تا هيچ نماني
رضا ضيا
از جمله رفتگان اين راه دراز/ باز آمدهاي كو كه به ما گويد راز
هان بر سر اين دو راهه از روي نياز/ چيزي نگذاري كه نميآيي باز
بيتِ دوم مطابقِ چاپ هدايت است. مصراع سوم در نسخ كهن و چاپهاي معتبر چنين است:
«پس بر سرِ اين دو راهه آز و نياز»
گذشته از آنكه «از روي نياز، چيزي نگذاشتن» معناي درستي ندارد، تشبيهِ جهان به «دو راهه آز و نياز» جاي ترديدي در برتري اين صورت نميگذارد؛ جايي كه انسان از سويي درگيرِ «آز» است و از سويي «نياز» او را ميكشد.
استاد سيدعلي ميرافضلي توضيح داده است كه مصراع چهارم، «روزآمد» شده است و صورت كهن آن چنين است: «تا هيچ نماني كه نميآيي باز». ماندن به صورتِ فعلِ لازم آمده است: يعني مواظب باش تا چيزي جا نگذاري كه ديگر به اينجا برنميگردي.