ناتواني گروه‌هاي سياسي از تشكيل دولت، جليقه زردهاي لبناني را به خيابان كشاند
آينده لبنان در پارلمان يا كف خيابان؟
شهاب شهسواري
7 ماه بعد از انتخابات پارلماني در لبنان هنوز گروه‌هاي سياسي نتوانسته‌اند بر تشكيل دولت جديد در بيروت به توافق برسند. گفت‌وگوهاي 7 ماهه براي تشكيل دولت توسط نخست‌وزير مكلف، سعد حريري بدون وقفه ادامه پيدا كرده است اما هر بار كه گروه‌هاي سياسي براي برطرف كردن يك مانع به نتيجه رسيده‌اند، مانعي ديگر از سوي گروهي ديگر سر راه تشكيل دولت قرار گرفته است. اين بن‌بست طولاني براي تشكيل دولت در لبنان، شهروندان اين كشور را كه بهار امسال بعد از 9 سال انتظار توانستند بار ديگر پاي صندوق‌هاي راي بروند، كلافه كرده است. راي‌دهندگان لبناني اميدوار بودند با انتخاب پارلمان جديد بن‌بست سياسي ساليان دراز در اين كشور پايان يابد و با روي كار آمدن يك دولت اجماعي، مشكلات جاري كشور حل و فصل شود. رشد كند اقتصادي، بدهي‌هاي رو افزايش دولت، خدمات عمومي ضعيف و فساد گسترده، مشكلاتي هستند كه شهروندان لبناني را طي سال‌هاي گذشته آزار داده است. انباشت مشكلات و فقدان پيشرفت در مذاكرات سياسي باعث شد تا معترضان لبناني با الهام گرفتن از اعتراضات «جليقه زردها» در فرانسه به خيابان‌هاي بيروت بيايند و در برابر ساختمان‌هاي دولتي اين كشور راهپيمايي كنند. 8 سال بعد از اولين دور اعتراضات مشهور به «بهار عربي» در سراسر كشورهاي عربي خاورميانه بار ديگر صداي شعارهاي «ملت خواهان تغيير نظام است» اين بار از خيابان‌هاي لبنان شنيده مي‌شود. بر اساس گزارش خبرگزاري فرانسه، غالب شركت‌كنندگان در تظاهرات يك‌شنبه اقدام خود را فراتر از جناح‌بندي‌هاي سياسي معرفي مي‌كردند و اين اعتراضات را بدون وابستگي به جريان‌هاي سياسي سنتي لبنان توصيف كرده‌اند. خواسته‌هاي تظاهركنندگان غالبا مطالبات اقتصادي از جمله مبارزه با فساد اداري، افزايش پوشش بيمه درماني، مبارزه با بيكاري و از سرگيري پرداخت وام‌هاي مسكن بود.
تظاهرات اخير در حالي برگزار مي‌شود كه بسياري از سياستمداران لبناني از بن‌بست جاري در تشكيل دولت به تنگ آمده‌اند. نبيه بري، رهبر جنبش امل و رييس پارلمان لبنان روز دوشنبه در مصاحبه با روزنامه الاخبار گفت:«برخي گروه‌هاي سياسي در لبنان هستند كه علاقه‌مندند به هر قيمتي جلوي تشكيل كابينه را بگيرند.» نبيه بري كه با همراه حزب‌الله و جنبش ميهن‌پرست آزاد به رهبري رييس‌جمهور ميشل عون با 70 كرسي اكثريت پارلمان را در اختيار دارند براي تشكيل يك دولت وحدت ملي، سعد حريري، رهبر جريان سني المستقبل را به عنوان نخست‌وزير مكلف انتخاب كردند. تظاهرات اخير
هر چند به حدي گسترده نبود كه مجموعه حاكميت در لبنان را در خطر قرار دهد اما هشداري جدي به سياستمداران اين كشور است كه در صورت استمرار روند مانع‌تراشي در تشكيل كابينه در شرايط سخت اقتصادي كنوني كشور بايد منتظر اعتراضات گسترده‌تر و حتي درگيري‌هايي باشند كه مي‌تواند وضعيت امنيتي لبنان را به شكل چشمگيري تحت تاثير قرار دهد.
جليقه زردهاي لبنان
هزاران شهروند بيروت روز يك‌شنبه به خيابان آمدند تا نسبت به فساد، خدمات ناكافي دولت و ناكارآمدي سياستمداران حاكم اعتراض كنند. به گزارش ميدل ايست‌اي، بسياري از اين معترضان با الهام از جليقه زردهاي فرانسوي، جليقه‌هاي زرد رنگ و فسفري پوشيده بودند. بر اساس اين گزارش، تظاهرات كه به شكل مسالمت‌آميز آغاز شده بود بعد از رويارويي با ارتش لبنان در نقاطي به درگيري كشيده شد. ارتش لبنان با صدور بيانيه‌اي از تظاهركنندگان خواست كه آرامش خود را حفظ كنند و از درگيري و خشونت پرهيز كنند. اين اولين بار نيست كه شهروندان بيروت در سال‌هاي اخير براي اعتراض به مديريت سياسي كشور به خيابان‌ها مي‌آيند. 3 سال پيش، اعتراض به مديريت شهري در بيروت و انباشت زباله‌ها باعث بروز اعتراضاتي وسيع شد كه به نهضت «بوي گند مي‌دهي» مشهور شد. سال 2005 نيز بعد از ترور نخست‌وزير پيشين لبنان، رفيق حريري، تظاهرات مشهور به انقلاب سدر در اين كشور در مخالفت با حضور نيروهاي ارتش سوريه در خاك لبنان برگزار شده بود. دوشنبه تظاهركنندگان در بيروت پايتخت و در شهرهاي مهم ديگر از جمله طرابلس و نبطيه به خيابان‌ها آمدند. تعقيب و گريز نيروهاي امنيتي و تظاهركنندگان لبناني باعث صدمه ديدن گروهي از معترضان شده است از جمله شبكه تلويزيوني الجديد لبنان و روزنامه ديلي‌استار از مضروب شدن خبرنگاران‌شان توسط نيروهاي ارتش خبر داده‌اند.
احتمال قطع كمك‌هاي بين‌المللي
اعتراضات مردمي در آستانه سال نوي ميلادي، فشار را بر گروه‌هاي سياسي در لبنان كه پس از سال‌ها درگيري‌هاي سياسي و گاهي مسلحانه توانسته‌اند بر سر تشكيل دولت با يكديگر به توافق برسند تحت فشار گذاشته است. در شرايطي كه بدهي‌هاي خارجي و كسري بودجه اقتصاد لبنان را به شدت تحت فشار گذاشته است، كمك‌كنندگان بين‌المللي هم تهديد كرده‌اند در صورت شكست تلاش‌ها براي تشكيل دولت ممكن است، كمك‌هاي بين‌المللي به بيروت قطع شود. دو هفته پيش برونو فوشه، سفير فرانسه در لبنان هشدار داده بود كه ممكن است اعانه‌دهندگان بين‌المللي كمك 11 ميليارد دلاري را كه در كنفرانس ماه آوريل پاريس براي كمك به بازسازي اقتصادي لبنان وعده داده بودند، قطع كنند. فوشه در جمع خبرنگاران هشدار داده بود:«فقدان يك دولت مستقر در لبنان ممكن است باعث از ميان رفتن انگيزه كشورهاي جهان براي كمك مالي به اين كشور شود. ممكن است فرصت به سرعت از دست برود.»
بن‌بست مجدد
سياستمداران لبناني كه بعد از انتخابات ارديبهشت، سعد حريري نخست‌وزير پيشين را به عنوان نخست‌وزير مكلف براي تشكيل كابينه جديد معرفي كردند هنوز از رسيدن به يك تركيب مرضي‌الطرفين براي تشكيل كابينه ناتوانند. در طول هفته گذشته اميدهاي تازه‌اي براي تشكيل كابينه شكل گرفته بود و سياستمداران لبناني از احتمال توافق تا پيش از تعطيلات سال نوي ميلادي خبر مي‌دادند اما اين اميدها بار ديگر با خبرهاي تازه كمرنگ شده است.
يكي از جدي‌ترين موانع در برابر تشكيل كابينه، درخواست فراكسيون 6 نفره از نمايندگان سني مستقل پارلمان براي در اختيار گرفتن يكي از وزارتخانه‌هاست. گروه حزب‌الله راي به كابينه سعد حريري را مشروط به راضي كردن اين فراكسيون كرده است. در برابر سعد حريري كه جريان تحت حمايتش بيشترين كرسي سني‌ها در پارلمان را در اختيار دارد، حاضر نيست از سهم سني‌هاي كابينه در اختيار فراكسيون 6 نفره «اللقاء التشاوري» قرار دهد. به گزارش رويترز جمعه هفته گذشته، پيشرفت‌هايي در مذاكرات ميان طرفين ايجاد شده بود و لقاء التشراوي توافق كردند كه بر سر يك گزينه بي‌طرف به انتخاب ميشل عون، رييس‌جمهور با سعد حريري كنار بيايند. اما بعد از معرفي جواد عدرا از سوي ميشل عون، فراكسيون 6 نفره سني‌ها حاضر به پذيرش او نشد و به اين دليل كه اين نماينده حاضر به «قبول نمايندگي لقاء التشراوي نشده است» حمايت خود از گزينه رييس‌جمهور را پس گرفتند.