آن روز كه اينترنت به كشورمان ورود كرد و در آن زمان تنها موسسات تحقيقاتي و دولتي بزرگ كشور رايانه داشتند كسي فكر نمي‌كرد كه اين فضا به حدي فراگير شود كه حتي كودكان ما در محروم‌ترين مناطق ايران زمين هم استفاده از اينترنت را به عنوان بخشي از زندگي خود حساب كنند. اما يكي از مسائلي كه همواره فرهنگ همه كشورها را تهديد مي‌كند بازماندن از نحوه استفاده فناوري نوين است؛ اينترنتي كه شايد بيش از 90 درصد خدمات آن مفيد و سودمند باشد و به تسهيل زندگي كمك كند يقينا اگر فرهنگ‌سازي نشود زيانش براي فرهنگ ما بيش از سودمندي آن است. از سوي ديگر يكي از نقاط ضعف كشور ما تاكنون در حوزه اينترنت برخورد سلبي با آن بوده است و همواره دولت‌ها هراس دارند تا دسترسي مردم را به اين شبكه محبوب و كاربردي آزاد بگذارند؛ مساله‌اي كه مي‌توانست توليد محتواي متناسب با فرهنگ بومي را تبديل به فرصت كرده و به گسترش فرهنگ بومي ايراني - اسلامي در سراسر جهان كمك كند.
بر اساس همين نياز، جشنواره‌اي در آستانه برگزاري است كه قرار است براي كودكان ايران محتواي فرهنگي توليد كند و وزارت ارتباطات كشورمان نيز در اين راستا حامي اصلي آن به شمار مي‌رود. اين موضوع براي فيلمسازان، فيلمنامه‌نويسان و تهيه‌كنندگان حوزه كودك و نوجوان فرصت بسيار خوبي است تا از اين استقبال وزارت ارتباطات به درستي استفاده كنند و امروز كه اين وزارتخانه خود مشتاق اين مقوله مهم است، ايده‌ها و طرح‌هاي خود را در اين زمينه ارايه دهند و كار در عرصه كودك و نوجوان رونق و شتاب بيشتري بگيرد؛ آن هم كودكان و نوجواناني كه امروز دنياي‌شان در كشاكش مشكلات خانواده‌ها و جامعه بسته‌تر از گذشته است.
تغيير ذائقه مخاطبان فيلم‌هاي كودك و نوجوان
به همين بهانه با عليرضا تابش مديرعامل بنياد سينمايي فارابي (كه تجربه همكاري با جشنواره فيلم كودكان و نوجوانان را دارد) درباره برگزاري جشنواره وب سري و تعامل آن با حوزه كودك و نوجوان در بستر سينما گفت‌وگو كرديم. او به «اعتماد» مي‌گويد: «سينماي ايران در حال حاضر دوره گذار را سپري مي‌كند، ديجيتالي شدن فضاي توليد، نمايش و عرضه آثار سينمايي موقعيتي را به وجود آورده كه توليدات سينمايي در كشورهاي صاحب سينما دستخوش تغييرات جدي شود. از طرفي نسل جديدي در عرصه مصرف كالاهاي فرهنگي به خصوص آثار سينمايي، انيميشن‌ها، مستندها و فيلم‌هاي كوتاه در حال ظهور هستند كه نسلي نوخواه، نوجو و دسترسي وسيعي به اينترنت دارند. آمارها نيز نشان مي‌دهد كه در سال‌هاي گذشته ضريب نفوذ اينترنت در ميان نسل كودك و نوجوان ما بسيار بالا بوده است. ما در گفت‌وگوهايي كه در اين سال‌ها با سينماگران در عرصه سينماي كودك و نوجوان داشته‌ايم به اين مهم اشاره كرده‌ايم كه نسل مخاطبان فيلم‌هاي كودك و نوجوان و همين‌طور ذائقه آنها تغيير كرده است و سازندگان اين آثار كه در دهه 40، 50 يا 60 زندگي خودشان هستند بايد به آن ضرورت‌ها و ظرايف وقوف پيدا كنند و جهان بيني كودكان و رفتارشناسي آنها را مورد مطالعه قرار دهند.»
تابش همچنين رويدادهاي اينچنيني را عاملي مي‌داند تا سينماگران به نگاه عميق‌تر به فضاي مجازي براي ارايه دغدغه‌هاي كودكانه‌شان، راغب شوند: « بالطبع جشنواره «كودك آنلاين» كه امسال خوشبختانه نخستين دوره آن با همت وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات برگزار مي‌شود اين اميد را در سينماي كودك هم مي‌تواند زنده كند كه نسل نوي سينماگران ما توجه عميق‌تر و دقيق‌تري به توليد محتواي بومي براي بچه‌ها داشته باشند، نيازهاي آنها را درك كنند و نيز نگاه جدي‌تري به تقويت سواد رسانه‌اي در خانواده‌ها- نزد والدين و بچه‌ها- داشته باشند. نگاه انتقادي در جامعه كودك و نوجوان بايد تقويت شود و خانواده‌ها در اين باب به درستي آموزش ببينند؛ همه اين اتفاقات خوب مي‌تواند در قالب توليدات خوب سينمايي اتفاق بيفتد.»
مديرعامل بنياد سينماي فارابي در بخش ديگري از صحبت خود توضيح مي‌دهد: «در سينماي ايران چند سالي است كه بحث نمايش فيلم‌ها در بستر اينترنت به صورت بيزينس جديد در حال اجراست و ما شاهد تأسيس VOD (شبكه‌هاي نمايش خانگي اينترنتي) هستيم كه در بخش خصوصي شكل گرفته‌اند و مهم‌ترين نياز VODها همين توليد محتواست؛ يعني بستر‌هايي را در فضاي وب ايجاد و خودشان را نزد مخاطبان معرفي كردند. فيلم، موسيقي و محتواهاي گوناگون و متنوعي را عرضه مي‌كنند و نيازمند محتواي خوب در كشور ما به زبان فارسي و ساير زبان‌ها هستند. اميدوارم جشنواره اين نگاه را تقويت كند تا نسل جديد ما كه استفاده كننده از اينترنت است بتواند توليد محتواي بومي خودش را دريافت كند.»
توجه عميق‌تر به ريشه‌هاي تاريخي و فرهنگي
به گفته تابش ايران به لحاظ غناي فرهنگي و ريشه‌هاي عميق تاريخي با بسياري از كشورهاي مصرف‌كننده كالاهاي فرهنگي به خصوص در زمينه صنايع، تفاوت‌هاي جدي و بنياني دارد: «در حوزه توليد محتواي بومي كشورها مطالعه كردم، عمدتا آن شخصيت‌هاي داستاني برجسته كه من اكنون نمي‌خواهم اشاره كنم در امريكا يا ساير كشورهاي پيش‌رو در زمينه صنايع ديجيتال به صورت قهرمانان مهم داستاني در فيلم‌ها، سريال‌ها، صنايع جانبي كه بازي‌هاي اينترنتي و انيميشن دارند، مطرح مي‌شود؛ اين جشنواره نگاه توليد‌كنندگان صنايع فرهنگي را به ريشه‌هاي تاريخي و فرهنگي كشور، كه سرشار از اسطوره‌ها، داستان‌ها، روايت‌ها و شخصيت‌هاي جذاب براي بچه‌ها است، جلب مي‌كند. اگر ما در صنعت انيميشن، در صنعت بازي‌هاي رايانه‌اي و ساير فناوري‌هاي نوين، توجه را به اصالت‌هاي فرهنگي و فكري كشورمان معطوف كنيم و اين استعدادهاي جوان و خلاق را كه در كشور ما فراوان هم هستند به سوي سينماي انيميشن سوق دهيم، آرام-آرام فاصله ميان سينما و عصر نوين رفع مي‌شود و فرهنگ‌سازي درست صورت مي‌گيرد.»
بنياد سينماي فارابي مي‌تواند پنجره‌اي باز كند تا به‌واسطه آن به فضاي مجازي نيز ورود كند كه تابش در اين مورد توضيح مي‌دهد: «ما اين پنجره را چند سال پيش باز كرديم و در حوزه خلاقيت‌هاي نوجوانان كشور شاهد برگزاري نخستين المپياد فيلمسازي نوجوانان ايران بوديم چراكه اعتقاد داريم نسل نوجوان ما خلاق، بافكر، با انديشه و در عين حال ناديده گرفته شده در عرصه فكري و فرهنگي جامعه است؛ بر همين اساس فراخوان داديم و نوجوانان بسياري در اين المپياد شركت كردند. اين نشان مي‌دهد كه بنياد سينمايي فارابي در كنار توجه به توليدات سينمايي و برگزاري جشنواره فيلم‌هاي كودكان و نوجوانان در اصفهان، نگاه ويژه‌اي هم به نوجوانان خلاق در عرصه هنرهاي تصويري در كشورمان دارد و اين پنجره راهي براي شناسايي اين استعدادها شد؛ همين‌طور ما سال‌هاست در كنار برگزاري جشنواره بين‌المللي فيلم رشد، از آن حمايت مي‌كنيم چراكه دوستان ما هم در آموزش و پرورش به دنبال مفاهيم تصويري ميان دانش‌آموزان و معلمان در سراسر كشور هستند.»
توسعه آموزش ادبيات فارسي در خارج از مرزهاي كشور
به‌جز عرصه آفرينش‌هاي فرهنگي و هنري در فضاي اينترنت كه نقش تعيين‌كننده‌اي در توسعه فرهنگ اين كشور در بستر اينترنت دارند نقش و جايگاه مهم آموزش در اينترنت هم نبايد ناديده گرفته شود. نكته‌اي كه مديرعامل اين بنياد بر آن تاكيد دارد اين است: « هويت ما ايرانيان به زبان فارسي بستگي دارد؛ يعني هركسي در هر جاي جهان به زبان فارسي سخن مي‌گويد متعلق به فرهنگ ايراني است؛ نهاد‌هاي متعددي سال‌هاست كه تلاش مي‌كنند مقوله آموزش زبان و ادبيات فارسي را در خارج از مرزهاي كشور توسعه دهند. يكي از ايده‌هايي كه مي‌تواند به كسب و كار آموزشي و هم به توسعه ريشه‌هاي فرهنگي ايران كمك كند، آموزش زبان فارسي در محيط وب براي غيرفارسي‌زبانان است. مطمئنم اگر يك شيوه جذاب و راه درست آموزشي براي اين كار انتخاب شود و افراد به درستي براي اين كار انتخاب شوند، ما مي‌توانيم جذابيت‌هاي بسياري در عرصه وب براي غير فارسي زبانان ايجاد كنيم تا فارسي را به درستي بياموزند در مرحله بعد، آرام-آرام مي‌توانند موسيقي‌ها، فيلم‌ها، نمايش‌هاي ايراني و مواردي از اين‌دست را ببينند و بشنوند و لذت ببرند.»
البته به اين نكته هم بايد اشاره كرد كه ايده آموزش زبان فارسي قابليت تبديل به ده‌ها و هزاران ايده ديگر هم داردكه در اين حوزه پيگيري شود تا هم ريشه‌هاي فرهنگي ما را تقويت كند و هم كسب و كار نويني در بستر اينترنت به وجود آورد.