از بندر مارسي تا قلب قاهره

23 سال قبل، زماني كه ژرژ وه‌آ در آث‌ميلان خوش مي‌درخشيد و در پايان سال 1995 برنده توپ طلا شد، بسياري در ايران و شايد در ساير كشورهاي اسلامي، با افتخار از مسلمان بودن ژرژ وه‌آ ياد مي‌كردند. توپ طلا قطعا معتبرترين جايزه فردي در دنياي فوتبال است. تا سال 1995 مجله فرانس فوتبال اين جايزه را فقط به بازيكنان اروپايي اهدا مي‌كرد و آن سال هم، اگر قانون تغيير نكرده بود، يورگن كلينزمن بايد برنده اين جايزه مي‌شد. اما روند رو به رشد دموكراتيزاسيون در تمام سطوح زندگي انسان مدرن، مانع از آن بود كه در حضور انبوه بازيكنان غيراروپايي، جايزه توپ طلا هر سال فقط به بازيكنان اروپايي اهدا شود. به ويژه اينكه در 15 دسامبر 1995 ديوان عدالت اروپا با حكمي كه صادر كرد، ممنوعيت حضور بيش از سه بازيكن غيراروپايي در باشگاه‌هاي اروپايي را لغو كرد؛ حكمي كه به قانون بوسمن مشهور شده است. بنابراين انصاف دموكراتيك اجازه نمي‌داد كه غيراروپايي‌ها در آژاكس و ميلان و بارسلونا و رئال مادريد و... بدرخشند ولي نهايتا توپ طلا نصيب بازيكنان اروپايي شود.

پرافتخارترين مسلمان جهان فوتبال

ژرژ وه‌آ در 1995 اولين فوتباليست مسلماني بود كه توپ طلا را از آن خود كرد. در بيست و دو سال گذشته، فقط يك مسلمان ديگر موفق به كسب توپ طلا شده است: زين‌الدين زيدان در 1998. زيدان كار ديگري هم انجام داد كه مسلمانان دوستدار فوتبال اروپا را سربلند كرد. او در سال 2002 با گل استثنايي‌اش در برابر بايرن لوركوزن در فينال ليگ قهرمانان، رئال مادريد را قهرمان اروپا كرد؛ كاري كه ژرژ وه‌آ با وجود درخشش حيـــرت‌انــگيزش‌در آث‌ميلان، از عهده انجام آن برنيامد. فردا شب در فينال ليگ قهرمانان اروپا، محمد صلاح در حالي به ميدان مي‌رود كه همه فوتبالدوستان جهان اسلام چشم به عملكرد او دوخته‌اند. دست‌كم آن دسته از فوتبال‌دوستان مسلماني كه بين فوتبال و اسلام پيوندي برقرار مي‌كنند و غرور مسلماني را در ميادين فوتبال نيز جست‌وجو مي‌كنند، طالب درخشش و پيروزي محمد صلاح در برابر كريس رونالدو هستند. اما مشكل اينجاست كه مربي رئال مادريد زيدان است. اگر تاريخ فوتبال را از منظري اسلام‌گرايانه مرور كنيم، احتمالا هيچ بازيكني به اندازه زيدان موجب احساس غرور مسلمين در دنياي فوتبال نشده است. زيدان تنها ستاره مسلماني است كه قهرماني در جام جهاني و قهرماني در جام ملت‌هاي اروپا را تجربه كرده است. بعد از فينال 1998، كه فرانسه با دو گل زيدان به برزيل براي اولين و آخرين بار قهرمان جام جهاني شد، در مراسم اهداي جام و مدال‌ها، ژاك شيراك چنان‌كه بايد با زيدان گرم نگرفت. بسياري از مسلمانان فرانسه به آنچه رفتار سرد شيراك با ستاره مسلمان تيم ملي فرانسه مي‌دانستند، اعتراض كردند. قبل از جام جهاني 2006 نيز كه ژان ماري لوپن دست راستي به حضور بازيكنان دورگـــــه غيرفرانسوي‌تبار در تيم ملي فرانسه اعتراض كرد، صداي مسلمانان فرانسه درآمد كه اين حرف او توهيني به زيدان و ياران سياه‌پوستش است. لوپن گفته بود وقتي بازيكنان تيم فرانسه را مي‌بيند، احساس نمي‌كند اين تيم ملي فرانسه است. البته با عينك نژادپرستانه‌اي كه او به فوتبال نگاه مي‌كرد، حق با او بود: دوران سفيدپوست‌هاي تحت رهبري ميشل پلاتيني در دهه‌هاي 70 و 80 ميلادي گذشته بود. اگرچه پلاتيني هم ايتاليايي‌تبار بود ولي تماشاي يك ايتاليايي‌تبار در قامت كاپيتان تيم ملي فرانسه، براي لوپن نژادپرست گران تمام نمي‌شد. اما قبول اينكه زيدان الجزايري‌تبار كاپيتان تيم فرانسه باشد، براي هر نژادپرستي دشوار بود. در فينال جام جهاني 2006 هم، كه زيدان به دليل كوبيدن بر سينه ماتراتزي اخراج شد، باز اين بحث در ميان مسلمانان و راستگرايان افراطي فرانسه و حتي كل اروپا مطرح شد كه غيرت زيدان مهم‌تر بود يا فتح جام جهاني توسط فرانسه؟ غيرتي كه بوي عربيت و عصبيت مي‌داد. كسي نمي‌توانست به زيدان ايراد چنداني بگيرد. چون همه فرانسوي‌ها، مسلمان يا مسيحي يا آته‌ئيست، به خوبي مي‌دانستند كه اگر زيدان نبود، آن تيم آشفته فرانسه، با آن مربي خنگ و خرافاتي‌اش، از پس برزيل كه هيچ، احتمالا از پس اسپانيا هم برنمي‌آمد و در يك‌هشتم نهايي جام حذف مي‌شد. علاوه بر اينها، زيدان تنها بازيكن مسلمان در تاريخ فوتبال است كه در دو فينال جام جهاني (1998 و 2006) موفق به گلزني شده است. قبل از زيدان فقط پله و واوا از عهده چنين كا ر بزرگي برآمده بودند (1958 و 1962) بعد از زيدان هم هنوز كسي نتوانسته چنين كاري بكند. يعني در كل تاريخ جام جهاني، فقط سه نفر در دو فينال گل زده‌اند كه يكي از آنها مسلمان است.

زيدان يا محمد صلاح؟ مساله مسلمين

آن همه افتخار شخصي و گروهي زيدان، كافي است تا امشب مسلمانان فوتبالدوست دنيا مردد باشند بين زيدان و محمد صلاح. مسلمانان فرانسوي‌ و الجزايري كه قطعا براي موفقيت «زيزو»ي محبوب و مقتدر و پرافتخارشان دعا مي‌كنند. مسلمانان انگليسي و مصري هم بي‌شك براي محمد صلاح فروتن و افتخارجوي‌شان. امشب نه فقط بندر ليورپول بلكه قلب قاهره براي محمد صلاح مي‌تپد. از جمعيت 7 ميليون نفري قاهره و نيز از 84 ميليون نفري كه در كل مصر زندگي مي‌كنند، اكثريت‌شان امشب دعاگوي محمد صلاحند. زيدان اما ‌زاده مارسي است؛ شهري كه 850هزار نفر جمعيت دارد و بيش از 250هزار نفرشان مسلمانند. جمعيت مسلمان فرانسه حداقل 3 ميليون و 500هزار نفر است. الجزاير هم 40 ميليون نفر جمعيت دارد. قاعدتا اكثر همشهري‌ها و هموطنان و هم‌تباران زيدان در بندر مارسي و كل فرانسه و الجزاير نيز امشب براي پيروزي او دعا مي‌كنند. اما مسلمانان ساير نقاط دنيا طرف كدام ستاره درخشان جهان اسلام را در بازي امشب مي‌گيرند؟ آماري در دست نيست، ولي شايد اكثريت مسلمانان با وجود علاقه‌اي كه به زيدان دارند، خواستار موفقيت محمد صلاح باشند؛ چراكه قهرماني ليورپول با درخشش محمد صلاح، اولا انحصار توپ طلا را از كمپاني مسي_ رونالدو خارج مي‌كند، ثانيا محمد صلاح را پس از زيدان به دومين ستاره مسلماني بدل مي‌كند كه در فينال ليگ قهرمانان اروپا گل زده و تيمش را قهرمان كرده است. ثالثا محمد صلاح را در صورت كسب توپ طلا، مي‌فرستد كنار دست ژرژ وه‌آ و زيدان. و توپ طلا بدون پيروزي در بازي امشب نصيب صلاح نخواهد شد احتمالا. فارغ از اين دلايل فوتبالي اين واقعيت را هم نبايد ناديده گرفت كه الان در فوتبال اروپا، پرچم اسلام به دست محمد صلاح است. اگر روزگاري اين پرچم در دست ژرژ وه‌آ قدرتمند و زيدان بزرگ بود، امروز صلاح است كه مي‌درخشد و نام اسلام را بر سر زبان‌ها مي‌اندازد و از چهره اسلام و مسلماني در اين روزگار ناداني، داعش‌زدايي مي‌كند. يك ميليون راي مردم مصر به محمد صلاح در انتخابات اخير اين كشور، اگرچه راي باطله محسوب شد ولي راي باطلي نبود. آن همه راي حيرت‌انگيز، راي به مسلماني ميانه‌روانه‌اي بود كه بوي شادي مي‌دهد و به «منطق زندگي» مجهز است.

فينال پس از افطار

محمد صلاح اعلام كرده امروز هم روزه مي‌گيرد و پس از افطار، براي قهرماني ليورپول به ميدان مي‌رود. در حالي كه پريروز يكي از وزراي دولت دانمارك نسبت به خطرات رفتاري ناشي از روزه‌داري هشدار داد و پيش‌تر نيز بارها در فوتبال اروپا بحث روزه‌داري فوتباليست‌هاي مسلمان مطرح شده است، درخشش محمد صلاح پس از افطار، قطعا به سود فرهنگ اسلامي در جهان فوتبال است. زماني كه خوزه مورينيو، سرمربي اينترميلان بود به روزه‌گرفتن بازيكن غنايي تيمش اعتراض كرد. او در يكي از بازي‌هاي اينتر، سولي علي مونتاري را پس از نيم ساعت تعويض كرد و با اين كارش موجب تحقير فوتباليست مسلمان غنايي شد. دليل مورينيو هم اين بود كه روزه‌داري مونتاري، موجب عملكرد ضعيف او در ميدان بازي شده بود. پس از اعتراضات گسترده مسلمانان ايتاليايي به تصميم و استدلال مورينيو، او زماني كه سرمربي رئال مادريد شد، موضعش را در قبال بازيكنان روزه‌دار تغيير داد و روزه‌گرفتن مسعود اوزيل و سامي خديرا را تاييد كرد. اما تنور بحث‌ مربوط به ضعف عملكرد بازيكنان روزه‌دار، هر سال در ماه رمضان در گوشه و كنار فوتبال اروپا كم‌وبيش داغ مي‌شود. امشب در مهم‌ترين بازي فوتبال در اروپا، محمد صلاح پس از 10 ‌روز روزه‌داري بايد ليورپول را براي ششمين بار قهرمان اروپا بكند. اگر او امشب خوش ندرخشد، منتقدان فرهنگ اسلامي در انگلستان و ديگر نقاط جهان، روزه‌داري وي را عامل عملكرد ضعيفش در برابر رئال مادريد قلمداد خواهند كرد. اما درخشش و گلزني و قهرماني صلاح پس از افطار، شايد پرونده بحث روزه‌داري در فوتبال اروپا را براي هميشه ببندد. روزه‌داري محمد صلاح نيز شايد عامل ديگري باشد كه امشب دعاي روزه‌داران فوتبالدوست را بدرقه راه او كند. چه آناني كه در انگلستان به عشق محمد صلاح مسلمان شده‌اند، چه مصرياني كه مصرند با محمد صلاح صعود به مراحل حذفي جام‌جهاني را تجربه كنند، همگي امشب براي غلبه او بر رونالدو دعا مي‌كنند. كاري كه زلاتان سوئدي در ديدار پرتغال و سوئد در پلي‌آف راهيابي به جام جهاني 2014 نتوانست انجام دهد و در جدالي سخت 4 بر 3 مغلوب رونالدو شد، شايد محمد صلاح از عهده آن برآيد. زيدان اگرچه براي فوتبالدوستان مسلمان افتخارآفرين و غروانگيز بوده است، اما او كوله‌باري از افتخارات را بر دوش خودش حمل مي‌كند. آن ستاره مسلماني كه هنوز افتخاري در خور درخشش به دست نياورده، محمد صلاح است. در هر صورت در فينال باشكوه كي‌يف، هر تيمي كه پيروز شود، افتخاري بر افتخارات مسلمانان در تاريخ فوتبال افزوده خواهد شد.

الان در فوتبال اروپا، پرچم اسلام به دست محمد صلاح است. اگر روزگاري اين پرچم در دست ژرژ وه‌آ و زيدان بزرگ بود، امروز صلاح است كه مي‌درخشد و نام اسلام را بر سر زبان‌ها مي‌اندازد و از چهره اسلام و مسلماني در اين روزگار ناداني، داعش‌زدايي مي‌كند. يك ميليون راي مردم مصر به محمد صلاح در انتخابات اخير اين كشور، اگرچه راي باطله محسوب شد ولي راي باطلي نبود. آن راي حيرت‌انگيز، راي به مسلماني ميانه‌روانه‌اي بود كه بوي شادي مي‌دهد و به «منطق زندگي» مجهز است.