ملاقاتي تركي با تبعات آلماني

يواخيم لو، سرمربي تيم ملي آلمان، روز پنجشنبه در آخرين نشست خبري‌اش در واكنش به جنجال برپا شده نسبت به ديدار مسعود اوزيل و ايلكاي گوندوگان با رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه، گفت: «من در اين مورد با اوزيل و گوندوگان به صورت خصوصي صحبت كردم و هر دو به من اطمينان دادند كه هدفي سياسي در پس آن ملاقات و انتشار آن عكس‌ها نبود. براي من اين موضوع تمام شده است و بهتر است ديگر به آن پرداخته نشود.» ماجرا از اين قرار بود كه پانزدهم ماه مه (25 ارديبهشت)، اردوغان براي يك بازديد رسمي به لندن سفر كرد و اوزيل و گوندوگان هم كه در آرسنال و منچسترسيتي بازي مي‌كنند، در حاشيه برنامه يك بنياد تركيه‌اي، كه به دانشجويان كمك مي‌كند، با اردوغان ديدار كردند. اين دو بازيكن آلماني ترك‌تبار، با رييس‌جمهور تركيه عكس يادگاري گرفتند و پيراهن‌هاي امضا شده‌شان را به او تقديم كردند. انتشار عكس‌هاي اين ديدار براي اوزيل و گوندوگان دردسرساز شد؛ چراكه جمعي از سياستمداران آلماني و نيز فدراسيون فوتبال آلمان از اين دو بازيكن انتقاد كردند. راينهارت گريندل، رييس فدراسيون فوتبال آلمان، اردوغان را سياستمداري خواند كه به ارزش‌هايي كه اين فدراسيون از آنها دفاع مي‌كند، «به اندازه كافي» احترام نمي‌گذارد. وي گفت: «براي بازيكنان تيم ملي ما خوب نيست كه اجازه بدهند بازيچه مبارزات انتخاباتي رييس‌جمهور تركيه بشوند.» انتخابات پارلماني و رياست‌جمهوري تركيه سوم تيرماه برگزار مي‌شود و حزب «عدالت و توسعه» به رهبري اردوغان، در اين انتخابات با ائتلافي نيرومند متشكل از سه حزب سكولار و يك حزب اسلامگرا مواجه است. هدف اصلي ائتلاف احزاب مخالف، كاهش قدرت رجب طيب اردوغان است. در چنين شرايطي، انتشار عكس‌هاي اردوغان با دو بازيكن ترك‌تبار تيم ملي آلمان، قطعا به سود افزايش محبوبيت اردوغان در جامعه تركيه است؛ به ويژه اينكه تيم ملي تركيه نيز در جام جهاني 2018 حضور ندارد و بيش از يك ميليون و 400 هزار تبعه تركيه نيز در آلمان زندگي مي‌كنند. شمار چشمگير ترك‌هاي ساكن آلمان، بازيكنان ترك‌تبار تيم ملي آلمان و بوندس‌ليگا و نيز غيبت تركيه در جام جهاني، در مجموع در تمايل مردم تركيه به موفقيت تيم ملي آلمان در جام جهاني 2018 بي‌تاثير نخواهد بود. در غياب تركيه، آلمان تنها كشوري است كه با بازيكنان ترك‌تبار در روسيه به ميدان مي‌رود. انتخابات تركيه زماني برگزار مي‌شود كه تيم ملي آلمان دو بازي از سه بازي گروهي‌اش را پشت سر گذاشته است. آلمان 27 خرداد با مكزيك و دوم تير با سوئد بازي دارد و انتخابات پارلماني و رياست‌جمهوري تركيه، يك روز پس از ديدار آلمان و سوئد برگزار مي‌شود. در حدي كه شرايط به يك سياستمدار اجازه مي‌دهد از فوتبال استفاده سياسي كند، اردوغان كار خودش را انجام داده است. اما اگر شانس او بزند و مسعود اوزيل در ديدار با مكزيك يا سوئد موفق به گلزني شود، قطعا بازنشر اينترنتي گسترده عكس‌هاي اردوغان و اوزيل، آب در آسياب اين سياستمدار نه چندان آزاديخواه خواهد ريخت.

تلاش سياستمداران براي بهره‌برداري از پتانسيل محبوبيت ستاره‌هاي فوتبال، واقعه‌ تازه‌اي در جهان فوتبال و سياست نيست. پيش از جام جهاني 2006، محمود احمدي‌نژاد با حضور در تمرينات تيم ملي ايران سعي كرد پرسوناي خاكي و مردمي خودش را پررنگ‌تر كند؛ حضوري كه با بي‌تفاوتي مشهود و مشهور علي كريمي مواجه شد. در پايان جام جهاني 2006 نيز سيلويو برلوسكوني با حضور در رختكن تيم ملي ايتاليا، قهرماني لاجوردي‌پوشان را جشن گرفت و براي بوفون و كاناوارو و پيرلو و توتي و ساير بازيكنان ايتاليا، آواز خواند و تا مي‌توانست شيرين‌كاري كرد و خوش درخشيد. پس از سوت پايان فينال جام جهاني 1990 هم، زماني كه ژرمن‌ها مشغول شادي و پايكوبي بودند، هلموت كهل به جمع بازيكنان شاد تيم ملي آلمان پيوست ولي حضور او با بي‌توجهي يورگن كلينزمن مواجه شد. كلينزمن مدتي پس از جام جهاني نيز صريحا گفت كه آن شب مشغول شادي خودش بوده و حضور هلموت كهل در بين بازيكنان آلمان، برايش اهميتي نداشت. اما اوزيل و گوندوگان به اردوغان احترام گذاشتند و حتي پس از بالاگرفتن موج انتقادها، گوندوگان بيانيه‌اي در دفاع از خودش و اوزيل صادر كرد و گفت: «آيا ما قرار بوده با رييس‌جمهور سرزمين مادري خانواده‌هاي‌مان بي‌ادب باشيم؟ انتقادها هر توجيهي كه داشته باشد، ما تصميم گرفتيم كه مودب باشيم؛ در احترام به مقام رياست‌جمهوري و ريشه‌هاي تركيه‌اي خودمان. قصد ما اين نبود كه با اين عكس بيانيه سياسي صادر كنيم.» اوليور بيرهوف، مدير فدراسيون فوتبال آلمان هم گفت: «اين دو بازيكن از ارزش نمادين اين عكس بي‌اطلاع بوده و فدراسيون حتما با آنها در اين زمينه صحبت خواهد كرد.» مجموعه اقدامات اردوغان پس از كودتاي شكست‌خورده افسران ارتش تركيه در سال 2016، دليل اصلي اعتراض مقامات آلماني به ديدار گوندوگان و اوزيل با اردوغان بوده است. اردوغان پس از آن كودتا، بسياري از مخالفان سياسي و فعالان حقوق بشر را روانه زندان كرد و جمع كثيري را از نهادهاي دولتي اخراج كرد و مطبوعات تركيه را هم به‌شدت تحت فشار قرار داد. اين اقدامات از سوي اتحاديه اروپا، مصداق بارز عملكرد غير دموكراتيك دولت اردوغان قلمداد شد و روابط تركيه و اتحاديه اروپا بيش از پيش مخدوش شد. آلمان نوك پيكان حملات انتقادي اتحاديه اروپا از عملكرد دولت اردوغان بود؛ تا حدي كه سال گذشته كه اردوغان به آلمان سفر كرد، مقامات شهرهاي گوناگون آلمان به اردوغان اجازه ندادند براي ترك‌هاي ساكن آلمان سخنراني كند. لغو سخنراني‌هاي اردوغان، باعث شد كه رييس‌جمهور تركيه مقامات اين شهرها را به‌دار و دسته هيتلر تشبيه كند. به هر حال اوزيل و گوندوگان، ناخواسته آب در آسياب تبليغات انتخاباتي رجب طيب اردوغان ريختند؛ واقعه‌اي كه يك‌بار ديگر ثابت كرد سياست همه جا حضور دارد و حتي اگر شهروندان عادي سياست را رها كنند، سياست آنها را رها نخواهد كرد.

رييس فدراسيون فوتبال آلمان گفت: «براي بازيكنان تيم ملي ما خوب نيست كه اجازه بدهند بازيچه مبارزات انتخاباتي رييس‌جمهور تركيه بشوند.» انتخابات پارلماني و رياست‌جمهوري تركيه سوم تيرماه برگزار مي‌شود و حزب «عدالت و توسعه» به رهبري اردوغان، در اين انتخابات با ائتلافي نيرومند متشكل از سه حزب سكولار و يك حزب اسلامگرا مواجه است. هدف اصلي ائتلاف احزاب مخالف، كاهش قدرت رجب طيب اردوغان است. در چنين شرايطي، انتشار عكس‌هاي اردوغان با دو بازيكن ترك‌تبار تيم ملي آلمان، قطعا به سود افزايش محبوبيت اردوغان در جامعه تركيه است؛ به ويژه اينكه تيم ملي تركيه نيز در جام جهاني 2018 حضور ندارد و بيش از يك ميليون و 400 هزار تبعه تركيه نيز در آلمان زندگي مي‌كنند.