زوج و فرد و تصميمات كوتاه‌مدت

سال 1383 وقتي اعضاي دوره دوم شوراي شهر تهران تلاش داشتند طرح تردد نوبتي يا همان طرح زوج و فرد را توجيه كنند استدلالات مختلفي را مطرح مي‌كردند. حكايت اما آن است كه اگر در خانه‌ كسي هست يك حرف هم بس است! يك سال بعد در پاييز 1384 و در حالي كه يك ماه از اجراي طرح تردد نوبتي يا زوج و فرد سپري مي‌شد گزارشي از وضعيت مصرف بنزين در تهران - قبل و بعد از اجراي اين طرح - منتشر شد. اين گزارش كه دست‌كم در روزنامه‌هاي «همشهري» و «اعتمادملي» منتشر شد نشان مي‌داد كه با اجراي طرح تردد نوبتي خودروها مصرف بنزين در پايتخت افزايش يافته است. همان سال 1383 بسياري از كارشناسان شهري هشدار مي‌دادند كه تجربه مكزيكوسيتي در اجراي طرح زوج و فرد خودروها شكست خورده بوده و نبايد آن را در تهران اجرا كرد. با اين حال طرح تردد نوبتي فرصت‌هايي خلق مي‌كرد ازجمله جريمه كردن و دريافت پول از متخلف! حالا حدود 13سال از زمان اجراي اين طرح سپري شده است و اتفاق نظر بيشتري در مورد عدم موفقيت طرح تردد زوج و فرد شنيده مي‌شود. اما هنوز هم اين طرح در حال اجراست. اين در حالي است كه اگر طرح‌هاي ديربازده يا بلند‌مدت هم به كار گرفته مي‌شد الان بايد نتيجه آن ديده مي‌شد اما مديريت شهري به دنبال اجراي طرح‌هاي عمراني بزرگ و پرسر و صدا نظير ساخت پل صدر يا تونل‌ها بود. البته شايد اين پروژه‌ها هم لازمه زيست تهران بود. نكته اينجاست كه عموم مديران كلان و به‌ويژه سياستمداراني كه مديران اجرايي كلان هستند حوصله و تاب اجراي طرح‌هاي بلندمدت را ندارند و مي‌خواهند كاري كنند كارستان و سريع هم نتيجه‌اش در كارنامه آنها ثبت شود. اگر به جاي پروژه طبقاتي پل صدر، مترو توسعه يافته بود امروز چه حجمي از ترافيك را مي‌توانست در خود جاي دهد؟ ولي امروز هم طبقه اول بزرگراه صدر ترافيك است و هم طبقه دوم آن! به عبارت ديگر كارهاي نرم‌افزاري كمتر در ميان مديران كلان مقبول است چرا كه كارهاي نرم‌افزاري از جنس فرهنگ است و نياز به صرف زمان و انرژي دارد. همين الان اگر تردد با دوچرخه هفته‌ها و ماه‌ها تكرار نشود اين كار نمي‌تواند اثرگذار باشد اما اگر اين انرژي صرف شود و مردم عادت تردد با خودروي شخصي را تغيير دهند هم نيازي به طرح‌هاي تردد نوبتي نيست و هم آلودگي كم مي‌شود.