ترامپ عليه ترامپ
چرا دلار امريكا با وجود مخالفت رييس‌جمهور تقويت مي‌شود؟
رادين ناصحي
دونالد ترامپ منتقد «دلار بيش از حد قوي» است، اما برخي سياست‌هايش پول امريكا را تقويت كرده است. از سوي ديگر، برخي كارشناسان مي‌گويند كه امريكا كه هميشه منتقد سياست‌هاي چين بوده، خود تبديل به يك كشور مداخله‌گر در بازار شده است. با وجود اين، سرمايه‌گذاران در امريكا هنوز نگران قوي بودن دلار نشده‌اند و رشد بازارهاي سهام، تداوم صادرات قابل توجه و رشد خوب اقتصادي نشانه‌هاي اين اعتماد هستند. آيا اين وضعيت پايدار خواهد بود؟ آيا دلار بالاخره در دولت ترامپ تضعيف خواهد شد؟
حمايت ناخواسته
رييس‌جمهور جنجالي ايالات متحده از زماني كه در انتخابات جدي گرفته نمي‌شد، تا وقتي كه يكي از رقباي اصلي جمهوريخواه شد و بعد در دوره رياستش، بارها با اشاره به زيان‌هاي تجاري قوي بودن بيش از اندازه دلار، كاهش ارزش آن را مورد تاكيد قرار داده بود؛ با اين همه، عده‌اي بر اين باورند كه سياست‌هاي خود او، يكي از دلايل تقويت دلار بوده است.در امريكا، دولت‌ها تنها با سياستگذاري‌ها يا اشاره‌هايي غيرمستقيم، ارزش دلار را تنظيم مي‌كنند و انتقادهاي پرشمار ترامپ از دلار قوي امر جديدي است. آنچه تعيين‌كننده نرخ‌هاي برابري دلار است، عمدتا سياست پولي فدرال رزرو امريكاست. ترامپ تلاش كرده خلاف جهت حركت كند اما دلار از ابتداي سال 2018 ميلادي حدود 8 درصد گران‌تر شده است. او توانسته با انتقادهاي خود به طور روزانه، بازارها را تحت تاثير قرار دهد اما در كل هنوز قدم بزرگي برنداشته است.
آخرين مورد كمك ترامپ به رشد دلار، تنش اخير با تركيه است. اما اين تنها مورد نيست. وضع تعرفه‌هاي بيشتر بر واردات تركيه و ديگر سياست‌هاي تجاري او در عمل پول امريكا را گران‌تر كرده است. با سقوط لير، در بازارهاي جهاني هراس از فرار سرمايه از كل كشورهاي نوظهور پيش آمد چراكه بسياري از سرمايه‌گذاران در چندين كشور سرمايه‌گذاري كرده‌اند و وخامت وضع اقتصاد تركيه مي‌توانست براي آنها هشدار‌دهنده باشد. با چنين نگراني‌هايي، خريد سرمايه‌هاي امن در بازارهاي جهاني افزايش پيدا مي‌كند و يكي از اين سرمايه‌ها، دلار امريكاست.اين روند در موارد بسيار ديگري نيز تكرار شده است. ترامپ بارها با اظهارنظرها يا اقدامات گوناگون همگان را متعجب كرده است. اين رفتار بارها به نگراني بازارهاي مالي منجر شده و بارها خريد دلار را تشديد كرده است. به قول چارلز تومس، تحليلگر ارشد سرمايه‌گذاري در گفت‌وگويي با رويترز: «اقدمات ترامپ به طرق گوناگوني فضاي فرار از خطر را تشديد كرده است و اين امر دلار را قوي و قوي‌تر كرده است.» اگر بپرسيد پس چرا بازارهاي سهام امريكا روند رشد را حفظ كرده‌اند، پاسخ را بايد در تاثير وضعيت ديگر اقتصادهاي جهان، تاثير سهام‌هاي فناوري و تاثير اصلاحات دوره باراك اوباما جست‌وجو كرد. سياست انقباضي بانك مركزي امريكا نيز امر مهمي است كه ممكن شدن آن نتيجه عبور اقتصاد اول جهان از بحران در دوره رياست رييس‌جمهور دموكرات بود. انقباض پولي در امريكا در حالي است كه هنوز بسياري از اقتصادهاي برجسته دنيا سياست‌هاي تسهيلي و انبساطي را دنبال مي‌كنند و اين واگرايي دست دلار را بازتر گذاشته است.
از اقتصاد تا سياست
در اين وضعيت، چنان كه اشاره شد جنگ تجاري هم يار دلار بوده است. درگيري تعرفه‌اي با چين، اروپا، كانادا، مكزيك و... علاوه بر جذاب‌تر شدن دلار، ممكن است باعث افزايش تورم در امريكا شود و اگر اين نرخ از 2 درصد فاصله زيادي بگيرد، آرام‌تر شدن روند انقباض توسط فدرال رزرو هم مي‌تواند هشداري تلقي شده و باز دلار را گران كند.
ولي داستان اقدام ترامپ عليه خودش محدود به اقتصاد نيست. سياست داخلي امريكا هم چندين نوبت دلار را گران‌تر كرده است. با آنكه انتقادهاي رييس‌جمهور امريكا از دلار قوي در مقاطعي دلار را تضعيف كرده، گاف‌ها و سياست‌هاي غلط او دلار را جذاب نگه داشته است. از آنجا كه اقتصاد امريكا نظام‌مند است، سياست‌هاي غلط رييس‌جمهور به اميد خنثي شدن آنها توسط نهادها، دلار را قوي نگه مي‌دارد. مسائل اخلاقي رييس‌جمهور امريكا، عدم ثبات مهره‌اي دولت او و به ويژه پرونده ارتباط كارزار انتخاباتي او با روسيه گرچه بعضا دلار را تضعيف كرده، عمدتا حامي پول كشور بوده است.
آرامش سرمايه
برخي فعالان اقتصادي ايالات متحده ترامپ را متهم مي‌كنند كه براي كسب سود تجاري به دنبال كاهش ارزش دلار است، اما برخي مي‌گويند او در هرحال اثر درازمدتي بر بازار نخواهد داشت، همان‌گونه كه تاكنون نداشته است. مارك گرنت، استراتژيست جهاني
«بي رايلي» مي‌گويد: «مساله دلار مساله پولي است و به چيز ديگري مربوط نمي‌شود.ديگر نشانه اينكه دلار راه خود را مي‌رود اين است كه بازارهاي ينگه دنيا دست‌كم فعلا نگران قدرت دلار نيستند. اينكه صندوق‌هاي قابل معامله در بورس (ETF) كه در بورس سرمايه‌گذاري مي‌كنند اما تاثير بدي از بازار ارز نگرفته‌اند، نشانه اين است كه دلار قوي خواهد ماند و ترامپ به آرزوي خود نخواهد رسيد. البته «بلومبرگ» همين چند روز پيش در گزارشي نوشت كه بعضي از ناظران بازار هنوز احتمال تضعيف دلار در صورت تصويب بسته سياستي در دولت ترامپ را در نظر دارند. اما مهم‌تر اينكه آنها هم در انتظار انتخابات ميان‌دوره‌اي ماه نوامبر هستند.