شوراي دانش‌آموزي بيگانه از مشورت و مشاركت
محمد داوري
وقتي دولت اصلاحات پس از پيروزي سيدمحمد خاتمي در دوم خرداد 76 مستقر شد، شور و نشاط و اميدواري در مجموعه دستگاه آموزش و پرورش نه تنها مانند ساير نهاد‌ها و دستگاه‌ها بلكه بيش از آنها حاكم شد و فرهنگيان كه بيش از ساير اقشار در پيروزي اصلاحات نقش داشتند حالا منتظر بودند تا نسيم اصلاحات و باران انديشه‌هاي نوآوري نخست عرصه تعليم و تربيت و مدارس سپس جاهاي ديگر را متاثر كند.انتظاري كه متاسفانه با انتخاب يك وزير بدون انديشه‌هاي اصلاحي به سرعت رنگ باخت و 4 سال فرصت را به هدر داد تا اينكه در دوره دوم دولت اصلاحات كمي شرايط براي تحقق انديشه‌هاي اصلاح‌طلبي در آموزش و پرورش مهيا شد، هرچند اقدام تحول‌بخش حذف معاونت پرورشي و ادغام ساختاري و اداري پرورش و آموزش حساسيت‌ها را تحريك و ادامه كار را سخت‌تر كرد.اما باورمندان به انديشه‌هاي اصلاحي از پاي ننشستند و تا مي‌توانستند طرح‌ها و برنامه‌هايي را ارايه دادند كه بتواند در مهم‌ترين و بزرگ‌ترين نهاد نرم‌افزاري و انساني‌ترين دستگاه دولتي بذر انديشه‌هاي اصلاح‌طلبي را بكارد. اين تلاش‌ها كه با مقاومت و مخالفت‌هاي مختلف و متعدد مواجه بود، متاسفانه چندان موثر واقع نشد اما با وجود بازگشت تفكيك ساختاري و اداري پرورشي از آموزشي دو طرح عمده در كنار چند طرح ريز و درشت ديگر به حيات خود ادامه داد. يكي طرح پرسش مهر و ديگري شوراي دانش‌آموزي است. طرح نخست به منظور تقويت و گسترش فرهنگ پرسشگري در كودكان و نوجوانان و معلمان و مربيان طراحي شد و شوراي دانش‌آموزي به منظور تحقق تربيت اجتماعي و سياسي و تمرين مشاركت و مشورت قرار بود، اجرايي شود.همه ساله همان‌طور كه مدارس موظف هستند با به صدا در آمدن زنگ آغاز سال تحصيلي و طرح پرسش توسط رييس‌جمهور طبق دستورالعملي كه توسط وزارتخانه براي بيش از صد هزار مدرسه ارسال مي‌شود اين طرح را اجرايي كنند، در آبان و در آستانه روز دانش‌آموز نيز موظف هستند در مدارس انتخابات شوراي دانش‌آموزي را برگزار و گزارش مربوطه را به ادارات ارسال كنند.اگر از معدود مدارسي كه توسط چند مدير خوشفكر و مربيان علاقه‌مند و دلسوز برخوردار است، بگذريم متاسفانه در بيشتر مدارس طرح شوراي دانش‌آموزي به صورت حداقلي و تشريفاتي و ظاهري انجام مي‌شود و كمتر نشاني از تمرين مشاركت و دموكراسي و كار شورايي در آن به چشم مي‌خورد.طرحي كه مي‌تواند، مكمل درس اجتماعي آنان و تحقق بخش تربيت سياسي و اجتماعي باشد، طرحي كه اجراي دقيق و جدي آن در برخي مدارس نشان داده است كه چقدر مي‌تواند فضاي مدرسه را متحول كند و چقدر مي‌تواند رقابت‌هاي جدي و مشاركت‌هاي معناداري را رقم بزند. متاسفانه اراده جدي براي اجراي دقيق و مناسب طرح شوراي دانش‌آموزي وجود ندارد و از مدرسه تا وزارتخانه نگاه‌ها بيشتر تشريفاتي و رفع تكليفي است و اين فضاي حاكم بر نظام آموزشي است كه حتي كمترين آثار به جاي مانده از انديشه‌هاي اصلاحي و نوآورانه و تحرك‌بخش را به حاشيه برده است و حتي در دولتي كه خود را وامدار اصلاح‌طلبان دانسته، نشاني از جديتي در اين راستا به چشم نمي‌خورد و تاسف‌بار‌تر اينكه در مدارس و در مديران و مربيان نيز انگيزه و رمقي براي اجراي طرح‌هاي خوب وجود ندارد و اين نمونه‌اي از همان نشانه‌هايي است كه همگان به آن خاطر مي‌گويند نظام آموزشي ما كارآمد نيست و اين نتيجه يك نظام ناكارآمد است كه حتي طرح‌هاي كارآمد را هم زمين‌گير مي‌كند.
مشاور شاغل در مدارس تهران