برخورد مالياتي با دلالان ارز، مسكن و سكه
ماليات حاصل از فعاليت‌هاي سوداگرانه چه اثراتي بر اقتصاد خواهد گذاشت؟
ماليات عليه سوداگري
تلاطم‌هاي اخير بازارهاي ارز، سكه، خودرو و مسكن كه به اعتقاد بسياري از كارشناسان اقتصادي نتيجه اتخاذ سياست‌هاي نادرست از سوي نهاد سياستگذار طي ساليان گذشته است، بالاخره سبب شد تا نهاد سياستگذار در جهت حل بحراني كه خود به وجود آورده است تدابيري بينديشد. در همين راستا، روز گذشته رييس كل سازمان امور مالياتي كشور، سيد كامل تقوي‌نژاد با اشاره به دستور رييس‌جمهوري در جلسه ساماندهي بازار و بررسي نوسانات اخير در قيمت برخي كالاهاي مورد نياز مردم از تشكيل كارگروه ويژه برخورد مالياتي با سوداگران بازار ارز، سكه، خودرو و مسكن خبر داد.
فرزان خدادادي
در شرايط موجود كه اقتصاد نابساماني‌هايي به خود ديده است اگر سياستگذار تصميم بگيرد از سود حاصل از فعاليت‌هاي سوداگرانه ماليات اخذ كند، سوالاتي را به وجود خواهد آورد كه پاسخ دادن به آن از سوي نهاد سياستگذار در درك بهتر موضوع مي‌تواند ياري بخش باشد. پرسش اول: اولين سوال اينكه اين سياست تا چه ميزان مي‌تواند ثبات بخش باشد و از افزايش قيمت‌ها جلوگيري كند. به طور مثال اگر كه به خاطر رشد قيمت‌ها در بخش مسكن بر عايدي حاصل از رشد قيمت آن ماليات اخذشود سازوكار آن به چه شكلي است. تقاضاي بخش مسكن شامل دو تقاضـاي مصـرفي و سـرمايه‌اي است. دريافت ماليـات سوداگري بر رشد قيمت مسكن دو اثر را ايجاد مي‌كند؛ اثر اول اينكـه در صـورتي كـه نـرخ ماليـات سوداگري به اندازه‌اي باشد كه بازدارنده باشد يعني اخذ ماليات به گونه‌اي باشد كـه خريـد و فـروش مسكن به قصد سرمايه‌گذاري، هزينه بالايي داشته باشد، در اين صورت تقاضاي سـرمايه‌اي مسـكن كاهش مي‌يابد و موجب خروج سوداگران از بازار مسكن خواهد شـد. در نتيجه تقاضـاي كـل مسكن نيز كاهش مي‌يابد و اين اثر باعث كاهش قيمت مسكن مي‌شود. اما بايد توجه كرد كه اثر دومي نيز وجود خواهد داشت كه باعث مي‌شود عرضه مسكن نيز تحت تاثير قرار بگيرد. عرضه مسكن شامل ساخت و ساز مسكن و عرضه از طريق كساني است كه مسكن را به قصد سرمايه‌گذاري خريده‌اند، اخذ ماليـات بـا اثر بر عرضه‌اي كه به قصد سرمايه‌گذاري خريداري شده است موجب قفل دارايـي و كـاهش عرضـه مسكن مي‌شود. اين اثر خود باعث افزايش قيمت مسكن خواهد شد. در نهايـت برآينـد ايـن دو اثـر است كه نشان مي‌دهد قيمت مسكن چه تغييري مي‌كند. پرسش دوم: سوال ديگري كه وجود خواهد داشت اين است كه وضع ماليات بر سود حاصل از فعاليت‌هاي سوداگرانه تا چه ميزان قابل شناسايي است كه بتوان برآن ماليات وضع كرد. در واقع اتخـاذ تصـميم در وضـع اين پايه مالياتي علاوه بر اينكه نيازمند تعيين نرخ‌هاي لازم و دستورالعمل اجرايي آن است، بايد تمامي امور مربـوط به نقل و انتقال دارايي‌ها ثبت شود. در نتيجه اين امكان كه معامله‌اي قبل از پرداخت ماليات بر رشد قيمت ثبت شود، نبايد وجود داشته باشد. در صورتي كه تمام جوانب سياست اتخاذي به درستي سنجيده شود مي‌توان شاهد آثار مثبتي از اجرا آن بود چرا كه در كشـورهايي كـه در بي‌ثبـاتي اقتصادي به‌سر مي‌برند، بازار ارز، سكه و مسكن پذيراي سرمايه‌هاي سرگرداني است كه باعث ايجاد تقاضاي سوداگرانه در اين بازارها مي‌شود. هدف از دريافت ماليات از سودناشي از معاملات صورت گرفته در اين بازارها، در جهت حـل مشـكلات موجود در اين بازارها است.