عبور از مين براي رسيدن
به تصوير يوز
كاوه حب‌علي
حدود هشت سال پيش بود كه براي اولين بار در جمعي قرار گرفتم كه دغدغه حفاظت از يوزپلنگ آسيايي براي آنها از نان شب هم واجب‌تر بود. با هر سختي و مشقتي بود منابع و امكانات در پايين‌ترين سطح فراهم مي‌شد تا اطلاعات دقيق و خوبي از شرايط زندگي، جمعيت و رفتار يوزپلنگ‌هاي ايراني جمع‌آوري شود. اين اطلاعات در واقع كمك شاياني به مديريت حيات وحش در مناطق كرده و باعث حفاظت بهتر طي آن سال‌ها مي‌شد.
در اين هشت سال 6 استان مركزي كه ميزبان يوزپلنگ‌ها بودند را طي سفرهاي متعدد به شخصه پيمودم تا اطلاعات جمعيتي و مهاجرتي يوزپلنگ‌ها در ايران دقيق‌تر و با مبناي علمي قابل استناد باشد. هيچ‌وقت فراموش نمي‌كنم براي چك دوربين‌ها رفته بوديم به يكي از مناطق در كوير مركزي، اواسط مرداد كه معني دقيق خرماپزان را مي‌شد آنجا احساس كرد. صبح زود حركت كرديم. يك ساعت از محل اقامت تا اول جاده خاكي رفتيم، دوربين اول كه نزديك بود را چك كرديم، خبري نبود. دوربين دوم كه فاصله بيشتري داشت را چك كرديم، اين دوربين هم عكس از يوز نگرفته بود. براي رسيدن به دوربين سوم، دو راه داشتيم، با ماشين مسافتي طي كنيم و از كوه برويم بالا و به آن برسيم. براي راه دوم بايد با ماشين كوه را دور مي‌زديم و بعد شيب كمتري پيموده مي‌شد تا به دوربين برسيم. آن طور كه از توصيفات راهنما برمي‌آمد، راه دوم نزديك‌تر بود. از داخل رودخانه به سه راهي رسيديم كه به يكباره ترمز كرد و گفت اين رودخانه كه پايين مي‌رود مين‌گذاري شده اگر رد ماشين رفته باشد، مي‌توانيم برويم و در غير اين صورت رفتن به صلاح نيست! حركت كرد و رفت داخل رودخانه، رسيديم به نقطه مورد نظر. دوربين را چك كرديم و باز هم خبري از يوز نبود. در راه چك چهارمين دوربين دوباره رسيديم به سه راهي، راهنما گفت دقت كردي ردي نبود؟ گفتم رد يوز؟ گفت نه؛ رد ماشيني كه پايين رفته باشد و من شوكه شدم كه چقدر خدا به ما رحم كرده كه روي مين نرفتيم ! اين داستان شايد جزو كمترين و كوچك‌ترين مشكلات حفاظت از يوزپلنگ‌ها باشد. در واقع براي گربه‌اي كه زندگي عشايري دارد و دايم در حال جابه‌جايي است. پوشش دادن مناطقي به منظور حفاظت كاري بسيار سخت و طاقت‌فرسا بوده و هست.
نكته مهم اينكه برخلاف همه اين تلاش‌ها در سال‌هاي گذشته متاسفانه سومين گربه‌سان كشورمان هم در حال انقراض است و انگار هيچ كاري از دست ما برنمي‌آيد. شرايط به قدري سخت شده كه براي حفظ اين‌گونه ارزشمند عزم ملي و خواست جمعي بايد در بين مسوولان، فعالان محيط زيست و فارغ‌التحصيلان اين رشته نهادينه شود تا شايد اميدي براي حفاظت داشته باشيم.
كارشناس حيات وحش