جغرافياي قيمت بنزين

در شرايطي كه دوباره زمزمه‌هايي از بازتعيين نرخ‌هاي بنزين و گازوييل شنيده مي‌شود، نگاهي به بهاي منبع انرژي در كشورهاي ديگر نشان مي‌دهد كه دلار دولتي بنزين كشور را ارزان نگه داشته است، در حالي كه بهاي واقعي اين حامل انرژي مي‌تواند بيشتر باشد.

قيمت متوسط بنزين در جهان 17/1 دلار در هر ليتر (يكشنبه) بود. با اين همه بهاي اين كالا در كشورهاي گوناگون بسيار متفاوت است. در كل، كشورهاي ثروتمندتر قيمت‌هاي بالاتر و كشورهايي با اقتصادهاي ضعيف‌تر، قيمت‌هاي پايين‌تري دارند. در اين ميان، كشورهاي توليدكننده و صادركننده نفت قيمت‌هاي بسيار پايين‌تري براي بنزين در نظر مي‌گيرند. امريكا در مورد بهاي نفت يك استثنا است چراكه با وجود اقتصادي پيشرفته، قيمت‌هاي پاييني براي بنزين مورد مصرف جمعيت در نظر مي‌گيرد. آنچه باعث متفاوت بودن قيمت‌ها در كشورهاي مختلف مي‌شود عمدتا تفاوت نظام‌هاي مالياتي و يارانه‌اي است. تمام كشورهاي واردكننده، بنزين خود را از بازارهاي جهاني تهيه مي‌كنند كه قيمت‌هاي مشخصي دارد اما پس از ورود، عاملان قيمت‌گذاري شاخص‌هاي خاص خود را به كار مي‌گيرند. يكشنبه همين هفته، 52 كشور بهاي بنزيني كمتر از 1 دلار داشته‌اند. ايرانيان با دلار 4200 توماني، بهاي 24 سنت را براي هر ليتر بنزين مي‌پردازند، گرچه موسساتي كه بهاي بنزين ايران را بر اساس نرخ‌هاي بازاري مي‌سنجند، هر ليتر بنزين را در ايران 28 سنت قيمت گذاشته‌اند. به اين ترتيب، ايران اين هفته پس از ونزوئلا كه بنزين 1 سنتي دارد، دومين بنزين ارزان جهان را داشته است. بنزين‌هاي ارزان بعدي را سودان، كويت، الجزاير و اكوادور دارند. اما «ارزاني» به درآمد نيز وابسته است. با مقايسه بهاي بنزين نسبت به درآمد متوسط، توان مالي خريد بنزين مشخص مي‌شود. ونزوئلايي‌ها كه حداقل حقوق 14/16 دلاري دارند، باز هم در فهرست توانايي خريد بنزين اولند. جايگاه دوم متعلق به كويت است و پس از آن ايالات متحده، لوگزامبورگ، عربستان سعودي، امارات متحده عربي، سوييس، ‌استراليا، كانادا و نروژ هستند. جالب اينجاست كه نروژ، دومين بنزين گران دنيا را در مقايسه دلاري قيمت‌ها دارد. بنزين 08/2 دلاري نروژ 4 سنت ارزان‌تر از گران‌ترين بنزين جهان در روز يكشنبه بوده است. در اين روز بنزين در ايسلند و هنگ‌كنگ 12/2 دلار بوده است. بدترين بخت براي بنزين خريدن متعلق به هندي‌هاست كه با حداقل حقوق 77/4 دلاري، براي هر ليتر بنزين 75/3 دلار مي‌پردازند. رتبه‌هاي بد بعدي متعلق به پاكستان، فيليپين، نيجريه (توليدكننده مهم نفت)، مصر، آفريقاي جنوبي، تايلند، تركيه و بلغارستان است.