تحليل فارين پالسي از نمايش قدرت نظامي ناتو و روسيه
اوكراين و جنگ سرد جديد
مصطفي كريمي/ بسياري بر اين باورند كه بحران شرق اوكراين موجب شده كه كشورهاي اروپاي شرقي براي حفاظت از خود در برابر روسيه، بيش از گذشته به پيمان سازمان آتلانتيك شمالي، ناتو نزديك شوند. اين كشورها كه تا پيش از استقلال، جمهوري‌هاي شوروي سابق بوده‌اند، براي نشان دادن قدرت نظامي خود به روسيه، در قالب ناتو، در مانورهاي مشترك با رقباي سنتي اين كشور از جمله امريكا و بريتانيا شركت مي‌كنند.
جديدترين نمونه اين مانورها مانور اخير استوني بود. رزمايش نظامي كه در منطقه «ناروا» در استوني برگزار شد، ارتش اين كشور به مناسبت سالگرد استقلال جمهوري استوني در كنار نيروهاي امريكايي و ديگر اعضاي ناتو رژه رفت و آمادگي نظامي خود را به نمايش گذاشت. در مقابل، روسيه نيز بيكار ننشسته و چندين رزمايش گسترده را در داخل و خارج از مرزهاي اين كشور به اجرا گذاشته است. اين كشور يكي از بزرگ‌ترين مانورهاي خود را در تاريخ بيست و ششم فوريه يعني به فاصله دو روز بعد از رزمايش مشترك استوني با ديگر اعضاي ناتو در مرزهاي غربي خود به اجرا گذاشت. اين مانور با حضور ۱۵۰ هزار نيروي نظامي به همراه ۸۸۰ تانك، 90 هواپيما و 80 كشتي و ناو برگزار شد.
در اين مانور نشانه‌هاي زيادي نهفته بود، روسيه دامنه اين مانور را تا عمق درياي «بارنتز» در شمال و نزديكي نروژ كه يكي از اعضاي ناتوست، گسترش داده بود. اين كشور، درياي بارنتز را يك منطقه استراتژيك در شمال مرزهاي پهناور خود قلمداد مي‌كند. البته اين امر تازگي ندارد و جنگنده‌هاي اين كشور در يك مانور نظامي ديگر كه در ماه اكتبر گذشته برگزار شده بود، در حالي كه يك بمب‌افكن توپولف را همراهي مي‌كردند تا آسمان بريتانيا نزديك شده بودند.
براساس ماده پنجم منشور ناتو، هرگونه حمله نظامي به يكي از ۲۸ كشور عضو اين سازمان، به معناي حمله به ناتو تلقي مي‌شود. در اين صورت، نيروي نظامي ناتو بايد وارد عمل شده و به مقابله نظامي با كشور متجاوز دست بزند. مانور اخير روسيه در نزديكي نروژ، نگراني كشورهاي كوچك‌تري كه عضو ناتو نيستند همانند فنلاند را برانگيخته است. اين كشور، ۱۳۰۰ كيلومتر مرز مشترك با روسيه دارد و همين امر بر نگراني مقامات فنلاند افزوده است.
در ديدار بين دبيركل ناتو و الكساندر استوب، نخست‌وزير فنلاند از علاقه‌مندي كشورش به عضويت در ناتو خبر داد. وي در اين باره گفت: «فكر مي‌كنم مهم است كه امكان عضويت فنلاند در ناتو در دولت بعدي به طور جدي بررسي شود. اين امر يعني عضويت در ناتو را در دولت كنوني متوقف كرده بوديم اما همانطور كه دبيركل ناتو هم تاكيد كرد، اين مساله يك تصميم امنيتي و سياسي است كه بايد به عنوان يك گزينه مطرح باشد.»
ناتو همچنين از زمان آغاز بحران اوكراين و تنش با روسيه، طرحي را به تصويب رسانده و شمار نيروي واكنش سريع خود را افزايش داده است. اين نيرو شامل پنج هزار نفر مي‌شود و قرار است در شش كشور شرق اروپا مستقر شود. اين سازمان همچنين در درياي سياه و در آب‌هاي مجاور كريمه كه به خاك روسيه ملحق شده، نيروهاي خود را افزايش داده است.
هرج و مرج، وجود شكاف‌هاي قومي، زباني، وضعيت تخاصم، منازعه و فقدان موازنه و تعادل ميان نيروها و گروه‌هاي سياسي در اوكراين، همراه با بازكردن اين فضاي داخلي در عرصه بين‌المللي و رويكردها و راهبردهاي قدرت‌هاي بزرگ منطقه‌اي و جهاني، به بحران اوكراين جلوه ويژه‌اي بخشيده است. به نظر مي‌رسد بحران اوكراين، به بهانه‌اي براي قدرت‌نمايي بين روسيه و ناتو تبديل شده كه نشانه‌هايي از جنگ سر جديد را در آن مي‌توان ديد.