چه سرسبز بود «جلگه» من
نسرين ضميري
حال و هواي اين روزهاي جلگه سرسبز خوزستان كه حاصل آبرفت‌هاي چندين رودخانه بزرگ و پرآب كارون، دز، كرخه، مارون، جراحي، اروند و..... است مرا ياد رمان چه سرسبز بود دره من نوشته ريچارد لولين مي‌اندازد. لولين رمان خود را در سال 1939 منتشر كرد و جان فورد در سال 1941 فيلمي بر اساس آن ساخت. داستان مربوط به نوجوان 12 ساله‌اي است كه در اواخر قرن نوزدهم ميلادي به همراه خانواده‌اش كه همگي كارگر معدن هستند در دره‌اي سرسبز و آرام واقع در جنوب ولز كشور انگلستان زندگي مي‌كرده ولي چهره دره بر اثر بهره‌برداري‌هاي زياد به تدريج عوض مي‌شود و ساكنان آن طي پنجاه سال ناچار به ترك محل سكونت خود مي‌شوند و تنها خاطره‌اي از آن دره در ذهن‌ها مي‌ماند.
بعد از كاهش بارندگي‌ها و خشكسالي، آلودگي آب و كم‌آبي، شرجي و گرما، آلودگي هوا و پديده ريزگردها و.... آتش‌سوزي هورالعظيم و انتشار دود ناشي از آن هم به شهرها اضافه شد و چنين به نظر مي‌رسد كه تمام گزينه‌هاي طبيعت براي خوزستان روي ميز است. البته خوزستان و به خصوص شهرهاي جنوبي آن حدود 25 سال پيش نيز در معرض دود ناشي از آتش زدن بيش از 700 چاه نفت كويت توسط صدام هنگام عقب‌نشيني از آن كشور بوده كه از آن به عنوان بزرگ‌ترين فاجعه زيست محيطي تاريخ ياد مي‌كنند. دودي كه آسمان شهرهاي مرزي را تيره و تار كرد و شب و روز فرقي با هم نداشتند.
وضعيت خوزستان نشان‌دهنده آن است كه تلاش‌هاي مسوولان و راه‌حل‌هاي آنان نتيجه محسوسي در پي نداشته، چراكه اگر داشت شاهد افزايش مهاجرت از استان نبوديم. آخرين آمار رسمي در خصوص مهاجرت مربوط به اعلام استانداري خوزستان در همايش ملي جمعيت است كه در تير ماه 96 برگزار و عنوان شد طي 5 سال گذشته حدود 200 هزار نفر از استان خارج شده‌اند، يعني سالي 40 هزار نفر. پيامدهاي مهاجرت هم براي استان و هم براي كشور آن چنان بديهي است كه نيازي به توضيح ندارد.
راه‌حل اساسي به ميدان آمدن خود مردم است و ميزان موفقيت دولت بستگي به قدرت مردم دارد، مردمي كه در سازمان‌هاي مردم‌نهاد (سمن‌ها) متشكل شده باشند. سازمان‌هاي مردم‌نهاد گروهي از مردم هستند كه به شكل داوطلبانه و خودگردان براي تحقق اهداف اجتماعي و محيط زيستي گرد هم مي‌آيند و ضمن ارتباط با نهادهاي رسمي دولتي به تحليل شرايط و ارايه راه‌حل مي‌پردازند و ناظر اقدامات دولت هستند. سازمان‌هاي مردم‌نهاد مي‌توانند در جلب كمك‌هاي مردمي بين‌المللي، ارتباط و تعامل با كشورهاي همسايه و جهان، آموزش ساير مردم و نظارت بر هزينه‌هاي تخصيص يافته به دولت كمك كنند. به طور مثال مردم نظارت كنند كه از بودجه 150 ميليون دلاري صندوق توسعه ملي كه براي مهار ريزگردها اختصاص يافته به درستي استفاده شود و صرف كاشت درختان غيربومي نشود. به تصاوير سوختن هورالعظيم نگاه كنيد، گويي زمين با زبان دود و آتش به ما پيام مي‌دهد و كمك مي‌خواهد. مباد روزي كه از جلگه سرسبز ما تنها خاطره‌اي باقي بماند.