كمك‌هاي بي‌نتيجه به پادشاه

مطالعه حوادث و رويدادهاي سياست خارجي ايران در دوره پهلوي و ارتباط حاكمان وقت ايران با دوستان و همفكران‌شان در مناطق مختلف جهان بي‌شك مي‌تواند جذاب باشد و چنانچه اسناد اين روابط در اختيار پژوهشگران قرار گيرد مورد بهره‌برداري قرار خواهد گرفت. كمك‌هاي شاه به كشورهاي دوست و متحد وقت اگرچه ممكن است با اهداف مشخصي صورت گرفته اما بعضا در عرصه ديپلماسي نتيجه‌بخش نبوده است. به عنوان نمونه كمك‌هاي ايران به «پاكستان» شامل تخفيف ويژه فروش نفت و بعضا مجاني آن، كمك‌هاي مالي ايران به شكل كمك نقدي بلاعوض و وام بدون بهره به اين كشور براي سركوب شورش بلوچستان، تحويل مجاني سلاح‌هايي همچون هواپيماي سي-130، هواپيماي جنگنده و تانك ام-47 از مهم‌ترين حاتم‌بخشي شاه به اسلام‌آباد بود. ايران همچنين صدها ميليون دلار كمك بلاعوض مالي و تسليحاتي به «اردن» به عنوان رژيمي كه هميشه در تهديد سقوط قرار داشت، كمك مالي ‌كرد. «عمان» از ديگر كشورهاي منطقه بود كه ميليون‌ها دلار كمك مالي و نظامي براي سركوب جنبش ظفار دريافت ‌كرد. فروش نفت با تخفيف به «اسرائيل» و خريد تسليحاتي از اين رژيم خود كمكي بزرگي به اسراييل بود. كمك به «انگليس» براي خريداري محصولات انگليسي بدون كيفيت و ورود صنعت اتومبيل‌سازي (پيكان) از ديگر كمك‌هاي شاه به اين كشور بود. در خاورميانه حافظ اسد در سوريه توانست وام بدون بهره 800 ميليون دلار از ايران دريافت كند. سادات در مصر نيز وام يك ميليارد دلاري از ايران گرفت كه البته بخش اعظم آن بخشيده شد. شاه به «اتيوپي» علاوه بر كمك مالي، اسلحه مجاني فرستاد. «مراكش» از جمله كشورهاي فقير عرب- آفريقايي بود كه در دوران سلطنت شاه كمك‌هاي مالي سخاوتمندانه‌اي از ايران دريافت ‌كرد. سلطان حسن دوم در جنگ با چريك‌هاي مخالف دولت (پوليساريو) از ايران كمك نظامي دريافت مي‌كرد. شاه همچنين يك ميليارد دلار براي تصفيه آب شهر «لندن» و نيم ميليارد دلار به شهرداري «ونيز» براي حفاظت شهر از بالا آمدن آب دريا كمك كرده بود!

چندي قبل سندي از دربار ايران انتشار يافت كه نشانه كوچكي از كمك شاه ايران به پادشاه سابق «يونان» بود. طبق اين سند به دستور شخص شاه براي پادشاه سابق يونان و شاه سابق «افغانستان» در دوران پهلوي، حقوق ماهيانه، ماشين و ويلا اختصاص ‌يافته است. در اين سند وزير دربار به شخص هويدا نخست‌وزير وقت دستور مي‌دهد حسب‌الامر مبارك شاه از آبان ماه 1352 ماهيانه مبلغ 10هزار ليره و 20 هزار دلار براي پادشاه سابق يونان حواله كند كه جمع آن تا پايان سال 1352 بالغ ‌بر 22 ميليون و 600 هزار و 500 ريال شده است. ضمنا مقرر شده ماهيانه علاوه بر 10 هزار دلاري كه براي پادشاه سابق افغانستان حواله مي‌شود 10 هزار دلار ديگر در اختيار امور مالي دربار بگذارند تا براي پادشاه سابق يونان حواله شود. كمك‌هاي دربار ايران به «كنستانتين» پادشاه بي‌صندلي يونان در حالي انجام مي‌شد كه اسدالله علم وزير دربار در خاطراتش از پادشاه يونان چنين ياد مي‌كند: «كنستانتين مهمان هميشگي ماست و از هواپيماي اختصاصي شاه طوري استفاده مي‌كند مثل اينكه مال خودش است.» علم به شاه توصيه مي‌كند: «مهمان‌نوازي خود را محدود كنيد. او مفت‌خوري بيش نيست.» شاه حتي پس از شكست پادشاه در رفرندوامي كه در يونان برگزار شد براي اينكه شخص پادشاه قدري خوشحال شود! كمك سيصدهزار دلاري براي وي ارسال مي‌كند. پادشاهي كه پس از بركناري در 1967 همچنان سوداي بازگشت به كشورش را دارد و مدعي است «اگر مردم يونان بخواهند، وي به عنوان پادشاه به يونان بازخواهد گشت!» وي هر از چندي به بهانه‌هاي مختلف ملي و مذهبي ضمن سفر به يونان (البته با گذرنامه انگليسي خود) با مردم عادي ديدار مي‌كند اما در سفرهايش هيچ صندلي ويژه‌اي برايش در نظر گرفته نمي‌شود.