كتاب همچنان در بازار كتاب ايران فروش مي‌رود. نشر چشمه در سال‌هاي گذشته البته كتاب‌هاي فوتبالي ديگري را هم روانه بازار كرده. از جمله كتاب‌هاي پرفروش دكتر حميدرضا صدر، كارشناس شناخته‌شده تلويزيون و فوتبال ايران. دكتر صدر كه نثر خواندني و خاصي دارد، در اين سال‌ها حسابي فعال بوده. او 3 كتاب بسيار پرفروش فوتبالي را منتشر كرده و امسال هم كتاب چهارمش در اين حوزه را به بازار فرستاده. «نيمكت داغ: از حشمت مهاجراني تا الكس فرگوسن و ژوزه مورينيو»، «روزي روزگاري فوتبال» و «پسري روي سكوها» سه كتاب پرفروش او در سال‌هاي گذشته بودند. امسال هم كتاب «پيراهن‌هاي هميشه» روانه بازار شده. «نيمكت داغ» همان طور كه از اسمش برمي‌آيد، شرحي خواندني و مختصر و مفيد از مربيان بزرگ دنياست. كتاب روزي روزگاري فوتبال اما فضايي شبيه به فوتبال عليه دشمن دارد. صدر در اين كتاب تلاش كرده نگاهي جامعه‌شناسانه به فوتبال داشته باشد. او از فرهنگي به فرهنگ ديگر مي‌رود، فوتبال و مردم، فوتبال و سياست و فوتبال و زندگي را بررسي مي‌كند و از اين مي‌گويد كه چرا اين ورزش تا به اين اندازه براي مردم دنيا مهم است.
كتاب بعدي او «روزي روزگاري فوتبال» بود كه نگاهي كاملا داخلي داشت. او با نثر جادويي‌اش از جزييات پيدا و پنهان بيش از چهار دهه فوتبال ايران حرف زده. از روابط سياسي حاكم در فوتبال و اتفاقات جامعه به فوتبال رسيده و خواننده را به يك سفر تاريخي فراخوانده. برخي مي‌گويند اين كتاب در واقع با الهام از رماني كه صدر از ديويد پيس با عنوان «يونايتد نفرين شده» ترجمه كرده، نوشته شده. كتاب اخير او چيزي شبيه به نيمكت داغ است. اما اين‌بار مربوط به ستاره‌هاي فوتبال در دهه‌هاي اخير است. او در فصل‌هايي كوتاه اما با ريتم و تمپوي بالا، زندگي ابرستاره‌هاي فوتبال در سال‌هاي گذشته را مرور كرده است. اين كتاب هم احتمالا مانند كتاب‌هاي پيشين او به چاپ مجدد مي‌رسد و در نمايشگاه كتاب فروش قابل توجهي خواهد داشت. همان طور كه ساير كتاب‌هاي فوتبالي خوب در اين سال‌ها فروش خوبي داشته‌اند. از جمله بيوگرافي‌هايي سرالكس فرگوسن، زلاتان ابراهيموويچ، آندرا پيرلو و...
كتاب ديگري كه سال گذشته به بازار آمد و با استقبال فوتبالي‌ها همراه شد، كتاب «فوتبال و فلسفه» بود. اين كتاب با نگاهي فلسفي زواياي مختلف فوتبال را بررسي مي‌كند و شامل مجموعه‌‌اي از مقالات است كه توسط تد ريچاردز، فيلسوف معاصر تاليف شده. عيسي عظيمي، روزنامه‌نگار ورزشي هم آن را به فارسي برگردانده. كتاب با سوالي ظاهرا بديهي اما جذاب شروع مي‌شود: چرا فوتبال اينقدر جذاب است؟ در پاسخ به اين پرسش، به عنصر درام و بازنمايي درام زندگي واقعي در فوتبال پرداخته مي‌شود.
برخي از فصل‌هاي كتاب اما جذاب‌تر هستند. از جمله فصل سه: «چرا آرا و عقايد نيچه امروز او را به طرفداري از آرسنال وامي‌داشت.»
در بخش‌هايي از كتاب هم پاي اخلاقيات به ميان مي‌آيد؛ از جمله فصلي كه بررسي مي‌كند تحت چه شرايطي خطاي آخرين مدافع روي مهاجمي كه در آستانه گل زدن است، مي‌تواند اخلاقي باشد. نقش اعتقادات مذهبي در فوتبال و نيز فلسفه قضاوت و داوري از ديگر مباحثي است كه در اين كتاب به آن پرداخته شده است. نكته جالب اينجاست كه حضور فوتبالي‌ها در بازار كتاب تنها به صورت مستقيم نيست. چندي پيش كتابي به نام «هنر شفاف انديشيدن» در حوزه روانشناسي منتشر شد كه بيش از 20 بار تجديدچاپ شد. مترجم آن كتاب عادل فردوسي‌پور بود و خيلي‌ها به دليل ديدن نام عادل فردوسي‌پور اين كتاب را مي‌خريدند. حالا و باتوجه به استقبال خوبي كه از كتاب شعر شايان مصلح شده، بايد منتظر روزهاي شلوغ نمايشگاه كتاب و غرفه‌هايي باشيم كه كتاب‌هاي فوتبالي عرضه مي‌كنند. امسال «پيراهن‌هاي هميشه» دكتر صدر و «پرواز 69» شايان مصلح مي‌توانند آمار فروش خوبي داشته باشند. نمايشگاه كتاب البته شاهد كتاب سومي هم خواهد بود. عادل فردوسي‌پور در هفته‌هاي گذشته سعي كرده كمتر گزارش فوتبال‌هاي خارجي را در تلويزيون برعهده بگيرد و وقت زيادي براي تمام كردن ترجمه كتاب جديدش گذاشته. كتابي كه هنوز جزييات آن مشخص نيست اما قطعا به دليل ترجمه مجري برنامه نود، پرفروش مي‌شود.
حالا و باتوجه به استقبال خوبي كه از كتاب شعر شايان مصلح شده، بايد منتظر روزهاي شلوغ نمايشگاه كتاب و غرفه‌هايي باشيم كه كتاب‌هاي فوتبالي عرضه مي‌كنند. امسال «پيراهن‌هاي هميشه» دكتر صدر و «پرواز 69» شايان مصلح مي‌توانند آمار فروش خوبي داشته باشند.