محمد ملانوري| بازار متشكل ارزي با مصوبه جديد شوراي پول و اعتبار در آستانه تشكيل است. بازاري كه در توجيه و تبيين چرايي آن به ساماندهي و توسعه بازار شفاف، منصفانه و كارا در حوزه ارزي اشاره شده است تا ارزها در آن به طور نقد مطابق مقررات اين مصوبه و ساير مقررات مرتبط با آن در بستر الكترونيكي مورد معامله قرار گيرند.
چندي پيش همتي، رييس‌كل بانك مركزي از راه‌اندازي بازار متشكل ارز براي معامله آزاد اعم از نقد و حواله خبر داده و گفته بود: يكي از دغدغه‌هاي بانك مركزي در ماه‌هاي اخير براي ساماندهي بازار ارز و پاسخگويي به نيازهاي طبيعي مردم، راه‌اندازي يك بازار متشكل ارزي براي معامله آزاد، اعم از نقد و حواله اسعار بين‌المللي توسط كارگزاران (بانك‌ها و صرافي‌هاي مجاز) بوده است.
وي با اشاره به جلسات متعدد با حضور كارشناسان و صاحب‌نظران بازار ارز و سرمايه و به ويژه بانك‌ها و صرافي‌ها در بانك مركزي، اين را هم گفته بود كه در نهايت، در مورد راه‌اندازي بازار معاملات آزاد نقدي و حواله ارز، مبتني بر سازوكار حراج، با هدف كشف قيمت ارز و تسهيل تأمين نيازهاي خدماتي و خرد مردم به جمع‌بندي رسيديم و اين بازار با مشاركت بانك‌ها و صرافي‌هاي مجاز و نظارت و بازارگرداني بانك مركزي در آينده نزديك به طور گام به گام و با تمركز بر معاملات نقدي راه‌اندازي خواهد شد.
به گفته رييس‌كل بانك مركزي، صادركنندگان هم مي‌توانند در چارچوب مقررات اعلامي، بخشي از ارز صادراتي خود را در اين بازار عرضه كنند كه اين اقدام موجب شفافيت شكل‌گيري نرخ تعادلي ارز مي‌شود و تجربه مفيدي براي معاملات حواله‌هاي تجاري در سامانه نيما خواهد بود. او در آبان ماه نيز گفته بود كه در خيابان و كوچه و پس كوچه‌ها نمي‌توان اين بازار را شكل داد و نبايد بازار غيرمتشكل داشته باشيم. بازاري تشكيل خواهد شد كه فرصتي مي‌شود براي كساني كه اسكناس ارز و سپس حواله خود را از طريق صرافي‌ها به بازار عرضه كنند و به پلتفرمي تبديل خواهد شد كه بازار ارز، متشكل شود.
همراهي صرافي‌ها
در توضيح بازار متشكل بايد گفت بازاري كه قوانين و مقررات بر آن حاكم است و خريداران و فروشندگانش داراي هويت هستند را بازار متشكل مي‌گوييم. در بازار سرمايه و تامين مالي، بورس نمادي از يك بازار متشكل است يا موسسات بانكي مجاز، بازار متشكل پولي را تشكيل مي‌دهند ولي بازار غيرمتشكل، همچون شبكه فعلي بازار ارز است. رضا تركاشوند، دبيركل كانون صرافان با بيان اينكه بازار متشكل معاملات ارز مرجع تعيين نرخ مي‌شود، درباره مصوبه اخير شوراي پول و اعتبار براي تشكيل بازار متشكل ارزي گفت: از مدت‌ها قبل درخواست تشكيل بازار يا اتاقي شفاف براي مشخص شدن تمامي معاملات نقدي از سوي كانون صرافان به بانك مركزي اعلام شده بود و بر اساس اين درخواست تمامي فرآيندهاي خريد و فروش ارز در بازار از خريدار تا بانك عامل، حساب بانكي و فروشنده به صورت شفاف مشخص خواهد شد.
تركاشوند با تاكيد بر اينكه اين اقدام در نهايت منجر به شفافيت در كشف قيمت‌ها در بازار مي‌شود، گفت: در حالي كه مرجع تعيين روزانه نرخ ارز در حال حاضر مشخص نيست و محلي مجهول دارد اما روزانه نرخ‌ها به بازار اعلام مي‌شود.
تركاشوند ادامه داد: در همين حال با تشكيل بازار متشكل معاملات ارزي، قيمت‌گذاري و فعاليت شفاف و واقعي مشابه بازار سرمايه خواهد شد.
دبيركل كانون صرافان در ادامه افزود: پيش از اين بازار افشار، سبزه‌ميدان به عنوان محلي براي داد و ستد اوليه ارز و اعلام قيمت پايه در بازار بود اما با غير قانوني شدن فعاليت اين بازار و ممنوعيت اعلام قيمت هم اكنون بازار براي قيمت‌گذاري با گيجي و سردرگمي مواجه است و به‌طور حتم تشكيل بازار متشكل معاملات ارزي نقش مهمي در سر و سامان دادن اين شرايط دارد.
تركاشوند درباره اعضاي اين بازار توضيح داد كه براساس مذاكرات انجام شده در خصوص تشكيل اين بازار، مقرر شد تا كانون صرافان، كانون بانك‌ها و موسسات اعتباري خصوصي و شوراي هماهنگي بانك‌هاي دولتي سه ركن تشكيل‌دهنده اين بازار باشند و بانك مركزي نيز به صورت غيرمستقيم و از طريق بانك‌هاي عامل در بازار دخالت و به صورت مستقيم بر فعاليت‌ها نظارت داشته باشد. وي يادآور شد: روز گذشته در شوراي پول و اعتبار كليات تشكيل بازار متشكل معاملات ارزي تصويب شد و در آينده نيز بايد مذاكراتي براي جزييات آن انجام شود.دبيركل كانون صرافان درباره واكنش صرافان درباره فعاليت اين بازار گفت: صرافان همواره از شفافيت بازار و معاملات استقبال كرده‌اند.
تركاشوند درباره تاثير اين بازار بر دلالي‌ها و معاملات شبانه اظهار داشت: به‌طور حتم با تشكيل اين بازار تمامي سفته بازي‌ها در بازار كنترل خواهد شد. معاملات شبانه و روزانه تنها به دليل نبود مرجع رسمي براي قيمت‌گذاري است. زيرا افرادي در هرات، سليمانيه و... با صلاحديد و منافع خود قيمت‌ها را تعيين و قيمت در بازار تهران مشخص مي‌شود اما با ايجاد اين بازار قيمت از طريق مرجعي رسمي تعيين خواهد شد.
وي در ادامه گفت: مكانيزم قيمت‌گذاري در اين بازار به صورت عرضه و تقاضا‌ي اوليه است و براساس اعلام‌هاي بعدي در بازه زماني مشخص، قيمت تعيين مي‌شود و هر صرافي مي‌تواند عرضه‌كننده يا متقاضي اوليه باشد. همچنين قيمت‌گذاري در چارچوبي مشخص و براساس آيين نامه‌‌اي كه به صلاحديد بانك مركزي منتشر خواهد شد، تعيين مي‌شود.تركاشوند در پايان تاكيد كرد: صرافان در اين بازار نقشي مشابه كارگزاران بورس دارند و مي‌توانند به نمايندگي صادركنندگان و شركت‌هاي بزرگ در اين بازار فعاليت كنند و براي آنها خريد و فروش و معامله انجام دهند.
اراده بانك مركزي
اين درحالي است كه عبدالناصر همتي رييس كل بانك مركزي گفت: بانك مركزي اجازه نمي‌دهد نوسان‌گيرها و كساني كه دنبال منافع كوتاه‌مدت هستند، بتوانند از بازار ارز استفاده كنند.
به گزارش ايرنا، «عبدالناصر همتي» روز گذشته در حاشيه نشست هيات دولت در جمع خبرنگاران، در پاسخ به پرسشي مبني بر اينكه «با نزديك شدن به اسفندماه، نگراني‌هايي از نوسان‌هاي ارزي پيش مي‌آيد» گفت: «اصلا نگران نباشند، بازار همچنان در تعادل و در كنترل بانك مركزي است».وي در پاسخ به اين پرسش كه آيا روند نرخ ارز كاهشي است؟ افزود چندين بار گفته‌ام كه روند دست من نيست و من در امور بازار دخالت نمي‌كنم؛ بازار اين كار را خودش انجام خواهد داد. اين در حالي است كه سياست‌هاي كنترلي بانك مركزي به تشكيل بازار متمركز ارزي محدود نمي‌شود. رييس بانك مركزي پيش از اينها خبر تصويب سپرده‌هاي ريالي مبتني بر ارز در جلسه شوراي پول و اعتبار را داده بود.