گروه اجتماعي
شوراي شهر تهران در جلسه روز يكشنبه هفته جاري لايحه فروش 3 هزار ميليارد تومان اوراق مشاركت براي توسعه حمل و نقل تهران را تصويب كرد. اما در جريان تصويب اين خبر اميدوار‌كننده، شوراي شهر با يكي از بندهاي پيشنهادي لايحه هم مخالفت كرد. 14 تن از اعضاي شورا در اين جلسه به بندي كه براي اختصاص بودجه به منظور خريد فيلتر دوده براي اتوبوس‌ها پيش‌بيني شده بود؛ راي ندادند. مخالفت شوراي شهر در واقع در تضاد با قانون هواي پاك است و به همين دليل سازمان حفاظت محيط زيست منتقد اصلي تصميم شوراي شهر است. البته در همان جلسه روز يكشنبه محسن پورسيدآقايي، معاون حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران هم كوشش كرد تا شورا را متقاعد كند كه خريد فيلتر دوده براي اتوبوس‌ها براي كمك به كاهش آلودگي هواي تهران از نان شب هم واجب‌تر است اما تلاش او بي‌فايده بود. محمد عليخاني، رييس كميسيون حمل و نقل شوراي شهر تهران كه مهم‌ترين مخالف پيش‌بيني بودجه براي خريد فيلتر دوده بود، در جلسه علني شورا به تاكيد گفت كه فيلتر دوده كارايي لازم را ندارد و افزود: «بسياري از اتوبوس‌هايي كه اين فيلتر را نصب كرده‌اند اقدام به بازكردن فيلتر كرده‌اند و بهتر است به جاي فيلتر دوده، اتوبوس نو بخريم و من اصرار معاونت حمل و نقل را بر خريد فيلتر دوده‌اي كه كارايي ندارد نمي‌فهمم.»
پورسيدآقايي اما در سخنانش ادعاي عليخاني را رد كرد و خطاب به شورا نشينان گفت اينكه فيلتر دوده روي اتوبوس باشد يا نباشد، مساله‌اي نيست كه ما دور هم جمع شويم و در مورد آن بحث كنيم. او افزود: «تكليف اين مساله را سازمان استاندارد مشخص كرده و اين سازمان نيز مكلف كرده اتوبوس بدون فيلتر اجازه شماري‌گذاري ندارد و همچنين كاميون بدون فيلتر جاذب شماره‌گذاري نمي‌شود و مي‌توانيم اين موضوع را از پليس بپرسيم كه آيا اتوبوس‌هاي بدون فيلتر شماره‌گذاري مي‌شوند يا نمي‌شوند؟»
معاون حمل و نقل شهرداري تهران درباره ادعاي عليخاني هم گفت: «اگر عزيزي مي‌گويد كه اين فيلترها استاندارد نيستند بايد با سازمان استاندارد صحبت كرده و مصوبه هيات دولت و شماره‌گذاري را درست كنند، اما فيلتر دوده هم بسيار موثر بوده و خوب عمل كرده است. 50 فيلتر دوده روي اتوبوس‌هاي تهران نصب شده و 38 عدد آن در حال فعاليت است و باز نشده است. چهار فيلتر خراب شده و با توجه به گارانتي‌اي كه داشته است بايد شركتش آن را درست كند و مابقي فيلترها نيز روي اتوبوس‌هايي بوده‌اند كه از تهران خارج شده‌اند و قرار است اين فيلترها از روي آنها باز شوند و به اتوبوس‌هاي تهراني نصب شود.»
معاون حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران اثربخشي فيلترها را مثبت ارزيابي كرد اما در عين حال گفت: «ميزان اثربخشي فيلتر بحثي است كه هيات دولت روي آن ورود كرده و ما نمي‌توانيم در مورد آن صحبت كنيم.» اما اين بيش از نيمي از اعضاي شوراي شهر را متقاعد نكرد و سرانجام هم اين بند محيط زيستي از لايحه فروش اوراق مشاركت براي توسعه حمل و نقل تهران حذف شد.
اين مخالفت در حالي اتفاق افتاده است كه هفدهم مهرماه امسال محسن پورسيدآقايي در گفت‌وگو با «ايسنا» از الزامي شدن نصب فيلتر دوده براي اتوبوس‌هاي بخش خصوصي هم خبر داده بود؛ خبري كه حكايت از عزم جزم شهرداري تهران براي رعايت استانداردهاي محيط زيستي داشت. او حتي از عقد قرارداد 100 دستگاه فيلتر دوده هم خبر داده بود: «رايزني براي خريد 100 دستگاه ديگر ادامه دارد. برنامه اين است كه براي 700 دستگاه اتوبوس فيلتر دوده خريداري كنيم.» معاون حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران در مورد سرانجام نصب فيلتر دوده روي اتوبوس‌هاي بخش خصوصي هم گفته بود: «شركت‌هاي پيمانكار بخش خصوصي اتوبوسراني ملزم شوند كه سالانه 10 درصد از اتوبوس‌هاي خود را مجهز به فيلتر دوده كنند كه به نظر امري محال نيست؛ چراكه بزرگ‌ترين شركت اتوبوسراني بخش خصوصي 300 دستگاه اتوبوس دارد كه 10 درصد آن 30 اتوبوس مي‌شود كه بار مالي آن نيز زياد نخواهد بود. قرار شد كه معاونت حمل و نقل نيز به عنوان تشويق، پيمايش و يارانه اتوبوس‌هاي داراي فيلتر دوده را بيشتر كند تا جبران هزينه شود.» اما حالا با مخالفت شوراي شهر تهران برنامه شهرداري براي خريد فيلتر دوده عملا به كما مي‌رود.
اين تصميم شورا واكنش تند سازمان حفاظت محيط زيست را هم در پي داشته است. مسعود تجريشي، معاون محيط زيست انساني سازمان حفاظت محيط زيست ديروز از تصميم شوراي شهر تهران انتقاد كرد: «شوراي شهر تهران بايد مبناي تصميم خود در مورد حذف بودجه خريد فيلتر دوده را اعلام كند و پاسخ بدهد كه در صورت حذف اين بند، چه جايگزيني براي كاهش آلودگي خودروهاي ديزلي دارد. شوراي شهر تهران هر تصميمي كه بگيرد بايد در مورد اثرات آن بر كاهش آلودگي هوا نيز توضيح دهد.» به گزارش ايسنا، تجريشي از اثربخش بودن استفاده از فيلتر دوده براي كنترل آلودگي خودروهاي ديزلي در ساير كشورهاي جهان به عنوان يكي از تجربه‌هاي موفق ياد كرد و گفت: «اين موضوع در مصوبات متعدد هيات وزيران و حتي در مصوبات خود شوراي اسلامي تهران هم آورده شده است.»
معاون سازمان حفاظت محيط زيست درباره نحوه پيگيري و ورود سازمان به اين موضوع و تصميم شوراي شهر، گفت: «اگرچه سازمان در خصوص مصوبات شوراهاي شهر نمي‌تواند نظر قانوني بدهد و اين موضوع در حيطه اختيارات وزارت كشور است اما به عنوان ناظر قانون هواي پاك، حذف دوده سرطان‌زاي ديزل از سياست‌هاي مهم، جدي و بدون تغيير سازمان محيط زيست است كه هم در خصوص ديزلي‌هاي در حال تردد و هم در خصوص ديزلي‌هاي نو اعمال مي‌شود.»
تجريشي در ادامه انتقادش از تصميم شوراي شهر تهران، «از همه سياست‌گذاران و مجريان در همه سطوح دعوت كرد با توجه به تجارب موفق جهاني، اسناد متعدد بالادستي و ضرورت توجه به حفظ سلامت مردم به ويژه در اين ايام آلوده اقداماتي انجام دهند كه در راستاي قوانين كشور باشد.» او در تكميل اين جمله ديپلماتيك تلويحا به شوراي شهر هشدار هم داد: «بديهي است اگر در اجراي اين موارد خلاف قانوني صورت بگيرد، سازمان محيط زيست بر اساس قانون هواي پاك الزام دارد كه موارد را به قوه قضاييه ارجاع دهد.»
صحبت درباره لزوم نصب فيلتر دوده روي خودروهاي ديزلي موضوع جديدي نيست و چند سال است كه اين موضوع از سوي مديران بخش‌هاي مرتبط با حوزه محيط زيست مطرح شده است.
هيات دولت ارديبهشت‌ماه سال93 تصويب كرده بود كه از پاييز 94 نصب فيلتر دوده روي خودروهاي ديزلي نو در كارخانه هم اجباري شود كه البته خودروسازان فرصتي يك ساله خواستند تا كارهاي تحقيق و توسعه‌اي لازم را انجام دهند. همچنين پيش از اين در سال 95، وحيد حسيني، مديرعامل شركت كنترل كيفيت هواي تهران اعلام كرده بود نصب فيلتر دوده؛ گام مهمي براي كاهش آلودگي هواي كاميون‌ها و اتوبوس‌ها است. به گزارش برنا، حسيني درباره اثربخشي فيلتر دوده گفته بود: «فيلتر دوده استاندارد، قابليت حذف دود سياه، ذرات معلق بسيار ريز، اكسيدهاي فلزي خطرناك ناشي از سايش موتور و هيدروكربن‌ها را از داخل اگزوز ديزل دارد. بدين‌ترتيب با نصب فيلتر دوده بر يك خودروي ديزل نو، اين اطمينان حاصل مي‌شود كه تا پايان عمر يك اتوبوس و كاميون، اين وسايل در جاده يا شهر آلودگي هوا نداشته باشند.»
سال گذشته، مهدي دوزندگان، كارشناس ارشد مكانيك و فعال حوزه محيط زيست هم به «ايسنا» گفته بود بررسي كيفيت هواي تهران در سال‌هاي اخير نشان مي‌دهد؛ ذرات معلق عامل اصلي آلودگي هواي تهران است. بر اساس گزارش‌هاي مربوط به سياهه انتشار آلودگي هواي تهران كه توسط شركت كنترل كيفيت هوا منتشر شده؛ در سال ۹۴، سالانه بيش از 8هزار و 600 تن ذرات معلق در تهران توليد مي‌شود كه از اين مقدار ۶۰۰۰ تن ناشي از منابع متحرك و 2هزار و 600 تن سهم منابع ثابت آلايندگي است.
وي با اشاره به اينكه ميانگين غلظت ذرات معلق (PM۲.۵) براي سال ۹۵ در تهران سه برابر حد استاندارد بوده، گفته است: البته اين استاندارد به‌روزرساني نشده و اگر اين اتفاق بيفتد؛ قطعا با نسبتي بيش از سه برابر روبرو خواهيم بود. اين كارشناس ارشد مكانيك در مورد راهكار كاهش آلاينده‌هاي ناشي از احتراق وسايل نقليه ديزلي تصريح كرده است: «فيلتر جاذب دوده تنها راهكار واقعي كاهش ذرات معلق خروجي از خودروهاي ديزلي است؛ البته اين راهكار مقوله جديدي نيست بلكه نصب فيلتر دوده به منظور حذف ذرات معلق خروجي از اگزوز خودروهاي ديزلي از سال ۱۹۹۴ ميلادي در كل دنيا آغاز شده است.» اما ظاهرا اين همه استناد به نتايج تحقيقات علمي و تجربه‌هاي بين‌المللي باز هم نتوانسته آن 14 عضو مخالف فيلتر دوده را در شوراي شهر تهران متقاعد كند كه براي خريد آن بودجه پيش‌بيني كنند.