بازار خودرو به بلبشوي بازاري تبديل شده است كه شايد مديريت آن ديگر به راحتي كه پيش از اين تصور مي‌شد نيست. اين روزها مجددا بحث افزايش قيمت خودروهاي داخلي در حالي به گوش مي‌رسد كه داخلي‌سازهاي جاده مخصوص دچار زيان‌هاي انباشته شده‌اند و براي جلوگيري از بيشتر شدن اين زيان‌ها ماه‌هاست كه پيگير افزايش قيمت توليدات خود هستند.
در همين حال آنچه از آمارهاي توليدي نيز به رخ كشيده مي‌شود كاهش توليد خودروهاي سواري در جاده مخصوص است كه پيش‌بيني كاهش چشمگير توليد در پايان سال را نشانه مي‌گيرد. طبق آمارهاي موجود در شش ماه ابتداي سال هرماه روند كاهش توليد خودروهاي سواري ادامه داشته است و هر ماه نسبت به ماه قبل از آن با كاهش نزديك به ٥٠ درصدي توليدات مواجه بوده‌ايم، اين روال در آمارهاي شش ماهه به ثبت كاهش ١٨ درصدي رسيد و اگر حتي همين روال ادامه يابد، بايد منتظر كاهش ٣٦ درصدي توليدات نسبت به سال گذشته باشيم. اين البته تنها در بخش كاهش توليد است كه اگر با رعايت استانداردهاي جديد ليست توليداتي كه از گردونه توليد خارج مي‌شوند را نيز به آن اضافه كنيم تعداد خودروهاي خروجي از درهاي خودروسازان به نحو قابل توجهي كاهش خواهد يافت كه حتي با ورود توليدات داخلي جديد هم قابل جبران نيست و خود هشدار‌دهنده تداوم رشد قيمت در بازار و افزايش زيان انباشته توليد در جاده مخصوص است. چرا كه با توجه به عدم پايبندي همكاران اروپايي براي توليدات جديد، توليدات داخلي جديد هم نمي‌تواند بازار را به آرامش برساند.
در همين حال به تازگي و در حالي كه برخي اخبار حكايت از همراهي مجلسي‌ها براي افزايش قيمت خودروهاي داخلي دارد، محمدرضا نجفي‌منش، رييس كميسيون تسهيل كسب و كار اتاق تهران مي‌گويد: در آينده پيش‌بيني مي‌شود خودروسازان قيمت محصولات خود را بين ۶۰ تا ۸۰ درصد افزايش دهند. قيمت خودروهاي ايراني در كارخانه و كف بازار متفاوت است. در نظر داريم با گران كردن خودروها از محل در كارخانه قيمت اين محصولات را با قيمت كف بازار همسان‌سازي كنيم تا با اجراي اين طرح به نوعي واسطه‌بازي يا دلالي كاهش يابد.
محمدرضا نجفي‌منش افزوده است: معتقديم با افزايش قيمت خودروهاي داخلي از محل در كارخانه قيمت اين محصولات در بازار آزاد كاهش خواهد يافت. به عبارت ديگر قيمت خودروهاي ايراني در بازار آزاد به اندازه كافي رشد قيمت را تجربه كرده و بنابراين افزايش قيمت كارخانه به بازار آزاد تاثير نخواهد گذاشت.
وي در پرسشي مبني بر اينكه قيمت خودروهاي ايراني چند درصد افزايش خواهد يافت؟ گفته است: معتقديم در اين بازه زماني خودروسازان زيان‌ده شده‌اند. نه قيمت خودروهاي ۲۲ ميليون توماني را قبول داريم و نه قيمت خودروهايي كه به ۴۰ ميليون تومان رسيده‌اند را تاييد مي‌كنيم. بنابراين در آينده پيش‌بيني مي‌شود خودروسازان داخلي قيمت محصولات خود را بين ۶۰ تا ۸۰ درصد افزايش دهند.
نجفي‌منش با ابراز اميدواري به مصرف‌كنندگان خودرو گفته است: با افزايش قيمت خودروهاي كارخانه‌اي در نظر داريم محصولات دو خودروساز بزرگ كشور را پنج درصد زير قيمت بازار آزاد به خريداران عرضه كنيم.
البته پيش‌فروش‌هايي كه تاكنون از سوي دو خودروساز انجام شده نيز به اندازه كافي بر ميزان زيان انباشته آنها افزوده است و به نظر نمي‌رسد اگر قيمت‌ها در حد فعلي باقي بماند فروش‌هاي ويژه دردي را از خودروسازان درمان كند.
به‌گونه‌اي كه طبق محاسبه يكي از سايت‌هاي خودرويي متوسط ارزبري خودروهاي ساخت داخل 2500 دلار برآورد مي‌شود، به راحتي مي‌توان تاثير آن بر روند توليد صنعت خودرو را ارزيابي كرد.
در رابطه با قيمت نهاده‌هاي توليد داخلي نيز همين وضعيت بحراني براي قطعه‌سازان و خودروسازان داخلي متصور است. به عنوان مثال قيمت پايه هر كيلو ورق سرد در سال 96 معادل 2300 تومان بوده و اين رقم در سال 97 به بيش از 4800 تومان افزايش يافته است. به گونه‌اي كه مصرف ورق در هر خودرو بين 1000 تا 1100 كيلو محاسبه مي‌شود.
قيمت هر كيلو فولاد آلياژي نيز در سال 96 معادل 3294 تومان بوده، اما در سال جاري اين عدد به 6050 تومان رسيده و با توجه به مصرف متوسط 70 كيلو فولاد آلياژي در هر خودرو مي‌توان به اثرات آن بر افزايش قيمت تمام شده هر محصول پي برد.
قيمت هر كيلو آلومينيوم نيز سال گذشته 7940 تومان بوده ولي در سال 97 قيمت اين محصول به 23 هزار تومان رسيده و با افزايش حدود سه برابري مواجه بوده است. برآوردها نشان مي‌دهد متوسط مصرف آلومينيوم در هر خودرو حدود 65 كيلو است. قيمت پايه هر كيلو مس نيز در سال گذشته 22600 تومان بوده ولي در سال 98 اين رقم به 52 هزار تومان رسيده است. متوسط مصرف مس در هر خودرو نيز حدود 12 كيلو برآورد مي‌شود.
بررسي قيمت هر كيلو سرب در سال 96 نشان مي‌دهد كه اين عدد 8100 تومان بوده ولي در سال جاري قيمت هر كيلو سرب به 28 هزار تومان افزايش يافته است. مصرف اين محصول نيز در هر خودرو حدود 14 كيلو برآورد مي‌شود.
در همين حال قيمت پايه هر كيلو پليمرهاي پلاستيكي در سال گذشته 4970 تومان بوده و اين رقم در سال جاري به 14300 تومان رسيده و متوسط ميزان مصرف آن در هر خودرو حدود 42 كيلو برآورد مي‌شود. همچنين قيمت پايه هر كيلو كائوچوي مصنوعي در سال 96 بالغ بر 5130 تومان بوده و در سال جاري به 12800 تومان رسيده ست. متوسط مصرف اين محصول نيز در هر خودرو هشت كيلوگرم بوده است. متوسط قيمت هر كيلو كائوچوي طبيعي نيز در سال گذشته 5450 تومان بوده و اين قيمت در سال جاري به 13700 تومان رسيده است. متوسط مصرف اين محصول در هر خودرو نيز معادل 10 كيلو است. در همين حال ديگر محصولات مورد استفاده در صنعت خودرو از جمله محصولات نساجي و شيشه با افزايش قيمت مواجه بوده و بر قيمت تمام شده خودروسازان تاثيرگذار بوده است.
ارزيابي تغيير قيمت‌هاي مواد اوليه در سال جاري نسبت به سال گذشته نشان مي‌دهد كه افزايش قيمت خودرو توسط سازندگان داخلي يك امر اجتناب‌ناپذير بوده و در غير اين صورت با اتخاذ سياست‌هاي دستوري در حوزه قيمت‌گذاري خودرو اين خودروسازان هستند كه متحمل زيان‌هاي سنگين خواهند شد. در چنين شرايطي و در پي افزايش حجم تقاضاي موجود در بازار، دلالان و واسطه‌ها وارد عمل شده و شرايط را به زيان خودروسازان و مصرف‌كنندگان حقيقي تغيير مي‌دهند.
با نگاهي به آمار و ارقام يادشده به راحتي مي‌توان به اين مساله پي برد كه بالغ بر 35 درصد از قيمت تمام شده خودروهاي ساخت داخل مربوط به مواد اوليه و 33 درصد نيز وابسته به نرخ ارز خواهد بود. به اين اعداد بايد هزينه‌هاي دستمزد، حمل و نقل، انرژي و ديگر هزينه‌هاي سربار عمومي و اداري را نيز اضافه كرد؛ شرايطي كه در نهايت اجازه نمي‌دهد زيان انباشته خودروسازان كاسته شود و شرايط توليد را بهبود بخشد.