يك بو و چند احتمال

گروه اجتماعي| بررسي‌ها براي مشخص كردن منشا بوي نامطبوع تهران همچنان ادامه دارد و حالا در تازه‌ترين اظهارنظر مسعود تجريشي، معاون سازمان حفاظت محيط زيست از «تزريق بيش از حد مجاز ماده شيميايي مركانتنت گاز شهري» به عنوان عامل احتمالي انتشار بوي نامطبوع سخن گفت. عصر چهارشنبه 12 دي‌ماه بود كه گزارش‌هاي مردمي از استشمام بوي نامطبوع در برخي مناطق مركزي و جنوبي تهران و همين طور مناطقي در تهرانپارس و حكيميه حكايت داشت. از آن روز تاكنون اظهارنظرهاي ضد و نقيضي درباره منشا بو مطرح شده است. علي بيت‌اللهي، دبير كارگروه ملي زلزله هفته گذشته گفته است: «پخش بوي بد در تهران در اين وسعت يك امر بي‌سابقه بوده و پديده تكرار‌پذيري نبوده كه منشا مشخصي داشته باشد. متاسفانه دلايل روشني در مورد عوامل انسان‌ساز يا مواردي كه توسط كارخانه‌ها توليد مي‌شود، وجود دارد ولي ما با فرض ادعاي صادقانه نماينده‌ سازمان‌هاي مختلف موردي نيافتيم جز حفر و رسيدن به فاضلاب قديمي در مكان ساختمان پلاسكو كه اين حفاري موجب گشودن راهي براي خروج گاز محبوس در فاضلاب قديمي شده و به نقاط ديگر رسيده است.» به گزارش ايسنا و به گفته بيت‌اللهي اگر اين فرضيه هم رد شود بايد به دنبال علت‌هاي ديگري باشيم‌. او افزود: «در مورد فعلي به دليل مخالفت جهش وزش باد نسبت به كوه دماوند اين بو از آن ناحيه نيامده است. همچنين در بررسي انجام شده، بويي كه در شهر پيچيده بود در هر ناحيه به صورت‌هاي مختلف بوي زباله سوخته يا لجن وگاز استشمام شده است. در مورد احتمال لرزش زمين و ايجاد بو به اين دليل هم نبايد احتمال را هر قدر كوچك ناديده بگيريم، در بررسي مربوط به زلزله بر اثر فشار و تنش قبل از زلزله در خلل و فرج‌هايي كه گاز بوده، خروج داريم. در اين گزارش همه موارد بررسي شد و در جمع‌بندي هيچ ارتباط معناداري با هيچ يك از عوامل نداشتيم. اين نتيجه به دليل نبود سنجه‌هاي مربوط به اين عامل است. لرزه كوچكي هم رخ نداده است ولي اين آمدن زلزله را نفي نمي‌كند.» پيروز حناچي، شهردار تهران يكي ديگر از مقام‌هايي بود كه درباره بوي نامطبوع اظهارنظر كرده است. او هفته گذشته در جلسه روز گذشته شوراي معاونين و مشاوران شهرداري گفت: «همكاران من در حال بررسي دقيق‌تر موضوع هستند و هنوز اطلاعات دقيقي در اين باره منتشر نشده است، اما بررسي‌هاي اوليه نشان مي‌دهد كه نسبت معناداري بين تماس‌هاي شهروندان و مسيرهاي خطوط فاضلاب وجود دارد.» در حالي كه شهردار از احتمال نقش داشتن فاضلاب در انتشار اين بو سخن گفته است؛ مسعود تجريشي، معاون محيط زيست انساني سازمان حفاظت محيط زيست در گفت‌وگو با ايلنا از يك احتمال ديگر هم سخن گفته است. به گفته تجريشي تمامي موضوعاتي كه ممكن بود، منشا اين بوي نامطبوع باشند، از سوي كميته اضطراري كه در اين خصوص تشكيل شده بود، بررسي شده و هيچ اتفاق خاصي كه بتواند منشا اين بوي نامطبوع باشد، گزارش نشده است. معاون محيط زيست انساني سازمان حفاظت محيط زيست درباره جزييات پيگيري‌هاي كميته ويژه توضيح داده است: «گروهي براي بررسي بيشتر به مناطقي كه اين بو آنجا احساس شده بود، اعزام شده و بررسي‌هاي بيشتر و پايش‌ها انجام شد. از آنجايي كه بلافاصله در روز بعد از اين اتفاق با بارش باران مواجه بوديم، پيگيري‌هاي اين گروه به نتيجه نرسيده بود. همچنين اين گروه نيز در مناطقي كه مدعي شده بودند، منشا بو بوده مانند ساختمان پلاسكو اعزام شده و بررسي‌هايي در اين خصوص انجام دادند، بررسي‌ها نشان مي‌داد كه ميزان گاز H۲S در اين مكان بالا بوده است، اما در ديگر مناطق همه ‌چيز به صورت عادي و هيچ مشكل خاصي وجود نداشت.» تجريشي با اشاره به گزارش‌هايي در خصوص انتشار بوي نامطبوع در ديگر شهرها تصريح كرد: بر اساس گزارش‌هاي ارسالي مشخص شده بود كه شبيه اين بوي نامطبوع تقريبا همزمان با تهران در شهرستان خرم‌دره و ابهر نيز احساس شده است. گروه‌هايي براي بررسي منشا اين بو به اين مناطق اعزام شده و مشخص شد، بوي نامطبوع در آنجا ناشي از ماده شيميايي مركانتنت بوده است كه نوعي ماده شيميايي است و به گاز شهري اضافه مي‌شود. او با بيان اينكه مشابه اين اتفاق نيز چند سال پيش در اصفهان رخ داده و منشا آن بو نيز همين ماده شيميايي مركانتنت بوده است، ادامه داد: پس از بررسي‌ها در آن دو شهر مشخص مي‌شود، پيمانكار دوبرابر حد مجاز اين ماده شيميايي را به گاز تزريق كرده است. معاون محيط زيست انساني سازمان محيط زيست با بيان اينكه گزارشي در خصوص انتشار دوباره بوي نامطبوع در تهران نديده است، يادآور شد: تيم‌هاي بررسي ما هر آن چيزي را كه در تهران امكان داشت، منشا اين بوي نامطبوع باشد را بررسي كردند، اما به هيچ مورد خاصي نرسيدند و تنها موردي كه احتمال مي‌دادند، منشا اين بوي نامطبوع باشد همين تزريق بيش از حد مجاز ماده شيميايي مركانتنت گاز شهري است. تجريشي در عين حال خبر داده كه گروهي براي پايش بوي نامطبوع در تهران تعيين شده است تا به‌طور مداوم پايش انجام شود. منشا انتشار بوي نامطبوع در تهران هر چه كه باشد بار ديگر نشان داده كه مديريت شهري پايتخت تا چه اندازه در زمينه مديريت بحران ناآماده است. اطلاع‌رساني متناقض و از سوي چند منبع نشان داد كه هنوز هم نظام اطلاع‌رساني متمركز و به موقع در زمينه بحران شكل نگرفته است و حالا با روشن نشدن عامل اصلي انتشار بو مجموعه خطاهاي مديريت بحران تهران تكميل هم شده است.